Geçmiş yıllarda yaşamış olduğumuz krizlerin tamamı ya döviz sıkıntısından veya döviz kurlarından dolayı ortaya çıkmış ve devalüasyonlarla sonuçlanmıştır. Buna rağmen Hükümetler geçmişten ders almamıştır. Bu günkü hükümet ve Merkez Bankası da geçmişten ders almamış, ekonomide büyüme için ve enflasyonla mücadelede düşük döviz kurunu bir araç olarak kullanmıştır. Merkez bankası Dalgalı kura rağmen döviz kurları artınca müdahale etmiş, aynı hassasiyeti kurlar düşünce göstermemiştir.
BU günkü Dünya ve Türkiye ekonomik ve siyasi konjonktüründe Merkez Bankası ne etse fayda vermedi. Ayrıca Hükümet içinde kamuoyuna birebir yansıyan faiz kavgası da işin tuzu biberi oldu. Son bir yılda TL dolar karşısında yüzde 17.5 oranında değer kaybetti. Euro yüzde 26.5 değer kaybetti. En düşük değer kaybını Çin Yuan’ı yaşadı. yaşadı. Zira Çin dalgalı kur sistemi uygulamıyor.
Çin, kontrollü olarak sabit döviz kuru rejimi uyguluyor. Ayrıca sermaye hareketlerini de kontrol ediyor. Çin Merkez Bankası, Çin’de yerleşik olanların döviz alım ve satımlarında yıllık bir limit uyguluyor.
SON BİR YILDA DOLAR, DİĞER PARALAR KARŞISINDA NE KADAR DEĞER KAZANDI ?
|
PARA CİNSİ |
BİR DOLAR |
BİR DOLAR |
DİĞER PARALAR NE KADAR DEĞER KAYBETTİ (Yüzde) |
|
|
10 Mart 2014 |
9 Mart 2015 |
|
|
EURO |
0,720 |
0,911 |
26,5 |
|
JAPON YENİ |
103,31 |
120,05 |
16,2 |
|
STERLİN |
0,600 |
0,658 |
9,6 |
|
ÇİN YUANI |
6,139 |
6,263 |
2,0 |
|
TL |
2,219 |
2,614 |
17,8 |
Dolar daha ne kadar gider? Çözüm olur mu?
Doların dünyada diğer paralar karşısında sürekli artması, ABD’ nin lehine değildir. Dolarda değer artışı ABD’ nin dış rekabet gücünü düşürecek ve dış açığı artacaktır.
ABD 2013 yılında 471,5 milyar dolar düzeyinde dış ticaret açığı vermiştir. Bu açığın Gayri safı yurtiçi hasılaya (GSYH) oranı da yüzde 2,8 olmuştur.
ABD ‘nin yabancıya olan dış borcu yaklaşık 5,5 trilyondur. Ancak bunları da dolarla ödeyeceği için gerçekte döviz borcu yoktur. Ne var ki, ödediği dolarların nereye gideceği de önemlidir. Dışarıya gitmesi, kaynak çıkışı demektir.
Ayrıca doların dünya para sistemi içinde sorumluluk alanı artmıştır. Buna rağmen doların altı boştur. Dünya para sistemi arayışları başlamıştır.
Bu şartlar altında ABD doların daha da artmasını önleyecek, faiz artırmayı uzun süre erteleme gibi önlemler alabilir. Piyasaya daha fazla dolar sürebilir. Ancak o zamanda Dünya para sistemi riske girebilir. Yani iki tarafı boklu değnek gibidir.
Biz ne yaparız…
Merkez Bankasının Şubat ayı ve TÜFE bazlı reel
Kur endeksi 113.22 idi. Yani Şubatta TL yüzde 13 daha değerli idi. Bunu düne göre hesaplarsak TL yüzde 6 daha değerli çıkıyor. Yani endeks daha fazla zorlanırsa doların 2.80’ e kadar çıkabileceğini gösteriyor.
Türkiye’nin yapacağı, artık faizleri tamamıyla Merkez bankasının kararına bırakmak, Merkez bankasının da sıkı para politikası uygulamaması ve Cumhurbaşkanının ekonomiyi ilgili bakanlara ve uzmanlar bırakmasıdır. Yani olayın psikolojik boyutu da önemlidir.