Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Türkiye’nin kredi notunu “B”den “B+”ya bir kademe yükseltirken, not görünümünü “durağan”dan “pozitif”e çıkardı. B + ‘da yatırım yapılamaz spekülatif derecedir ve yatırım yapılabilir derecesinden 4 basamak daha düşüktür. (aşağıdaki resim)
Fitch not artırma Gerekçesi olarak;
- Enflasyon beklentileri ve dış kaynaklı likidite risklerinin yumuşadığı,
- Rezervlerin yükseldiği,
- Cari açığın azaldığı,
- Kur korumalı mevduatın azaldığını gösterdi.
Türkiye’nin kredi notunun bir kademede olsa yükselmesi elbette umuda açılan kapılardan birisidir. Temennimiz Fitch ve diğer rating şirketleri Standard and poor’s ile Moody’s in de notumuzu 5 kademe artırıp yatırım yapılabilir seviyesine çıkarmasıdır.
Halen; Standard and poor’s Türkiye’yi yatırım yapılabilir seviyenin 5 kademe, Moody’s 6 kademe, FİTCH ise 4 kademe altında tutuyor.
Fitch’in gerekçeleri ne kadar gerçek?
Enflasyon düşüş beklentisi
Mart 2024’de, Merkez Bankası anketine göre bu sene yıl sonu TÜFE beklentisi 42,96’dır. Geçen senede mart ayında yıl sonu TÜFE beklentisi 37,72 idi ve fakat 64,77 olarak gerçekleşti.
Enflasyonu yalnızca makro dengesizlikler etkilemiyor. Demokratik ve hukuki güven sorunu daha çok etkiliyor. Kaldı ki, enflasyonu artıran bütçe şatafat ve popülist harcamaları ve bütçe açıkları daha da arttı.
Nihayet TÜFE beş-on puan düşse de istikrar sorunu çözülmüş demek değildir.
Rezervler Yükseldi,
2023 yılı haziran ayında Merkez bankası resmi rezervleri 97,1 milyar dolara gerilemişti. 2024 1 martta 131 milyar dolara yükseldi. Ama Merkez Bankasının yükümlülükleri de arttı. Dahası döviz pozisyonu değişmedi. Buna rağmen brüt rezervlerde artış, CDS oranlarının da düşmesini sağladı. Ama halen Türkiye‘nin CDS oranı 320 baz puandır ve risk sınırının üstündedir.
Cari açık ve finansmanı
Cari açık 2022 yılında 49,1 milyar dolar, 2023 yılında 45,1 milyar dolar oldu. 4 milyar dolar düşmesinin nedeni büyüme oranında da düşme ve turizm gelirinin artmasıdır. 2024’te daha da düşmesi olası görünmüyor. Çünkü dış ticaret açığının önemli bir kısmını Çin’e karşı veriyoruz. Çin’e karşı hiçbir önlem alınmadı.
Turizm gelirinin daha da artması mümkün değil. Çünkü hizmet sektöründe fiyat artışı TÜFE’nin üstünde oldu.
Cari açık; doğrudan yabancı yatırım sermayesi veya dış borçlar finanse edilir. Türkiye’ye artık doğrudan yabancı yatırım sermayesi gelmiyor.
2023 yılında, giren doğrudan yabancı yatırım sermayesi 5 ,6 milyon dolar, çıkan Türk sermayesi daha yüksek 6 milyar dolar oldu. Aşağıda grafikte görüldüğü gibi, başkanlık siteminden sonra Türkiye ye gelen doğrudan yabancı yatırım sermayesi düştü, çıkan sermaye arttı.
Yabancı yatırım sermayesi girişinin düşmesine ve Türk sermayesinin dışarıya gitmesine tek neden güven sorunudur. Başkanlık sisteminden sonra, demokraside ve hukukun üstünlüğünde geri düşmemiz, devlette kurumsal yapının bozulması, Türkiye’nin batıdan uzaklaşması, mülteci sorunu ve ışıdlıların yakalanması, şeriat isteklerinin yükselmesi, yabancı sermaye ve yerli sermaye için tehdit oluşturdu. Hükümet bu sorunları normal görüyor ve çözme niyetinin olmadığı anlaşılıyor. Bu şartlarda güven sorunu devam eder ve sermaye hareketleri de aleyhimize devam eder.
Kur korumalı mevduat
Kur korumalı mevduattan, TL mevduatına geçiş bankaların mevduata artı reel faiz vermesi halinde mümkün olur. Bunun içinde MB’nin gösterge faizini TÜFE üstüne çıkarması gerekir. Böyle olma olasılığı zayıf görünüyor. O zamanda kur korumalı mevduattan çıkan para döviz talebini ve kurları artıracaktır.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek: “Fitch’in 12 yıl sonra gelen not artışında, ‘’Türkiye’nin uluslararası normlara uyan, kural bazlı ve öngörülebilir politikaları etkili oldu. ‘’dedi.
Herhalde bakan 12 yıldır Fitch notumuzu düşürüyor demek istedi. Çünkü 12 yıl önce Fitch’in Türkiye notu BBB (Yatırım yapılabilir alt orta sınıf) seviyesinde idi. Yani bu günkü seviyenin 6 kademe üstündeydi. 2017 başında FİTCH Türkiye’nin notunu BBB seviyesinden BB + durağan (yatırım yapılamaz spekülatif) başlangıç seviyesine düşürdü. Gerekçe olarak siyaset ve güvenlik alanında yaşanan gelişmeler gösterildi.
Bugün ise B’den B+ pozitife çıkardı. B ve B+ pozitif her ikisi de son derece spekülatif kademeyi ifade ediyor. B altında C derecesi İflas öncesi kademedir.
Fitch ratings ve uluslararası fonları memnun eden uygulama, Türkiye varlık fonunun dolar tahvillerine yüzde 10 faiz vermesidir. Bu faizle borçlanan bir ekonomiye istikrar gelmez.