Bazıları ekonomik krizi izah ederken, “stagflasyon var’’ şeklinde izah etmektedirler.
Stagflasyon deyimi 1970 petrol krizi sırasında yaşanmıştı. Sonraları da birçok ülkede yaşandı.
Stagflasyon, ekonomik durgunluk ile enflasyonun aynı anda yaşandığı makroekonomik durumdur. Stagflasyon durumu için durgunluk içinde enflasyonunda artması gerekiyor. Eğer bizde olduğu gibi, yapısal sorunlardan kaynaklanan kronik bir enflasyon varsa ve artmıyorsa, buna stagflasyon demek mümkün değildir.
Normalde enflasyon ve işsizlik oranı arasında ters orantı mevcuttur… Durgunluk zamanında enflasyon düşer. Çünkü durgunlukta işsizlik artar… Toplam talep düşer… Oysaki enflasyonun ortaya çıkması için toplam talebin toplam arzı aşacak derecede artması gerekir.
1973- 1974 petrol krizi sırasında, stagflasyon yaratan makro ekonomik ortam bu günkünden farklıydı.
O yıllarda OPEC ülkeleri ham petrol fiyatlarına sık sık zam yapıyordu. Ancak OPEC ülkeleri petrol gelirlerini Batı’nın sanayileşmiş ve gelişmiş ülkelerine aktarıyordu. Gelişmiş ülkeler fiyat artışlarından doğan sarsıntıyı kısa sürede atlattılar. Çünkü, sanayileşmiş ülkelerin korktuğu üretimin azaltılması idi. Zira, artan fiyatların üretici ülkelere sağladığı gelir, yani petrodolar, yine Batı bankalarına ve Batı’nın sermaye ve nakit piyasasına intikal etti.
Öte yandan toplam talep uygun olduğu için Batı’nın sanayileşmiş ülkeleri, artan petrol fiyatlarını kolaylıkla kendi sanayi mamullerine ve teknolojilerine aksettirdiler.
Batı’nın sanayine, teknolojisine, silahına ve hatta tüketim maddelerine en fazla ihtiyaç duyanlar, petrol üreticisi Arap ülkeleri idi. Arap ülkeleri petrollerini pahalı sattılar ve ancak aldıkları silahları ve ileri teknoloji mallarını da pahalı almaya başladılar. Bu arada olan, gelişmekte olan fakir ülkelere oldu.
Bu gün dünya krizi farklı… Petrol fiyatları arttı… Yeniden düştü. Bu günkü sorun , ekonomideki dengelerin bozulmasıdır.
BU GÜNKÜ KRİZ DAHA FARKLI
Bu gün yaşanan dünya krizi , ekonomide temel yapısal dengelerin bozulması sonucu ortaya çıktı.
Devlet- piyasa dengesi bozuldu…
Finans- reel sektör dengesi bozuldu…
Dünya faktör dengeleri bozuldu… Örneğin , Çin işçisine 100 dolar vererek ürettiği tekstil ürünlerini ABD’ ye satıyor… ABD ise , işçisine 5000 dolar vererek ürettiği çelik ürünlerini Çin’e satıyor.
Özetle , dünya krizi son on yılda biriken yapısal sorunların bir ürünüdür… Bu nedenle işsizlik artmıştır. Tüketici tüketim talebini ertelemiştir. Bu nedenle enflasyon ortamı yoktur.
Türkiye de , kurlar artmasına rağmen enflasyon artmamıştır. 2009 yılında artış olsa da bu devamlı bir artış trendi sağlamayacaktır. Bu nedenle stagflasyon yoktur. Türkiye yi tehdit eden , durgunluk ve işsizliktir.