Dün bu köşede, enflasyon, devlet borçları, bütçe açığı, faiz oranları ve devalüasyon konusunda olan 5 maastricht kriterini açıkladık ve bunlardan enflasyon kriterini tahlil ettik… Kalan 4 kriter içinde, ikinci sırada devlet borçları yer almaktadır.
2) DEVLET BORÇLARI :
AB’de birçok ülkenin kamu borç stoku, yüzde almış olan maksimumu oranın altında kalıyor… Yeni üyelerden Malta ve Güney Kıbrıs yüzde 70 oranıyla borç kriterini geçiyor…
Türkiye’nin dış borç stoğunun GSYİH’ya oranı brüt, yüzde 77.4 ve net yüzde 63.5’tir.
|
KAMU BORÇ STOKUNUN GSYİH’YA ORANI |
|
YÜZDE |
|
Brüt Borç Stoku : 77.4 |
|
Net Borç Stoku : 63.5 |
Aslında net borç stoku kamunun nakit ihtiyacını gösterir… Bu nedenle uygulamada kriter olarak net borç stokunun alınmış olması gerçek yükü göstermiyor.
3) BÜTÇE AÇIĞI:
Bütçe açığının GSYİH’ya oranı en fazla yüzde 3 olmalıdır şartı Fransa gibi ülkelerde bile tutmuyor… On yeni üyede ortalama oran yüzde eksi 4.7 ‘dir... Üstelik Yeni üyeler içinde bu oranlar Çek cumhuriyetinde eksi 12.6 ve Matlada eksi 9.6’dır.
|
BÜTÇE AÇIĞI / GSYİH |
|
YÜZDE |
|
2004 : – 7.1 |
|
2005 : – 6.1 |
Türkiye’de bütçe açığının GSYİH’ya oranı düşmektedir..Ancak halen maastricht kriterlerine yaklaşmış değildir. 2005 tahmini olan yüzde eksi 6.1 oranının, daha düşük seviyede gerçekleşme olasılığı bulunmaktadır.
4) FAİZ ORANI
Avrupa da en iyi performans gösteren üç üye ülke ortalama faiz oranı tahminen yüzde 3 ‘tür.. Maastricht kriterine göre Türkiye’de nominal faiz oranı da bu ortalamanın en fazla yüzde 1.5 üstünde olmalıdır… Yani yüzde 4 ile 5 arasında olmalıdır… Oysaki 3 ekimden sonra bir-iki puan düşmesine rağmen, faiz oranı yüzde 14 dolayındadır.
5) DEVALÜASYON ŞARTI…
Son iki yılda üye ülkenin devalüasyon yapmamış olması şartına gelince… Türkiye’de tersine Türk Lirası bir kararla değil ve fakat dolaylı yoldan, yani MB faizleri yüksek tutarak, revalüe edilmiştir… Yani dövizler karşısında aşırı değerli tutulmuştur.
Aslında dalgalı kur rejiminde, doğrudan kararla devalüsayon veya revalüasyon yoktur… On yeni ülke içinde bizden başkası da dalgalı kur rejimi uygulamıyor… Yeni üyelerde kur politikası ve kur rejimi şöyledir:
Güney Kıbrıs :% 15 Bant içinde Euro’ya bağlı dalgalanma
Çek Cumhuriyeti : Yönetimli Dalgalanma
Estonya : Para Kurulu(Euro’ya Bağl)
Macaristan :% 15 Bant içinde Euro’ya bağlı dalgalanma
Letonya :%1 Bant İçinde SDR’ye bağlı dalgalanma
Litvanya : % 0 Dalgalanma ile Euro’ya bağlı Para
Kurulu Hazırlığı
Malta : Döviz Kuru Sepetine Bağlı (EUR%70,GBP%
20,USD%10)
Polonya : Serbest Dalgalı
Slovakya : Yönetimli Dalgalanma
Slovenya : Yönetimli Dalgalanma
Türkiye : Dalgalı Kur Rejimi