Bir gemide, yolcuların hepsi bir tarafa yığılırsa, gemi o tarafa doğru eğilir. Ekonomide de herkes kriz olacak derse, gerçekten kriz olur. Buna “ekonomik beklentiler” deniliyor. Hükümetin bir işi de, bu beklentileri iyi yöne çevirmek… Beklentileri iyi yönetmektir.
Ne var ki beklentileri de bir yere kadar yönetebilirsiniz… Eğer makro dengeler aşırı bozulursa, beklentilerinde bir önemi kalmaz.
Merkez Bankası ve TÜİK, reel kesimde, işyeri yöneticileri ile anketler yaparak, reel kesimin beklentilerini belirliyorlar. Reel Kesim güven endeksi, yüzün üstünde ise güveni, yüz ise güvensizlik sınırını, yüzün altı ise güvensizliği gösteriyor.
2007 seçimlerinden sonra, Hükümetin ilk ayında reel sektör güven endeksi 114.2 idi. Yani reel sektör ekonomiye ve hükümete güveniyordu. Aradan bir yıl geçti. Aynı endeks,94.5’e geriledi. Yani reel sektör artık güven duymuyor.
Reel sektör güven duymaz ise yatırım yapmaz. Bunun içindir ki iş adamları Mısıra ve başka ülkelere yatırım yapıyor. Türkiye’de yatırım hacmi daraldı. Mamafih, Merkez Bankası’nın yaptığı aşağıdaki tabloda sabit sermaye yatırımları endeksi, 2007 yılı ağustos ayında 121.3 iken 2008 ‘in aynı ayında 89.2’ye geriledi.
Reel sektör, gerek faizlerin, gerekse ekonomide kırılganlığın ve riskin yüksek olması nedeniyle, içeride yatırım yapmıyor. Başbakan yabancı sermaye için Arap ülkelerine talep yaratırken, yerli sermaye dışarıya gidiyor. AKP döneminde dışarıya giden yatırım sermayesi 7.2 milyar dolara yükseldi. Eğer bu sermaye yurt içinde yatırım yapsaydı, 65 bin kişilik istihdam yaratacaktı.
TÜRKLERİN YURT DIŞINDA DOĞRUDAN YATIRIMLARI İÇİN ÇIKAN SERMAYE
YILLAR ÇIKAN SERMAYE YARATACAĞI İSTİHDAM
(MİLYAR DOLAR)
2002 0.3 3.900
2003 0.5 5.500
2004 0.9 9.900
2005 1.1 10.800
2006 1.7 13.000
2007 (Tahmin) 3.0 25.800
AKP İKTİDARINDA ÇIKAN 7.2 65.000
Öte yandan reel sektör ankette siparişlerinin de azaldığını da söylüyor. Daha önemlisi, reel sektör güven endeksinde bir yıl önce ekonomide genel gidişatı iyi görüyor iken, şimdi kötü gördüğünü de belirtiyor.
Tüketicinin güveni dibe vurdu
Tüketici güven endeksi, 7 bin ile 8 bin kişi ile( denek ) görüşülüp, yapılan bir ankettir. Tüketiciler her zaman istismar edildiği için, öteden beri bu sisteme güven duymuyorlar.
Buna rağmen, tüketici güven endeksi son bir yılda dibe vurdu.