Ekonomik krizlerin en büyük maliyetini halk çeker.Türkiye’de bu maliyeti yaşayarak görüyoruz. Medyada her gün bir fabrikanın kapandığı haberi yer alıyor. Bazı sektörlerde, özellikle otomotiv sektöründe üretim sık sık durduruluyor. Dış talep olmadığı için ihracat geriledi ve İhracat mallarının üretimi düştü. Bu nedenlerle işsiz sayısı arttı. Başka bir ifade ile, krizin en büyük maliyeti işsizlik olarak ortaya çıktı.
Örneğin, Türkiye İstatistik Enstitüsü Kurumu’na (TÜİK) göre 2007 Ekim ayı ile 2008 Ekim ayı arasında, işsiz kalan sayısı 554 bin kişiye ulaştı. Bunların 385 bin kişisi iş arayıp, iş bulamayan işsizlerdir. 169 bin kişisi ise iş arayıp bulamadığı için iş aramaktan umudunu kesmiş olan işsizlerdir.
Krizin halka yansıması, IMF’ den sonra daha da artacaktır. Çünkü IMF kriz dinlemiyor. Yine, bütçeden yatırımlara ayrılan payı düşürün, çiftçiye verilen destekleri azaltın, memura daha az zam yapın diye geliyor.
Aslında IMF gelmeden rüzgarı geldi. Siyasi iktidar 2009 bütçesinde yatırımları 3.1 milyar lira kıstı. Devletin altyapı yatırımlarını kısması, işsizliği daha çok artıracaktır. Çünkü devlet altyapı yatırımı, yol, sulama, okul, hastane yapmazsa, özel sektör de üstüne fabrika kurmaz. Oysaki işsizliği önlemenin e iyi yolu yatırımları artırmaktır.
Öte yandan krizden çıkış için ekonominin canlanması gerekir. Ekonomiyi canlandırmak için de , toplam talebi artırmak gerekir. Toplam talep artışı da halkın satın alma gücünü artırmakla sağlanır.
Küresel süreçte, tüm dünya da halk göz ardı edildi. Bu gün ABD ve Avrupa Birliği ülkelerinde ekonomik krize karşı alınan önlemler yine halka yansımadı.
Aslında ”Banka ve şirket kurtarmaları da işsizliği önler” şeklinde düşünebiliriz. Ne var ki kurtarılan banka ve şirketler de maliyetleri düşürmek için personel ve işçi çıkarıyor.
Türkiye de işsizliğin artması ve gelirin düşmesi yanında , dövizle veya döviz veya endeksli borçlanmayla konut alanlar veya tüketici kredisi kullananlarda sıkıntıya girdi. Dolar kuru yılbaşından bugüne, yüzde 35- yüzde 40 arttı. Bu artış Türk lirası kazanıp, dövizle borç ödeyenleri sıkıntıya soktu.
KRİZ, KREDİ KARTI MAĞDURLARI YARATTI
Banka ve kredi kartı için Merkez Bankası’nın kararlaştırdığı ve bankaların uyguladıkları, akdi faiz yüzde 60, gecikme faizinin de yüzde 70 olması, kart mağdurları yarattı. Takipteki kart sahiplerinin sayısı bir milyona ulaştı.
Macaristan’da, hükümet partisinden bir milletvekili, işten çıkarılanların bankalara tüketici kredi borçları veya konut kredi borçları varsa, bu kredi ödemelerinin bir yıl süre ile dondurulmasını teklif eden bir yasa tasarısını parlamentoya gönderdiğini açıkladı.
Türkiye’ de de, işsiz kalanların ev kredileri, ister dövizle olsun ister Türk Lirası ile olsun, bir yıl süreyle dondurmak gerekir. Bir yıl içinde ödemeleri gereken faizler ise işsizlik sigortası fonundan ödenebilir.
Kredi kartları faizlerini, yasayı değiştirip, en fazla mevduat faizi artı yüzde elli düzeyine indirmek gerekir. Bu konuda benim meclise verilmiş yasa tasarım var.
Kredi kartı mağduriyetini önlemenin en iyi yollu yüzde 70 faizi, yüzde 25’ler seviyesine çekmektir. Aslında yüzde 25 faiz ile de bankalar kar edecektir. Hatta epey yüksek bir faizdir.
Ayrıca işsizlere işsizlik fonundan verilen ödeneklerini artırmak da ekonominin canlanmasına imkan sağlayacaktır. Bu kapsamda fondan maaş alanların maaşını artırmak, şartları kolaylaştırmak ve daha uzun süre maaş ödemek gerekir.
Not : değerli okurlar.. Bundan böyle Salı , Çarşamba ve Perşembe günleri haftada üç gün birlikte olacağız. Görüşlerinizi paylaşmaktan mutluluk duyacağım.