Eylül ayında Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poors (S&P) Türkiye’nin kredi notunu B+’dan B’ye düşürdü. B derecesi ekonomi için son derece spekülatif demektir. B’den sonra gelen (C) iflasa yakın ekonomi demektir.
Aslında yalnızca S&P, değil diğerleri, Moody’s ve Fitch ‘in raiting notumuzu aynı seviyeye düşürdü.
S&P bu kararına gerekçe olarak;
- Çok gevşek para politikası uygulandığını,
- Ekonomi yönetiminin “2023 seçimleri öncesinde büyümeyi mali ve parasal istikrara tercih ettiğini”,
- Küresel olarak mali koşullar sıkılaşırken MB’nın faizleri indirmesinin TL’ye olan güvenin azalmasına yol açtığı’ nı,
- TL’deki daha fazla değer kaybının Türkiye’nin mali istikrarı ve kamu maliyesi için olumsuz etkilerinin olacağı; vurgulandı.
Fitch, te benzer şekilde kararına gerekçe olarak; yükselen enflasyonu ve ekonomiyle ilgili endişeleri göstermişti.
Gerçekten enflasyon kriz boyutuna ulaştı.
Geçen sene Kasım ayında aylık TÜFE oranı yüzde 3,51 ve Aralık ayında yüzde 13,58 olmuştu. Bu sene Aralık ayında aylık TÜFE daha düşük olur ve yıllık TÜFE ‘de düşer. Ama tüm sektörlerde maliyet artışını gösteren yurt içi üretici fiyatları yüzde 150 üstünde olduğu için, 2023’te de TÜFE’nin yüksek seyredeceği açıktır. Kaldı ki; ekonomik istikrar programı olmayınca ve hükümetin piyasaya polisiye önlemlerle müdahale etmesi, enflasyonun anarşiye ve paniğe teslim olmasına neden oluyor. Bu durumda maliyete bağlı olmasa da satıcı fiyatları artırıyor.
Rating kuruluşlarının tespitinde olduğu gibi; Enflasyonun temel nedeni, siyasi iktidarın seçim popülizmidir.
Hükümet seçim hesabı ile faizleri düşürüp ekonomiyi canlı tutmak istedi. Ama kur şoku yaşayacağını ve bu fiyat istikrarının bu kadar bozulacağını tahmin edemedi.
Bu günkü iktidar, 2018 kur şoku ile artan enflasyonu MB faizleri artırarak çözmüştü. Kur şoku nedeni ile 2018 Ekim ayında TÜFE yüzde 25’e çıktı. MB’ faizi artırdı ve yüzde 24 yaptı. TÜFE inmeye başladı ve 2020 Eylül ayında yüzde 9‘a düştü. Ama 2020 yılında GSYH yüzde 0,9 oldu.
Bu defa Hükümet seçim nedeni ile büyümenin düşmesinden korktu ve MB gösterge faizlerini düşürmeye başladı, fakat aynı zamanda enflasyonda artmaya başladı. (Aşağıdaki grafik)
Yinelemek gerekir ki; bu günkü enflasyonun tek nedeni, hükümetin yanlış faiz kararıdır.
Enflasyonun çözülmesi için; Planlama yapmak ve plan içinde istikrar programı yapmak gerekir. Bu programda öncelik;
- MB‘nı yeniden bağımsız yapmak, MB gösterge faizini artırmak,
- İMF’ ile stand-by düzenlemesine gitmek;
- Dalgalı kur politikası yerine, yarı sabit kur politikasına geçmek;
- Sıkı para ve maliye politikası uygulamak, Bütçeyi ve devlet imkanlarını parti popülizminden uzak tutmak;
- İthal girdi payını yüzde 15 ‘seviyesine düşürmek; olmalıdır.
Yarın: Dış açıkla devam edecek.