Geçen hafta Türkiye Ziraat Odaları Birliği aralık ayı raporunu açıkladı. Bu rapora göre, tüketiciler sebze ve meyveyi, tarladaki fiyatının üç- beş katına yiyorlar.
Örneğin tarlada 32 kuruş olan mandalina, tüketiciye 4.68 kat artışla 1.79 liraya satılıyor.
Yine tarlada 55 kuruş olan domates, 3.52 kat fiyat artışı ile tüketiciye 2.49 liraya satılıyor.
Öteden beri Türkiye de bu sorun tartışılır. Ancak hiçbir siyasi iktidar da bu işe çözüm bulmaz. Nedeni , aracıların üretici ve tüketiciden daha güçlü bir lobiye sahip olmalarıdır.
Gıda tüketimi , ekonomik krize bakmıyor… Ancak tüketicinin daha dikkatli tüketmesine neden oluyor. Buna rağmen nasıl oluyor da aracılar fiyatları bu kadar artırıyor ?
Aracıların ürün fiyatını istedikleri gibi artırması , oligopol piyasa yaratmış olmalarından ileri geliyor. Komisyoncular , gerektiğinde depo yaparak bazı ürünlerin arzını daraltıyor ve fiyatını sabit tutuyor… Veya artırabiliyorlar.
FAHİŞ KAR ORANI
Elbette sebze ve meyvede fire oranı da yüksektir. Firenin yüksek olması da fiyata yansıyor… Ancak firenin farkı , fiyatları en fazla yüzde 25 artırır. Yüzde 300 artışın bir gerekçesi değildir.
Ziraat odaları Birliğinin raporuna göre , mandalina ve domates dışında diğer ürünlerin tarla ve Pazar fiyatları aşağıdaki tabloda verilmektedir.
———————————————————————————————–
BAZI ÜRÜNLERDE ÜRETİCİDEN PAZARA ARTIŞ
ÜRÜN ÜRETİCİ FİYATI PAZAR FİYATI FİYAT ARTIŞI
KURUŞ LİRA ( KAT )
———– ———————– ——————– ———————-
SALATALIK 50 1.88 3.85
NOHUT 86 3.23 3.51
KURU ÜZÜM 150 5.33 3.46
PATLICAN 60 1.88 3.35
LİMON 41 1.46 3.25
ELMA 54 1.56 3.25
KURU KAYISI 225 6.00 3.03
ARMUT 95 2.50 2.85
——————————————————————————————-
Üreticinin eline daha fazla para geçmesi için , Tüketicinin de daha ucuz ürün tüketmesi için aracıların fahiş karını önlemek gerekir.
Özelleştirilen et balık kurumları bu fonksiyona sahipti. Arada devlet kar amacı gütmediği için üretici malını değerine satıyordu. tüketici de normal fiyattan yiyordu.
Elbette , ürünün devlet tarafından pazarlanması söz konusu olamaz.Ancak siyasi iktidar , hem üreticinin , hem de tüketicinin örgütlenmesine imkan sağlamalıdır. Bu çerçeve
- Üretici ve tüketici kooperatifleri kurulmalı ,
- Hal kanunu değişmeli ,
- Tarımsal üretici birliklerinin ürün depolaması için ya devlet depo yapıp kiraya vermeli veya depo yapılması için ucuz kredi vermelidir.