Dün öğleden sonra dolar kuru 3.08 idi. MB TÜFE bazlı reel kur endeksine göre uyarlarsak dolar TL karşısında yüzde 3.3 daha değerli demektir. Doların değer kazanması devam eder mi? Nereye kadar gider? Tahminler borsa gibi bazı direnç noktalarıyla ve teknik raporlarla veya güçlü destek seviyesi gibi afaki yorumlarla açıklanamaz. Zira dolar kurunu etkileyen faktörleri tahmin etmek çok kolay değil. Bazen tahminlerin tersi de çıkabilir.
1.Döviz geçmişte hep Türkiye’nin yumuşak karnı olmuştur. Kriz nedeni olmuştur. Bunun için bizde dolar kuru, dünyaya göre daha kırılgandır.
2. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, özellikle AB’ de ekonomik ve siyasi sorunlar artıyor. Dünyada Merkez Bankaları döviz rezervlerini artırmak istiyor. Avrupa ekonomisinde devam eden sorunlar ve Avrupa Merkez Bankası’nın negatif faiz uygulaması nedeni ile baskı altında olan Euro’nun, Brexit ‘ten sonra dolara alternatif olamayacağı anlaşıldı. Merkez Bankaları dolar ve altın alıyor. Dolara talep artıyor.
3. İç ve dış siyasi sorunlar, terör ve Suriye sorunu piyasayı da geriyor. Özellikle Olağanüstü halin uzaması ile şirketlerin TMSF’ ye devri, ciddi yabancı yatırım sermayesini ürkütüyor. Yalnızca sıcak para giriyor. Çıkan yabancı yatırım sermayesi dolara talebi artırıyor.
4. Raiting şirketlerinden üçüncüsü, Fitch’in de not düşüreceği beklentisi var. Fitch’in not düşürmesi halinde bu karar, diğer iki şirketten sonra tartışmasız Türkiye’nin yatırım yapılamaz, spekülatif ülke olduğunun tescili gibi algılanacaktır. Sermaye çıkışı artacaktır.
5.FED ‘in Aralıkta faizleri artıracağı beklentisi artmaya başladı. FED’in faizleri artırması halinde dünyada bundan en fazla etkilenecek iki ülke Türkiye ve Güney Afrika gösteriliyor. Sermaye çıkışlarının bu iki ülkeyi daha çok vuracağı tahmin ediliyor.
6. Merkez Bankası faiz indirimine devam ediyor. Faiz indirimleri Türki Lirası tutmanın cazibesini azaltıyor. Dövize yönelmeye ve dövize talebin artmasına yol açıyor.
7) Spekülatif davranışlar da dolar kurunu etkiliyor. Bankalardaki döviz tevdiat hesaplarının dolar karşılığı 2005 sonunda 63.482 milyon dolar iken bu sene Eylül ayında 180.543 milyon dolara yükseldi. Ayrıca yastık altında döviz tutanlar da var. Dolar kuru artınca bunların bir kısmı dolar bozduruyor. Dolar kuru düşünce yeniden alıyor. Bu durum dolar kurunun aşırı artışını frenliyor.
8) Merkez Bankasının kararları ve kura müdahalesi, önemli ölçüde resmi döviz rezervlerine bağlıdır. Merkez Bankasının 2013 sonunda 131 milyar dolar olan döviz rezervleri Ağustos 2016 da 122.9 milyar dolara geriledi. Bunların 70.9 milyar doları da MB şarta bağlı yükümlülükleridir. Ve MB döviz varlıkları bu günkü şartlarda müdahale için yetersizdir.(Aşağıdaki tablo )
9) Dolar kurunun dengede olması için, TL ve dolar enflasyonu arasındaki fark kadar artması gerekiyor.
Sonuç olarak, bütün bu faktörler ve siyasi olayların nereye gideceğini bilmek kolay değildir. Ancak uzun dönemde Doların artacağı bellidir.