Siyasi partilerin seçim programlarında ilk sırayı her zaman “kayıt dışı ekonominin önlenmesi” konusu almıştır. Çünkü kayıt dışı ekonomi hükümetlerin elini kolunu bağlar. Hükümetler etkili bir iktisat politikası uygulama imkânından yoksun olurlar. Ayrıca kayıt dışı ekonominin önemli ekonomik ve toplumsal maliyetleri vardır.
Kayıt dışı ekonomi üç kısma ayrılır…
· Yer altı ekonomisi (uyuşturucu ticareti, kaçakçılık gibi)
· Vergi kaçırma,
· Kayıt dışı istihdam (kaçak işçi çalıştırma veya düşük ücretten göstermek gibi)
· Veraset ve intikal vergisinde yüzde 91
· Gelir vergisinde yüzde 50
· Kurumlar vergisinde yüzde 45 oranında kaçak tespit edilmiştir.
Kayıt dışı istihdama gelince, TÜİK’e göre Ekim 2007 tarihinde,
Toplam çalışan 22.750.000
Kayıt dışı çalışan 10.662.000
Kayıt dışı istihdam oranı yüzde 46.9 oldu.
Yoksullar finanse ediyor
1) KAYIT dışı iş yapanlar da herkes gibi devlet hizmetlerinden
faydalanmaktadır. Ancak bunlar vergi vermiyorlar. Türkiye’de verginin üçte ikisini fakir-fukara veriyor. Bu şartlarda fakir-fukaradan kayıt dışı iş yapanlara devlet eliyle kaynak aktarılmış oluyor. Gelir dağılımı daha çok bozuluyor. Fakir ve yoksul sayısı artıyor.
2) Kayıt dışı iş yapanlar, diğer firmalara göre haksız rekabet yaratmış oluyorlar. Bu durum piyasayı bozuyor. Yatırımları engelliyor.
3) Kayıt dışılık belirsizliği ve riski artırıyor. Bu nedenlerle Türkiye’ye sıfırdan yatırım yapıp risk alacak ciddi yabancı sermaye gelmiyor.
4) Ekonominin kayıt dışında kalan kısmı kontrol edilemediği için istikrar programı yapma imkânı da kalmıyor.
Yolsuzluk varken, önlenemez
KAYIT dışının önlenmesi için yolsuzlukların önlenmesi gerekiyor. Bu hükümetin yolsuzluğu önleme niyeti yoktur.
Örneğin, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ihaleleri, İhale Kanunu 21. maddeye göre, pazarlık usulüne göre yapılmış. Bunların hepsi de ihale kurumu tarafından iptal edildi. Çünkü, 21. maddeye göre doğal afetler, salgın hastalıklar, savunma gibi gerekçelerle ihale yapılır. İstanbul Büyükşehir, normal ihaleleri de özgün diye ve istediğine vermek için bu maddeden yapıyor.
2006 yılında Sağlık Bakanlığı ile Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin inşaat ihalelerinde yolsuzluk yaptıkları gerekçesiyle ikisi belediye, üçü bakanlık bürokratı olmak üzere 53 kişi gözaltına alındı.
Kaldı ki, hükümet işsizliğe çözüm bulamadığı için kayıt dışı istihdama göz yumuyor.