TÜİK, Şubat 2024 Konut satışlarını açıkladı.
- Konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 17,4 oranında arttı.
- Aynı aylık dönemde, banka kredileri ile ipotekli olarak satılan konut satışları yüzde 49,1 oranında azaldı.
- 2023 şubat ayında 3350 olan yabancıya konut satışı da yüzde 44,9 oranında azalarak 1846’ya geriledi.
1- Konut fiyatları ve enflasyon
2023 yılında TÜFE oranı yüzde 64,77, İTO İstanbul geçinme endeksi 74,99 oldu. Türkiye genelinde ortalama konut fiyatları ise yüzde 75,5 oranında arttı.
2017 yılında ve 2019 yılında konut fiyatlarında artış enflasyona yakın oldu. 2018 yılında enflasyonun altında kaldı. 2020 yılında ve sonrasında enflasyonun üstünde artmaya başladı. Yaklaşık olarak 2021 de enflasyonu ikiye, 2022 de ise üçe katladı.(Aşağıdaki tablo ve grafik)
2- Konut fiyatları neden balon yaptı?
2020 yılında, pandemi nedeni ile yazlıklara ve müstakil evlere talep arttı. Benim oturduğum Çekmeköy Ömerli’de müstakil arsaların metrekare fiyatları, 1000 liradan 20 bin liraya yükseldi. Şimdi tekrar 10 bin liraya geriledi.
2022 de;
- TL’ den kaçış,
- Kara para aklama,
- Siyasi ve bürokratik rantlar,
- Yabancıya konut satışları fiyatları artırdı.
TÜİK 2022 Aralık ayı finansal yatırım araçları reel getiri oranına göre, TL mevduatta brüt faiz oranı eksi 41,25 oldu. TL’ de duranların 100 liralık satın alma gücü bir yılda 58,75 liraya geriledi. TL’ den kaçış döviz altın yanında gayrimenkule de talebi artırdı.
2022 yılında Merkez Bankası ödemeler bilançosunda, net hata ve noksan kaleminde, nereden geldiği belli olmayan 26, 2 milyar dolar döviz girişi var. Acaba 2022 yılında ve öncesinde döviz gelsin de seçim öncesi kriz olmasın diye kara paraya göz mü yumduk? Bu nedenle Türkiye 21 Ekim 2021 de gri listeye girdi.
2023 seçim öncesi, her partide ön seçim olmadığı için yüksek paralar döndü. Bunların kimler olduğunu kamuoyu çok iyi biliyor. Siyasette bu tür yolsuzlukların aklanması içinde gayrimenkule talep arttı.
Yabancıya vatandaşlık ta verildiği için konut satışları arttı. Ruslar ve Araplar kolay para kazandıkları için, konut talebini ve fiyatları artırdılar.
2023’te deprem telaşı da konut fiyatlarının artmasına neden oldu.
3- Bundan sonra ne olur?
- 2023 ortasından itibaren, uyuşturucu çeteleri yakalanmaya başlandı. Kara para daha sıkı kontrol ediliyor.
- Kamuda ve siyasette haksız kazançlara karşı daha sıkı önlemler alınıyor. Söz gelimi CHP’ de değişim sürecinde siyaseti meslek edinmiş ve haksız para kazananlar tasfiye ediliyor.
- Deprem gerekçesi ile yer değiştirenler de zaten değiştirdi.
- Konut satışlarının düşmesi de konut balonunun artık sönmeye başladığını gösteriyor.
- Yabancıların konut alımı düştü.
Bundan sonra konut fiyatlarında artış enflasyonun altında kalır.