Eylül ayında ve Eylülden Eylüle son bir yıl içinde Mevduat , borsa , altın ve dövizler içinde , en yüksek reel getiriyi borsa sağladı.
TÜİK reel getiriyi 2 yoldan hesaplıyor. Birisi üretici Fiyatları ( ÜFE ‘ ye göre… Diğeri de Tüketici fiyatları ( TÜFE ) ye göre.
Söz konusu enflasyon oranlarının tasarruf araçlarının gelirleri yani nominal gelirler üzerindeki etkileri giderildikte sonra reel gelir hesaplanıyor. Örneğin 1000 YTL ‘lik bir bir mevduat eylül ayında 13.50 YTL nominal gelir sağladı. Eylül ayında TÜFe artışının etkisini dikkate alırsak , söz konusu nominal gelir, 3.20
YTL reel gelir olarak hesaplanmış olur
1000 LİRA NE GETİRDİ ? NE GÖTÜRDÜ ?
EYLÜL AYI SON BİR YIL
YTL YTL
Mevduat faizi 3.20 90.10
Borsa 66.00 278.00
Dolar -48.80 – 203.70
Euro -31.00 – 13.18
Altın 15.50 – 57.10
1) Mevduat faizinin yıllık reel getirisi yüzde 9 oldu. Yüzde 9 reel faiz , dünya faiz oranlarına göre çok yüksektir. Örneğin ABD’ de faiz oranları yüzde 4.75 buna karşılık ortalama enflasyon oranı yüzde 2 dir. Bu şartlarda ABD’ de reel faiz oranı yüzde 2.3 tür.
Türkiye de döviz faizleri ise , dünya faizerine yakındır. Bu fark sıcak parayı çeken önemli bir faktör olmaktadır.
ALTIN…
2) Altın , eylül ayında kazandırdı.. Ancak eylülden eylüle son bir yılda kaybettirdi.
1000 YTL karşılığı altın , eylül ayında 15.50 YTL reel gelir sağadı. Buna karşılık son bir yılda 57.10 kuruş reel anlamda zarar etti.
3) Gerek eylül ayında ve gerekse son bir yılda en büyük zarar Dolardan geldi. Dolar tutanlar eylül ayında yüzde 4. 88 ve son bir yılda yüzde 2.3 oranında zarar ettiler.
1000 liralık doları olan son bir yılda 203 YTL zarar etti.
Euro da zarar getirdi. Ancak Euronun zararı daha az oldu.
Dolar dünyada diğer paralar karşısında değer kaybetti. Elbetteki YTL karşısında da değer kaybetti. İşin püf noktası YTL dünyada diğer paralar karşısında değer kazanan Euro karşısında da değer kazandı. Başka bir ifade ile Euro , dünyada diğer paralar ve dolar karşısında değer kazandı… ve fakat YTL karşısında değer kaybetti.
BORSA KAZANDIRDI …
4) Borsaya 1000 lira yatıranın aylık reel geliri 66 lira yıllık reel geliri ise 278 lira oldu.
Bazı spekülatif yatırımlar bir yana konulursa , Dünyada yılda yüzde 27.8 oranında reel getiri sağlayan bir başka borsa veya bir başka tasarruf aracı yoktur.
Borsanın bu kadar şişmesi , hayra alamet değildir. Aynı hızla düşebilir.
Sonuç : Dolar dünyada istikrar göstermediği için , doları bir tarafa koyarsak , yıllık bazda Euro ‘nun reel kaybı ile borsanın reel getirisi arasında 41 puan fark var. Bu fark tamamıyla uygulanmakta olan kısa vadeli politkaların bir sonucudur. Bu fark aynı zamanda ekonominin ne kadar kırIlgan olduğunu ve pıçak sırtında gittiğini de göstermektedir.
Seyahate çıkacağımdan bayram süresince yazamıyacağım. Değerli okuyucularımızın şeker bayramını kutlar , sağlıklar dilerim .