2015-2017 Orta Vadeli Programa (OVP) bakarsanız, 2015 yılında Milli Gelirimiz (GSYH) dolar cinsinden 928 milyar dolardır. Bir yıl sonra geçtiğimiz gün yayınlanan 2016 -2018 Orta Vadeli Programında ise, 2015 yılı dolar cinsinden Milli gelir rakamı iki katına yakına gösterilmiş, 1 trilyon 516 milyar dolar olmuştur. Bunun nedeni OVP’ larda bugüne kadar cari fiyatlarla dolar cinsinden GSYH rakamları yer alırken, bu sene Satın Alma Gücü Paritesine göre GSYH rakamlarının yer almasıdır.
Aşağıdaki tabloda ve 2016- 2018, her iki OVP’da yer alan GSYH rakamları verilmiştir.
Peki, OVP’da GSYH neden değişti? Açıklanmadı… En azından her ikisi de birlikte verilebilirdi. Verilmemesinin nedeni, AKP iktidarının 2011 programında 2015 yılı için yer alan değerlerin aşırı sapma göstermesidir.
AKP 2011 Seçim Beyannamesinde, 2015 yılı için dolar olarak GSYH’nın 1 trilyon doları aşacağı ve fert başına gelirin de 14.000 dolara çıkacağını taahhüt etmişti. Gerçekte ise 2015 GSYH ‘sı 697 miyar 237 milyon dolar oldu.
Yani 2016-2018 OVP gösterilenin SAGP ‘ye göre GSYH ‘nın yarısından da az oldu.
Ekonomi yönetimi seçim öncesi GSYH’ da meydana gelen düşüşü halkın gözünden kaçırmak için, cari fiyatlarla GSYH rakamlarını koymadı.
Dolar olarak GSYH hesabı, uluslararası karşılaştırmalarda kullanılır.
Bu iki şekilde hesaplanmaktadır:
Birisi, piyasa fiyatları ile(ortalama cari kurla ) dolar olarak FBGSYH, diğeri de Satın Alma Gücü Paritesine (SAGP) göre fert başına GSYH .
Piyasa fiyatları ile dolar cinsinden hesap edilen GSYH, Türk Lirası olarak cari GSYH rakamının, yine ortalama cari kura bölünmesi ile bulunuyor. Nüfusa bölününce de FBGSYH bulunuyor.
Dolar cinsinden GSYH, kurların etkisi altındadır. Her ülkede kurlar farklıdır. Ülkelere göre Milli para daha değerli veya kurlar daha değerli olabilir. Bu nedenle çok farklı sonuçlar çıkıyor. Çözüm olarak aynı zamanda da Satın Alma Gücü Paritesine (SGP) göre GSYH hesaplanıyor.
Satın Alma Gücü Paritesi, belirli bir mal ve hizmet sepetinin satın alınabilmesi için gereken ulusal para birimlerinin birbirine oranıdır.
TÜİK’in geçmişte verdiği bir örnek var… Örneğin, 1 kg dana etinin fiyatı Türkiye de 15 lira, ABD’de 20 dolar ise, 1 doların satın alma gücü paritesi, 0.75 TL/dolardır.
Başka bir şekilde diyelim ki, aynı mal ve hizmet sepetini, Türkiye’de 2000 dolara, ABD’de ise 3000 dolara satın alıyorsak, demek ki Türkiye’de 2000 dolar aylığı olan birisi ile ABD’de 3000 dolar geliri olanın satın alma gücü ve neticede refah düzeyleri aynıdır.
Türkiye de 2015 yılı için cari dolar kuru ile hesap edilen FBGSYH ,8.876 dolardır. OVP’da ilan edilen SAGP göre FBGSYH ise 19.506 dolardır.
Oran olarak cari dolarla FBGSH, satın alma gücüne göre hesap edilen doların yüzde 45.50’sidir. Bu demektir ki, Amerika’da 2197,6 dolara satın aldığınız bir sepet malı, Türkiye de 1000 dolara satın alıyorsunuz.
2008 yılında da TÜİK güncelleme yapıyorum diye bir gecede Milli geliri yüzde 31 oranında artırmıştı. 2008 ‘den sonra TÜİK istatistiklerinde güven kaybı olmuş ve bu istatistikleri kullananlar, açıklanan TÜİK rakamlarını farklı yöntemlerle çek etmek zorunda kalmışlardır.
OVP’da yapılan bu karartma da ekonomi yönetimine olan güveni sarsmıştır.