Türkiye son kırk yıldır, Üniversite – Sanayi işbirliğini konuşuyor. Bu konu Beş yıllık kalkınma planlarında yer almıştır.
Söz gelimi, Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-77) döneminde, teknoloji politikaları açısından üniversite-sanayi ilişkileri ile ilgili olarak ‘’
Üniversitelerde yaratılan bilimsel ve teknolojik bilgiyi sanayiye aktarmayı sağlayacak ve teknoloji transferi faaliyetlerini yürütecek kurumsal yapının olmaması ve ülkede üretim (süreç) teknolojileri geliştirecek altyapının yetersiz olması ‘’ vurgulanmıştır. Daha sonraki beş yıllık planlarda da bu hususun önemine değinilmiştir. Ne var ki AR-Ge konusunda bu gün bile Türkiye Avrupa en son sırada yer almaktadır.
İstanbul Sanayi Odası başkanı Erdal Bahçivan’da önceki gün Üniversite –Sanayi işbirliğinin önemini ve dünyadaki örneklerini vurgulayan bir açıklama yaptı. Birçok Üniversite de ’’Üniversite – sanayi işbirliği ‘’istiyor. Ancak hepsi havada kalıyor. Uygulama da yalnızca TÜPRAŞ, Arçelik gibi sınırlı bazı sanayi kuruluşları ‘’ Üniversite – Sanayi iş işbirliği ‘’ anlaşması yapmıştır.
Temel sorun olarak, Üniversite sanayi işbirliğinin açık bir kanunu yoktur. Bu güne kadar çıkarılan kanunlarda siyasi iktidarlar tarafından söz konusu işbirliği adeta kıskanılmıştır.
Yüksek Öğrenim kanunu 37 maddesi Üniversitelerin uygulama alanına yardımı’ başlığını taşıyor. Ve ‘’Yükseköğretim kurumları dışındaki kuruluş veya kişilerce, üniversite içinde veya hizmetin gerektirdiği yerde, üniversiteler ve bağlı birimlerden istenecek, bilimsel görüş proje, araştırma ve benzeri hizmetler… Üniversite yönetim kurulunca kabul edilecek esaslara bağlı olmak üzere yapılabilir. Bu hususta alınacak ücretler ilgili yükseköğretim kurumunun veya buna bağlı birimin döner sermayesine gelir kaydedilir.’’ diyor.
Devlet Üniversitelerinde Üniversite yönetim kurulu, rektör, dekanlar ve seçilmiş birkaç profesörden oluşuyor. Çoğu Üniversitede Üniversite yönetim kurulları bu izni vermiyor. İdeolojik anlayış ve farklı- farklı yorumlar işin içine giriyor. Verse de, Araştırma yapacak, Ar-Ge de çalışacak öğretim üyesinin eline çok az para geçiyor. Elde edilen gelir Döner sermayede kalıyor.
Üniversitelerin araştırma merkezleri var. Ne yazık ki bunlarda kağıt üstünde kalıyor. Gerçekte ise Üniversite araştırma merkezleri, üniversite ve sanayi arasında birçok alanda köprü vazifesi görebilirler.
Birkaç vakıf Üniversitesi dışında vakıf Üniversitelerinin esasen böyle bir misyonları yoktur. Onların hedefi daha çok öğrenci alarak, geliri artırmak ve buna karşılık maliyetleri düşürmektir. Bunun içindir ki, asistan alımları sınırlıdır. Daha çok ders başı para vererek eğitim yapmayı seçmektedirler.
Tek çözüm, Ar-ge ve İnnovasyon hizmetlerinin kamusal bir hizmet olarak düşünülmesi ve bu alanda çalışacak öğretim üyelerinin, Üniversitede çalışıyor gibi kabul edilmesidir. Üniversite – sanayi işbirliği anlayışının temeli bu anlayışa göre atılmalıdır.
Üniversite öğretim üyelerinin özel sektörde yaptıkları araştırmalar ve yayınlar da, ABD’ de olduğu gibi Türkiye’de de, üniversitede yapılmış gibi kariyerleri için bir referans olmalıdır.
Üniversite sanayi işbirliğinin, otomatik olarak üç ayağı olmalıdır;
Devlet, Üniversite ve sanayi sektörü.
TÜBİTAK ‘ın ‘’ Üniversite-Sanayi Ortak Araştırma Merkezleri Programı ‘’ (ÜSAMP) modeli de, Türkiye’nin değişik köşelerinde kurulacak merkezler aracılığıyla ülke sanayiini küresel anlamda rekabetçi kılacak hususların hayata geçirilmesi hedeflenmektedir. Maalesef bu projede kağıt üstünde kalıyor.