YTL’nin ekonomik etkileri konusunda bazı endişeler yaşanıyor… Bu endişelerden birisi ‘yuvarlama etkisi’ ne olur şeklindedir. Bir diğeri ‘Enflasyonu etkiler mi ?’ ve üçüncüsü ise ‘Devalüasyon olur mu ? soruları şeklindedir.
1) Yeni paraya geçişte mutlaka ki bir yuvarlama etkisi olacaktır. Yuvarlama etkisi, fiyatlar genel düzeyinin bir defa artmasıdır… Bu artış bir sürece dönüşmediği sürece enflasyondan söz edilemez…
Önemli olan bu yuvarlama etkisini en aza indirmektir… Bu anlamda bazı önlemler alınmıştır… Örneğin; etiketlerde eski ve yeni lira birlikte gösterilecektir. Böylece yuvarlama konusunda yapılabilecek istismarlar önlenecektir. Gayri menkul fiyatlarda ise, bu karşılaştırmayı alıcılar, gerek eski lira ve gerekse dolar cinsinden, kendileri yapacaklardır.
Euro’ya geçişte bazı ülkelerde ve özellikle İtalya’da yuvarlaklaştırma etkisi yüksek oldu… Ancak Avrupa Birliği’nde, eski paralar da Euro’da sıfırsız paralardır. Oysa bizde şimdi Yeni Türk Lirası’nda bol sıfır olduğu için şimdi yuvarlaklaştırma yapılıyor… Veya fiili ödemeden tüketici zararlı çıkıyor…
Örneğin 50 bin lira olmadığı için fiyatlar 100 bin liraya çekiliyor… Yani halen yuvarlaklaştırma YTL cinsinden 10 kuruşun altında yapılıyor. Oysa Yeni Türk Lirası’nda bir kuruşta yani şimdiki 10 bin lirada piyasada dolaşacak. Sonuçta yuvarlaklaştırma 10 Bin lira yani 1 kuruşun altında olacaktır… Bu nedenle yuvarlaklaştırma etkisi bugünkünden daha az olacaktır.
2) Enflasyonist etkiye gelince… Aslında YTL’nin toplan az ve toplam talep gibi reel faktörler üzerinde bir etkisi olmaz. Ancak psikolojik açıdan, harcamalarının kısılmasına, tasarruf oranının artmasına yardımcı olabilir… Bazı görüşler para serabı oluşabilir şeklindedir… Bana göre kuruşun devreye girmesiyle tersine iktisadi ajanlar, tüketiciler daha ince hesap yapacaklardır… Yani kuruşun hesabını yapmak dönemi başlayacaktır.
Yine 100 liralık küpürler gibi küpürleri aynen eski mor binliklerde olduğu gibi insanlar sigorta gibi taşıyacaklar… Bozdurmakta daha ihtiyatlı davranacaklardır. Başka bir ifade ile Banknot gerçek para olarak taşınacaktır. Şimdi insanlar bol sıfırlı paradan kurtulmak için daha çok harcama yapıyorlar.
3) YTL tek başına kurlar üzerinde hiç bir etki yapmaz… Bu anlamda sıfır bu nedenle bir kur artışıda olmaz.
Kur artışına yeni devalüasyona Türk Lirası’nın aşırı değer kazanmış olması ve cari açığın artması ve kısa vadeli sermeyenin ani çıkışı neden olur… Sıfırların atılmasının bir etkisi olamaz…
Bu konuda bir aldanmada olamaz… Zari döviz talebi kısa vadeli sermaye Merkez Bankası ve bankaların döviz talebi ile oluşur… Yani kuruş ve hatta santim hesabını yapanların aldanması söz konusu olmaz… Şimdi devalüasyon olursa 1 dolar 1,5 milyondan 2 milyona çıkar… YTL döneminde 1,5 YTLden 2 YTL’ye çıkar