AKP hükümetinin Teşvik kapsamındaki illeri 49’a çıkarınca kararı, IMF tarafından tepki gördü…IMF’nin tepkisi ,teşviklerin popülist amaçlı kullanılmasından korkuyor…
Maliye Bakanı, Teşvik yasasının getireceği yüklerin karşılanabilir yükler olduğunu belirterek, “Bizim mali disiplinden herhangi taviz vermeyeceğimizi herkes görecektir” diyor.
Ancak “Kazın ayağı öyle değil” zira yatırımların desteklenmesi vatandaşın verdiği vergilerle gerçekleşiyor… Mali disiplinden önce bu vergilerin popülist amaçlı kullanılıp-kullanılmadığı önemlidir… Eğer yapılacak yatırımlar, geri bölgelerin kalkınmasına yarayacaksa, istihdamın artmasına ve işsizliğin azalmasını sağlayacaksa, fakirliği önleyecekse yapılır. Özetle topluma, vergi olarak yüklenen Maliyet, tekrar topluma fayda olarak dönecekse, yatırımlar teşvik edilebilir…
Teorik olarak ve uygulamada yatırımların Teşvik edilmesinin 3 amacı bulunmaktadır:
1) Konjonktürel etki yaratmak için:
Eğer durgunluk varsa, ekonomiyi durgunluktan çıkarmak için, Bölge ve Sektöre bakmadan her yatırım teşvik edilir…
Türkiye’de böyle bir ihtiyaç yoktur… Buna karşılık siyasi iktidarın yatırım yapılacak illerin sayısının neden artırdığını izah etmesi gerekmektedir.
1) Bölgeler arası gelişmişlik farkını azaltmak için:
Avrupa Birliğinde Bölgeler arası dengesizliğin giderilmesi, sosyal dengesizliğin giderilmesi ve istihdam kaygısı ile yatırım teşvikleri verilmektedir. Hatta 1995 yılında AB ile yaptığımız “Gümrük Birliği” anlaşmasında da bu gibi teşviklerin rekabeti bozmayacağı vurgulanmıştır.
Türkiye’de geri kalmış yörelere yapılan yatırımların teşviki,çok düşük kalmıştır…
Örneğin, 2000-2004 yılları arasında kalkınmada öncelik yörelere verilen teşvikler, toplam yatırımların yalnızca yüzde 15.6’sı olmuştur.
Yine Tarım sektörüne verilen teşviklerde yok denecek kadar azdır… Toplam teşviklerin 1.3’üdür.
1) Kaynakların etkin kullanılması amacıyla:
Bir ekonomide hangi sektörde daha çok verimlilik varsa, hangi sektör gelişiyorsa, hangi sektör daha çok istihdam yaratıyorsa,o sektör desteklenir. Örneğin,1980’lı yıllarda Turizm sektörünün desteklenmesi, bugün çok yararlı olmuştur.
2000-2004 toplam teşviklerin sektörel dağılımına bakarsak, aşağıdaki tablodan anlaşılacağı üzere, enerji sektörü gibi stratejik sektörlere de yeterli teşvik verilmediğini görebiliriz.
|
2000-2004 TEŞVİKLERİN SEKTÖREL DAĞILIMI |
|
|
|
YÜZDE PAY |
|
TARIM MADENCİLİK İMALAT ENERJİ HİZMETLER TOPLAM |
1.3 2.1 54.0 7.4 35.1 100.0 |