Cevdet Yılmaz, 2003-2025 arasında Türkiye ye gelen yabancı yatırım sermayesinin 282 milyar dolar olduğunu açıkladı.
2003-2008 arasında, Türkiye ye yabancı yatırım sermayesinin girmesinde IMF‘de etkili oldu. Zira İMF programları yabancı yatırım sermayesine güven verir. Dahası siyasi iktidar da demokratik adımlar attı.
Meseleye üç açıdan bakmak gerekir;
- Bir… bu kadar yabancı yatırım sermayesi girdi , neden hala döviz sorunu yaşıyoruz.
- İki… Yabancı yatırım sermayesi girişi neden azaldı.
- Üç… Çözüm ne olmalıdır?
1- 282 milyar dolar doğrudan yatırım sermayesi girdi ve fakat bu sürede cari açık yoluyla Türkiye’den, 754,6 milyar dolar çıktı.
Cari açık halen devam ediyor.
Gelen yabancı yatırım sermayesi içinde doğrudan, sıfırdan yatırım yapan çok azdır. Genellikle bankaları ve karşı şirketleri satın aldılar. Bu nedenle istihdam artışı olmadı. Tersine dışarıdan uzman personel getirdiler.
Yeni yatırım olmayınca, doğrudan yabancı yatırım sermayesinin ihracatı artırıcı etkisi de olmadı.
2- Yabancı yatırım sermayesi girişi düştü. Bazı aylar net çıkış oldu.
Yabancıya gayrimenkul satışı dahil, Türkiye ye gelen yabancı yatırım sermayesi 2011 yılında 16,2 milyar dolar, 2015 yılında 19,3 milyar dolar oldu. Bu sene 2025 yılının ilk 8 ayında 4 milyar dolara (2025 tamamında takriben 6 Milyar dolar) geriledi.
Dünya Bankası verilerine göre, 2024 yılında gelişmekte olan ülkelere giden yabancı yatırım sermayesinin o ülkeler GSYH’sına ortalama oranı yüzde 2,3 oldu. Aynı oran Türkiye için birin altında, yüzde 0,8 oldu.
Dahası 2024 yılında, bir önceki yıla göre, gelişmiş ülkelere giden yabancı yatırım sermayesi azaldı, gelişmekte olan ülkelerde az arttı, en azından azalmadı.
- Dünya yüzde -11, azaldı,
- Gelişmiş ekonomiler yüzde -22 azaldı,
- Avrupa yüzde – 58 azaldı,
- Kuzey Amerika yüzde 23 arttı,
- Gelişmekte olan ekonomiler yüzde 0,2 arttı.
- Afrika yüzde 75 arttı.
- Latin Amerika yüzde -12 azaldı.
- Asya yüzde –3 oranında azaldı.
3- Doğrudan yabancı yatırım sermayesi girişi neden devam etmedi.
Nedenlerini hepimiz çok net biliyoruz. Başta demokrasi ve hukuk tartışmaları.
2016 darbe teşebbüsü;
2018-2021 kur şokları,
Ekrem İmamoğlu ve arkasından gelen tutuklamalar nedeni ile oluşan siyasi belirsizlik. Aşağıdaki tabloda Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasının ertesi ayı nisan ayında net çıkış var. Mesele doğru veya yanlışın ötesinde ortaya çıkan etkilerine bakmamız gerekiyor.
4- Yabancı yatırım sermayesi çekmek için ne yapmalıyız?
- Sıcak parayı, spekülatif sermayeyi kontrol etmeliyiz. Çünkü sıcak para ekonomide kırılganlığı artırır. Kırılgan ekonomilere doğrudan yabancı yatırım sermayesi gitmez.
- Devleti yeniden kurumsal devlet yapmalıyız. Hukuki ve fiili anlamda mülkiyet güvencesini sağlamalıyız.
- Siyasi belirsizliği kaldırmalıyız.
Doğrudan yabancı yatırım sermayesi için daha yüksek teşvik vermeliyiz.