Eylül ayında, aylık TÜFE oranı yüzde 0.65, yıllık TÜFE oranı ise yüzde 11.20 oldu. Ekonomi yönetiminin enflasyon düşecek tahmin, tutmadı.
Enflasyonla ilgili üç tespit yapmamız gerekiyor..
1.Dünyada enflasyon düştü , bizde kronikleşti .
2004 yılı Eylül ayında , yıllık TÜFE oranı yüzde 9 idi. Aradan geçen 13 yılda , bazı yıllar yüzde onun altında , bazı yıllar yüzde 10’un üstünde bir enflasyon yaşadık… Bu gün TÜFE geçmiş 13 yılın üstündedir. Bu demektir ki enflasyon kronik bir yapı kazandı Kronik enflasyonu ise mevcut para ve kur politikası ile düşüremeyiz.
Asında , 2000 ‘li yıllardan beri Dünyada enflasyon düşüyor…Hatta Avrupa büyümeyi sağlamak için biraz enflasyon istiyor.
2017 yılında G-20 ülkeleri içinde en yüksek enflasyonu biz yaşıyoruz. İkinci sırada Güney Afrika , yüzde 6.1 ve üçüncü sırada Meksika yüzde 5.4 geliyor.
2017 Dünya enflasyon ortalaması, yüzde 2.9 ,gelişmekte olan Asya Pasifik ülkelerinde yüzde 5.7 ve Latin Amerika ülkelerinde yüzde 1.6’dır.
DÜNYA ORTALAMA ENFLASYON TAHMİNİ (YÜZDE)
———————————————————————————–
2017 2018
———– ————
DÜNYA 2.9 3.0
ABD 2.2 2.4
EURO BÖLGESİ 1.7 1.5
ASYA PASİFİK 5.7 5.5
LATİN AMERİKA 1.6 2.6
DOĞU AVRUPA 1.2 1.7
MB / ( Consensus economics Forecasts)
2. Enflasyon devam edecek .
Eylül ayında , Yİ-ÜFE , TÜFE’ den yüksek , Yüzde 16.28 oldu. Bu durum üretim maliyetlerinin yüksek olduğunu gösteriyor.Bu maliyetler önümüzdeki aylarda perakende fiyatlara yansıyacaktır.
Çekirdek enflasyon , geçici nedenlerle , piyasa dışı nedenlerle fiyatları oluşan mal ve hizmetlerin TÜFE sepetinden çıkarılması ile bulunur. Piyasada arz-talep şartlarına göre oluşan enflasyonu gösterir. Çekirdek enflasyon artıyor.
EYLÜL AYI ENFLASYON GÖSTERGELERİ
———————————————————————————————
2016 2017
———————— ——————————
AYLIK YILLIK AYLIK YILLIK
———— ———— ———— ————–
TÜFE 0.18 7.28 0.65 11.20
12 AYLIK ORT. – 7.92 – 9.98
ÇEKİRDEK 0.14 7.69 0.88 10.98
GIDA – 0.70 4.16 – 0.23 12.50
———————————————————————————————
ÜFE 0.29 1.78 0.24 16.28
12 AYLIK ORT. – 4.07 – 13.26
İMALAT 0.31 3.02 0.35 17.98
ARAMALI – 0.14 1.86 0.96 22.96
ELEKTRİK GAZ ENERJİ 0.24 8.17 – 1.57 – 1.70
3. Türk halkı olarak , tüketici olarak enflasyona mahkum muyuz ?
Enflasyonun iki temel nedeni var ? Birisi kırılganlık ve güven eksikliği … İkincisi Yapısal sorunlar .
TÜİK’ in derlediği uluslar arası istatistiklerden bazı sonuçlar :
· Dünya Bankasının yabancı yatırım Güven Endeksine göre ; Dünyada yatırım yapılabilir en iyi 25 ülke içinde , Türkiye 2005 yılında 13 sırada idi. 2017 yılında listeye giremedi.
· Birleşmiş Milletlere ekonomik kırılganlık Endeksinde Türkiye birinci sıradadır. Yani Dünyanın en kırılgan ekonomisidir.
· Yasal hakların gücü Endeksinde Türkiye’nin notu 10 üzerinden , 2004 yılında 5 iken , 2013’ten sonra 3’e düştü ve 2016 da da 3 olarak devam ediyor.
Bu sorunları çözmek siyasi iktidarın işidir ve zor değildir.
Yapısal sorunlara gelince :
· Sanayide kapasite kullanım düşük , birim maliyetler yüksektir.
· Torba yasalarla mevzuat kirliliği oluştu, devlet çarkı dönmüyor .
· Kur politikası yanlıştır. Kur çapası , kontrollü kur sistemine geçmeliyiz.
· Devlet bütçesini siyasi ve popülist amaçlı kullanmaktan vazgeçmeliyiz. Bütçe denetimi ve şeffaflığını artırmalıyız.
Bunları yapmak kolay , siyasi iktidarların yapmaya karar vermesi ise zordur.