Ekonomi yönetiminde yer alan bakanlar, Merkez Bankası ve yurt dışında birçok kuruluş enflasyonun seçim sonrasında düşeceğini tahmin ediyor. 2024 yıl sonu enflasyonu, Merkez Bankasınca yüzde 36, MB piyasa katılımcıları anketinde yüzde 44 ve Bloomberg anketinde yüzde 43 tür.
Seçim sonrası deniliyor, çünkü herkes her ne pahasına olursa olsun, siyasi iktidarın seçim popülizminden vazgeçmeyeceğini biliyor.
Anacak yüzde 40 veya yüzde 60 enflasyon ,ikisi de yüksektir. Dahası Türkiye’nin tek sorunu enflasyon değildir. Daha önemli istikrar sorunu döviz sorunu ve dış borç sorunudur.
İMF’ ye göre 2024 yılında ‘’ yüksek reel faiz, düşük büyüme ve yüksek dış borçlar tüm dünyada finansal istikrar üzerinde baskı oluşturacaktır ‘’
Türkiye açısından bakarsak, durum iç açısı değil.
1- Varlık fonunu ihraç ettiği 10 yıllık ve dolar cinsinden tahviller yüzde 10 faizlidir. İsviçre Bankaları Türk bankalarını arayarak yüzde 10 faizli varlık fonu tahvilleri teklif ediyor.
Yine şubat başında Türkiye Varlık Fonu’nun 500 milyon dolar tutarında ve 5 yıl vadeli Euro’bond ihraç etti. Getiri yüzde 8,375 oldu. ABD hazine bonolarında faiz oranı yüzde 4,2’dir. Bu kadar yüksek faizle Türkiye dış borçlarını sürdüremez.
2- Türkiye’de 2024 yılı GSYH da büyüme oranı yüzde 3 olarak tahmin ediliyor. Ancak gelir artışını fert başına GSYH büyüme oranı gösterir. 2024 binde 5 nüfus artışı olursa, fert başına GSYH’ da büyüme oranı yüzde 2,49 olacaktır. Dış borçların ödenmesi için, önce gelir yaratmak ve sonra döviz sağlamak gerekir. Yüzde 2,49 oranında bir büyüme gelir yaratmaya yetmeyecek bir orandır.
3.- Dış borçlarda kısa vadeli dış borç stoku risk oluşturur. Türkiye’nin bir yıl içinde ödemesi gereken dış borç stoku 2017 yılında 177,5 milyar dolar iken 2024 yılı başında 225,4 milyar dolara yükseldi. Bir de üstüne 35 milyar dolar cari açık koyarsak, bir yıl içinde 250 milyar dolar çevirmemiz gerekir. Buna karşılık Türkiye’ye doğrudan yatırım olarak veya portföy yatırımları olarak yabancı sermaye gelmiyor. Tersine yerli sermaye çıkıyor.
Üretimde ithal hammadde ve girdi payı yüksektir. Bu nedenle döviz sorunu yaşarsak üretimde de daralma ve işletmelerde iflaslar olur.
Seçim sonrası Türkiye bu handikaptan ancak İMF’ ile anlaşırsa ve 80-100 milyar dolar kredi alırsa çıkabilir.
Aslında üye ülkelerin İMF ile stand -by anlaşması yapmadan da kredi kullanma imkanı var. İMF bu kredileri şöyle tarif ediyor ‘’Krizlerin önlenmesine veya etkilerinin hafifletilmesine yardımcı olmak ve güven tesis edilmesini sağlamak için, halihazırda güçlü politikaları olan üyeler Esnek Kredi Hattını (FCL) veya İhtiyat ve Likidite Hattını (PLL) kullanabilirler.‘’
Türkiye bir istikrar programı yapar ve gerçekten rasyonel politikalara geçerse, bu kapsamda İMF’den anlaşmasız kredi alma olasılığı var. Ne var ki istikrar programı yapmak, siyasi popülizmden vaz geçmek demektir. O zamanda ortada Ak parti kalmaz. Bunun. İçin siyasi iktidar İMF’ den uzak duruyor.
Acaba Siyasi iktidar kanal İstanbul çevresindeki arsa yaratarak katara satacağını mı hesaplıyor? Ama öğle olsa bile yine de Türkiye İMF’ ye gitmeden giderek artan döviz sorununu çözemez.
Bu durumda seçim sonrası kriz dibe vurabilir: Türkiye dış borçlarda temerrüte düşebilir.