Son 4 yıldır vergi sistemi tanınmaz hale geldi. Vergi bürokratları bile vergilerde her ay ve hatta bazen her hafta yapılan marjinal değişikliğe ayak uyduramıyor. Mükellef zaten şaşkına döndü.
Vergilemede binlerce yılın tecrübesiyle, vergi prensipleri ortaya çıktı.. Örneğin vergi adil olmalıdır. Örneğin Vergi kolay ve anlaşılır olmalıdır.
Bizde bu gibi vergileme prensipleri hiç dikkate alınmıyor.. Plansız –programsız bir ekonomi yönetimi olunca, vergi işi de bakkal hesabına döndü.. Vergi iadesinin kalkması bunu yeni bir örneğidir.. Vergi iadesini kaldırıp , yerine özel indirim getirmek cin fikirle çalışanın cebinden çaktırmadan ne alırım hesabıdır..
Vergi iadesinde, mükellefin kendisi , eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sağlık, gıda , giyim ve konut kira harcamaları için fatura ve fiş topluyor.. Bunu işyerine veriyor.. Bu miktarda gelir vergisi Mart, nisan , mayıs ve haziran aylarında maliye yerine çalışana vergi iadesi olarak ödeniyordu..
Şimdi 2008 yılından başlayarak bu sistem kalkıyor.. Sistemin kalkmasıyla,
Vergi güvenlik sistemi bozulacaktır..
1) Zira vergi iadesi aliş- verişlerde belge almayı teşvik ediyordu. Bu yolla KDV kaçağı azalıyordu. Çünkü, çalışan nasıl olsa iade alacağını bilerek KDV pazarlığı yapmıyordu..
2) Kiralarda, kira tespitinde maliye bu bilgilerden yararlanıyordu.
3) KDV ‘de kaçağın azalması, gelir ve kurumlar vergisi için , kontrol sağlıyordu. KDV ödemesi ciroyu gösterdiği için, gelir ve kurumlar vergisini de kontrol etmiş oluyordu.
Şimdi, bu güvenlik sistemi kalkıyor. Yerine gider sorgulaması geliyor. Bu sorgulama maliye teşkilatı ve vergi idaresi ile vergi mükellefinin kavgası demektir..
Çatışmalara neden olacaktır.
Şimdi, kaldırılacak vergi iadesi ( özel gider indirimi) sistemi
Yerine , asgari geçim indirimi sistemi geliyor.. Bu sistemde brüt asgari ücretin bir kısmı (çalışanın bekar evli ve çocuklu olmasına bağlı olarak yüzde 50 ‘si ile yüzde 75’i arasında bir kısmı ) gelir vergisi dışında tutulacak.. Yani brüt ücretin bir kısmından vergi alınmayacak..
Çalışanın vergisini, işverenler brüt ücretten keserek , maliyeye ödüyor.. Çalışanın gelir vergisi azalınca, işverenler maliyeye daha az stopaj ödeyecek.. Ancak bunu çalışanlara nasıl yansıtacak ?
Çalışanlar , işe girdiklerinde ellerine geçecek net gelire bakıyorlar.. Net gelir üzerinden pazarlık yapıyorlar.. Brüt ücretin ne olacağına, ödenecek vergi ve primlere bakmıyorlar.. Emekli olmaya yakın yıllarda brüt ücret akıllarına geliyor.. Bu nedenle asgari ücretin bir kısmının vergi dışı kalması, işverene yarıyacaktır. İşveren daha az vergi ödeyecektir. Çalışana bir hayrı olmayacaktır..
Türkiyede , istihdam yükleri yüksektir.. Bir çalışanın işverene maliyeti 1000 ise , bunun 580 lirası işçinin eline geçiyor.. 420 lirası da vergi ve prim olarak devlete ödeniyor.. Asgari ücretin bir ksımının vergi dışı kalması , bu yükü çok az indirecektir.
Ancak bu yararı bile , devletin çalışanın hakkını yemesi için bir mazeret değildir. .