İngiliz Financial Times gazetesi ‘’Merkez Bankası rezervlerinin dış borç stoklarıyla artırıldığını ‘’ ,Nisan sonunda 28.1 milyar dolar olarak açıklanan net rezervin “Swap işlemleri dışarıda tutulduğunda 16 milyar doların altında olduğunu ‘’ iddia etti. Uluslararası rezerv, Merkez Bankalarında tutulan , döviz , altın ve özel çekme haklarının toplamıdır. Gazetenin açıklamasında iyi niyet yoktur. Zira bütün ülkelerde kaynağı ne olursa fiili döviz stok’u önemlidir . Kaldı ki , istikrar için Merkez Bankaları ellerindeki bütün imkanları kullanırlar.
Merkez Bankası web sayfasında en son Şubat ayı rezervleri yer alıyor. Aşağıdaki tabloya göre toplam rezervlerde bir yıl öncesine göre erime var.Toplam rezervler 14.5 milyar dolar , döviz rezervleri 10.3 milyar dolar ve altın rezervleri 3.9 milyar dolar azalmış. Tablodaki net rezervler altını da kapsıyor.
|
MB ULUSLARARASI REZERVLER |
||
| ŞUBAT 2018 | ŞUBAT 2019 | |
| TOPLAM REZERV | 114,6 | 100,1 |
| DÖVİZ | 87,9 | 77,6 |
| ALTIN | 25,1 | 21,0 |
| SDR | 1,4 | 1,4 |
| VADESİNE BİR YIL VE DAHA AZ KALMIŞ DÖVİZ YÜKÜMLÜLÜKLERİ | 11,8 | 13,7 |
| ŞARTA BAĞLI DÖVİZ YÜKÜMLÜLÜKLERİ | 66,8 | 31,8 |
| NET REZERV | 35,9 | 54,6 |
Yukarıdaki tabloda yer alan şarta bağlı döviz yükümlülükleri, 1 yıl içinde ödenecek Hazine garantili dış borçlar ile Bankacılık sektörünün döviz ve altın cinsinden zorunlu karşılıklarından oluşuyor.
Merkez Bankası rezervleri , aşırı kur hareketlerini kontrol etmede , dış borç ödeme zorluklarının yaşanması durumunda kullanılır. Ayrıca ekonomik istikrar için bir çıpa görevi yapar.
Bir ülkenin rezerv yeterlilik seviyesi o ülkenin gelişmiş veya gelişmekte olan ülke olmasına göre , ülkelerin dış borçlarına göre , döviz kazanma potansiyellerine göre ve yabancı sermaye hareketlerine göre değişir.
Son dönemlerde İMF’ nin bizim gibi dalgalı kur sistemi uygulayan ülkeler için geliştirdiği döviz rezervleri yeterlilik seviyesi , kalan vadeye göre kısa vadeli dış borç stokuna, diğer yatırımlar , portföy yükümlülükleri , ihracat ve hizmet gelirleri ‘ne göre hesaplanıyor. Diğer yatırımlar , bankaların yurtdışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları , yurtdışı bankaların yurtiçindeki mevduatları,Yurtdışından sağlanan krediler yer alıyor.
2018 Yılında Bloomberg Barclays tahvil endeksinde bulunan 21 gelişen piyasa arasında Türkiye, Güney Afrika, Arjantin ve Malezya , nın IMF’nin “yeterli seviye ” olarak değerlendirdiği seviyelerin altında döviz rezervine sahip olduğu belirtildi.
Öte yandan aşağıdaki tabloda bazı gelişmekte ülkeler ve bunların 2017 veya 2108 yılındaki dış borçları yer almaktadır.
|
BAZI ÜLKELERDE VE TÜRKİYEDE ULUSLARARASI REZERVLER İLE TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU (MİLYAR DOLAR) |
||
| DÖVİZ REZERVİ | DIŞ BORÇ STOKU | |
| BREZİLYA | 358,3 | 556,4 |
| RUSYA | 356,5 | 453,7 |
| MEKSİKA | 170,5 | 437,0 |
| ENDENOZYA | 124,5 | 335,2 |
| TÜRKİYE | 101,1 | 448,4 |
| ARJANTİN | 62,5 | 232,0 |
| GÜNEY AFRİKA | 50,8 | 142,8 |
Kabaca değerlendirmek gerekirse , Türkiye , Arjantin ve Meksika’nın dış borçları ile döviz stokları arasındaki orantı , birbirine benziyor.
Küreselleşme ile uluslar arası rekabette arttı. Bu rekabet sık-sık spekülatif sermaye tarafından manipüle edilmek isteniyor. Bize düşen kimden gelirse gelsin , bu tür manipülasyonlara karşı pozisyonumuzu doğru tutmak ve uluslar arası piyasaları ikna etmektir.