Almanya’da muhafazakarlar umdukları başarıya ulaşamadılar… Nedenleri arasında “Tek vergi” önerisi de var..
Angela Merkel’in finans danışmanı olan Pane Kırchof gelir vergisinin tek oranlı olmasını öneriyordu. Gelir Vergi’sini yüzde 25’e tek orana indirmeyi planlıyordu. Bu öneri tepki gördü.
Öte yandan Avrupa Birliğinde ekonomide canlanma ve büyümenin ancak mevcut işsizliği çözeceği öngörülüyor. Büyümeyi sağlamak için önerilen tedbirlerden birisi de gelir vergisinin yükünü düşürmek şeklindedir.Bu çerçevede “Tek oranlı gelir vergisi” uygulamasının yatırımlarını teşvik edeceği ve ekonomide canlanma yaratacağı öne sürülüyor..
Yine İngiltere’de Muhalefetteki Muhafazakarlar de partide halen 3 dilimli olan gelir vergisini tek oranlı yapmayı öneriyor. Tek oranlı gelir vergisi uygulamasına ilk olarak 1994 yılında Letonya’da geçildi. Arkasından Rusya dahil diğer Doğu Blok’u ülkeleri geçti.
“Tek vergi” veya “Düz oranlı vergi” (Flat Tax), gelir vergisinde, matrah ne olursa olsun, tek bir oran uygulanıyor.
Türkiye’de 5’er dilimli iki gelir vergisi tarifesi var… Ücretliler tarifesinde en düşük oran yüzde 15,en yüksek oran yüzde 35’tir. Normal tarife ise yüzde 20 ile başlayıp, yüzde 40’la bitiyor.
Tek oranlı gelir vergisinin yararlı ve zararlı yönleri var.
Yararlı Yönleri:
– Tek oranlı vergi ile vergi yükü oluştuğu için vergi kaçağı ve kayıt dışılık azalır.
– Vergi daha kolay ve basit olur,vergi ödeme kolaylaşır. Vergi toplama maliyetleri azalır.
– Vergi yükünün azalması ,yatırımların artmasına ve yabancı yatırım sermaye girişine teşvik eder.
Sakıncaları :
– Tek oranlı vergi, yani gerileyici bir vergidir. Az kazananda çok kazananda aynı oranda vergi verdiği için, adaletsiz vergi ortaya çıkıyor. Gelir dağılımının daha çok bozulmasına neden olur
– Herkes aynı oranda vergi öderse, vergiye karşı bir tepki oluşur. Vergi bilinci olumsuz etkilenir. Vergiye karşı direnç oluşur.
1980 sonrası ABD’de uygulanan arz-yanlısı politikalar gelir vergi oranlarını düşürmeyi ön görmekteydi. Ancak iki yıl sonra yeniden arttırıldı. Çünkü sistem piyasada öngörülen canlanma yaşamadı. Kamu açıkları yükseldi.
Türkiye’de gelir vergisi hasılatının toplam vergi gelirleri içindeki payı 2005’te yüzde 17.8’dir.
Vergilerin yüzde 72’si KDV ve ÖTV gibi zengin ve fakirin aynı oranda ödediği dolaylı vergilerdir. Gelir vergisinde tek oran bu dengeyi daha çok bozacaktır.
Türkiye’de sorun olan, devletin yakaladığından vergi almasıdır. Gelir vergisinde kaçağı önlemek için mutlaka tek vergi sistemine gerek yoktur. Vergi kaçağı ve kayıtdışılk önlenirse, vergi hasılatı artar.