Doğu ve Güneydoğu Anadolu ‘nun kalkınmasında sınır ticareti etkili bir araç olarak kullanılmalıdır.. Aslında sınır ticareti kağıt üstünde var.. Ancak fiilen bir işe yaramıyor.
Sınır ticareti sınır ildeki esnafın ve vatandaşın , diğer komşu ülkenin yine komşu ilinden ve ne alıp ne satacağına Ankara karar veriyor.. Bu şartlarda sınır ticareti lafta kalmış oluyor.
Öte yandan 2003 sonunda ,Sınır Ticaret Merkezi’nin kurulması için Bankalar Kurulu karar aldı… Bu karar göre Artvin,Ardahan,Kars,Ağrı,Van,Hakkari,Şırnak,Mardin,Şanlıurfa,Kilis ,Gaziantep, ve Hatay illerimizde Sınır Ticaret Merkezleri kurulacaktı. Gel gör ki şimdiye kadar açılan bir Sınır Ticaret Merkezi duymadım..
Türkiye’de sınır ticareti ile ilgili ilk uygulama 1979 yılında başlatılmış ve Ağrı Valiliği, İran’ın Batı Azerbaycan Genel Valiliği arasında varılan mutabakat üzerine çeşitli tüketim malları verilmesine karşılık motorin, fuel-oil ve benzin alımı yapılmıştır.
Ağrı ile Gürbulak sınır kapısı’ndan İran’la yapılan sınır ticareti kısa bir duraklamadan sonra 1985 yılında yeniden canlanarak komşu ülke İran’la sınır ticaretinin alanı daha da genişletilmiş ve uygulama Ağrı, Van, Hakkari illerinin , Gürbulak,Kadıköy ve Esendere kapılarında yapılır hale gelmiştir.Bakanlar Kurulu’nun 31 Ocak 1996 tarihli kararında iller ve sınır kapıları arasında,Iğdır’ın Dilucu sınır kapısından Nahçivan’la ,Ardahan Türkgözü kapısından Gürcistan ve diğer B.D.T. ülkeleri ile sınır ticaretinin yapılmasına da izin verilmiştir.
Bizzat yaşadığım bir örnek olarak, Kars ve Ardahan’nın sınır ticareti sorunlarına değinmek istiyorum.
1992 yılına kadar Ardahan ve Iğdır Kars’ın İlçesi idi..
1960’lı yıllara kadar, Kars’ta fert başına gelir düzeyi, Türkiye ortalamasının üstündeydi… O tarihlerde İstanbul’daki vitrinleri aynen Kars’ta da bulabilirdiniz…
Yine o yıllarda Anadolu’nun birçok ilinden, örneğin Malatya’dan örneğin Sivas’tan İstanbul’a çok sayıda göç varken, bugünkü Kars-Ardahan ve Iğdır’dan sayılı birkaç zengin dışında göç nedir bilinmiyordu…
Kars’ın zenginliği, yoğun hayvancılık ve özellikle bu hayvanların Rusya’ya ihraç edilmesinden geliyordu…
Sonradan sınırlar kapanınca, Rusya daha ucuza hayvan üretmeye başlayınca, Kars-Ardahan ve Iğdır’ında talihi terse döndü.
Bugün için sınır ticareti Kars-Ardahan ve Iğdır için çok önemli bir imkandır… Zira ığdır’ın üç ülke İran, Nahçivanla ve Ermenistan ile Kars’ın Ermenistan ile Ardahan ise yine iki ülke , Ermenistan ve Gürcistan’la sınırı vardır.
Ne yazık ki bu potansiyeli kullanamıyoruz.Aslında coğrafi bölge olarak bu üç ilimizin, Kafkas ülkeleri ile kültürel bağları vardır… Halk, bu insanlarla daha kolay anlaşabiliyorlar.Bunun içindir ki sınır ticareti bu üç ilde daha kolay yapılır…Daha verimli olur.
Sınır ticaretinin önemi, pratik olması, bürokratik işlemlerin sınırlı olması ve bölgede oturan halkın imkanlarını değerlendirmek ve aynı zamanda , ihtiyaçlarını karşılamak açısından daha elverişli olmasından ileri geliyor.