Ocak – Mayıs beş aylık dış ticaret verilerine göre , geçen sene 24.7 milyar dolar olan dış ticaret açığı , bu sene 35.2 milyar dolara yükseldi.
Dış ticaret açığı , cari açığın önemli bir belirleyicisidir. Bu açıktan , Turizm , nakliye , sigorta gibi gelirler ile , yurtdışından gelen ve yurt dışına giden hizmet gelir farkını , işçi döviz gelirler ve gider farkını düştüğümüzde geriye cari açık kalıyor. Cari dengede Turizm gelirleri önemli bir yer tutuyor.
2017 YILINDA TOPLAM DIŞ TİCARET AÇIĞI ,
| 2017 CARİ AÇIK | MİLYAR DOLAR |
| DIŞ TİCARET AÇIĞI | – 58.9 |
| TURİZM VE DİĞER HİZMET GELİR-GİDER FARKI | + 19.9 |
| BİRİNCİL YATIRIM GELİR GİDER FARKI | – 11.1 |
| İKİNCİL YATIRIM KAYNAKLI GELİR | + 2.7 |
| CARİ AÇIK | -47.4 |
Birincil Gelir Hesabı ; yurtdışı ücret , faiz , kar , gelir ve giderini İkincil Gelir Hesabı ise işçi dövizleri ile yabancı yatırımlar için gelen ve yurt dışındaki yatırımlar için giden kaynak farkı transferleridir.
Bu hesapların net sonucu cari açıktır. Cari açık net döviz kaybıdır . Bu kayıp dış borçlanma ile finanse ediliyor.
Eğer yatırım malı ve teknoloji ithal ettiğimiz için cari açık vermiş olsaydık , fazla sorun olmazdı. Çünkü bu yolla yapılan yatırımlar kendi dövizini sağlardı. Ne yazık ki biz açığın bir kısmını zorunlu olarak petrol ve doğalgaz ithalatı için veriyoruz. Büyük kısmını ise AKP iktidarının geçmişte yanlış dış ticaret ve kur politikasından kaynaklanan tüketim ve aramalı ithalatı için veriyoruz.
Açıklanan Ocak- Mayıs beş aylık dış ticaret açığımız 35.2 milyar dolar oldu. TÜİK yalnızca dış ticaret verilerini açıklıyor. Cari açığı Merkez Bankası açıklıyor. Ancak MB henüz Nisan ayı verilerini açıkladı, Mayıs ayını açıklamadı.
Açıklanan beş aylık dış ticaret açığımızın özeti şudur :
İhracatı AB ‘ye yapıyoruz , açığı Çin’e veriyoruz.
Oğuzlara 16 asrın yarısına kadar Terakime denilirdi. Oğuzların Salur- terakime boyu 13. asırda İran Şirvana , oradan da Gürcistan’a gelmişler . Çıldırlı Tereme’lerin Osmanlı döneminde sık söyledikleri bir söz var ;
Ekinde yok , biçinde yok ,
Yemede ortak Osmanlı.
Bu gün Çin ihracatta yok ve fakat ithalatta ve dış ticaret açığında başı çekiyor.
İlk beş ayda İhracatımızın yüzde 51.4’ünü Avrupa Birliğine yapmışız. yüzde 1.2’sini ise Çin’e yapmışız. Buna karşılık AB’ nin dış ticaret açığımız içindeki payı yüzde 9.9 , Çinin payı yüzde 24.7’ dir.
Toplam dış ticaret açığımızın nerdeyse yarısını ,yüzde 48’1’ini ,Çin ve Rusya’ya karşı veriyoruz. (Aşağıdaki tablo )
| OCAK-MAYIS DIŞ TİCARET AÇIĞI | |||
| İHRACATTA PAYI
(YÜZDE) |
İTHALATTA PAYI
(YÜZDE) |
DIŞ TİCARET AÇIĞINDAKİ
PAYI (YÜZDE) |
|
| ÇİN | 1,2 | 9,9 | 24,7 |
| RUSYA | 1,4 | 9,6 | 23,3 |
| AB | 51,4 | 39,1 | 9,9 |
| ABD | 3,2 | 5,1 | 5,4 |
Çin’den ne ithal ediyoruz ? Yatırım malı yok. İlk 6 sıra şöyle :
- Telefon cihazları
- Bilgisayar
- Sentetik flamant iplikleri
- Aydınlatma cihazları
- Bisiklet -skuter
- Deri ve köseleden , bavul ,valiz , evrak çantası .
Çin’den ithalat , belki beşinci baskı olacak , ama çözülmediği sürece, cari açığın kaynağı ve Türkiye’nin en büyük sorunu olarak görüyorum.