Tarım alanları ve ekili alanların daralması, tarımda gübre ve mazot gibi girdi fiyatlarının aşırı artması, stokçuların ürünleri ucuza kapatması ve tarımda geçimin zorlaşması sonucu tarım sektörünün albenisi kalmadı ve tarımda istihdam da düştü.
· 2002 yılında tarım istihdamı 7.5 milyon iken, 2014 yılında 5.6 milyon kişiye geriledi.
· 2002 yılında, toplam istihdamın yüzde 34.9’unu tarım sektöründe iken, 2014 yılında bu oran yüzde 21.5’e geriledi.
Aşağıdaki tabloda iki yıllık aralarla tarımsal istihdam gösterilmiştir.
Tarımda aracıların kartelleşmesinin, spekülasyonun ve stokçuluğun önlemesi, Anayasaya göre devletin görevidir. Et ve balık kurumları bu nedenle vardı. Bu kurumlar, devlet adına piyasayı düzenleyici kurumlardı. Üreticiden piyasa fiyatı ile malı alır ve düşük karla tüketiciye satardı. Yani üretici ve tüketici refahı artardı. Türkiye et ithal etmezdi.
Hükümet et fiyatlarında spekülasyon olunca, bu kurumlardan bazılarını özelleştirmekten vazgeçti… Ne var ki bu kurumlar çok hırpalandıkları için etkileri azaldı.
Sonuçta son yaşadığımız gibi patatesi fiyatları, tarım politikalarının yanlış olduğunu gösterdi. 2012 yılında 47 kuruş olan patates fiyatları, enflasyondan daha hızlı artarak, geçtiğimiz günlerde 3 lira 60 kuruşa yükseldi. (Aşağıdaki grafik )
Tarım ürünlerinde fiyatlar neden artıyor?
1) Piyasada kartelleşme var… Kartelleşme birkaç firmanın anlaşarak stok yapması ve fiyatları istedikleri gibi tespit etmesidir. Bu kartelleşme yalnızca tarım ürünleri piyasasında değil, genel anlamda vardır. Söz gelimi kredi kartlarında, tüm bankalar eksiksiz aynı oranda faiz alıyor. Bir bankanın dahi, rekabet için bir puan daha eksik faiz uygulaması yoktur.
Patates 5 liraya çıktığında, Gümrük ve Ticaret Bakanı 312 bin ton patates stoğu olduğunu ve bunun önemli bir kısmını da 3-5 firmanın yaptığını açıklamıştı. Bu bir kartelleşme örneğidir.
2.Piyasanın bozulmasına devlet- piyasa optimal dengenin bozulması neden oldu. Devletin düzenleyici ve rekabetin önünü açan kurumları, altyapı yatırımları ortadan kalkınca, piyasa başıbozuk kaldı.
3. Tarımda girdi fiyatlarının enflasyondan daha hızlı artması, tarımsal desteklerin azalması da, tarım ürünlerinde fiyatların artmasına neden oldu.
4. Siyasi sorunlar da piyasa dengesini bozdu… İç ve dış politikada gerginlik, piyasa disiplini, insan davranışlarını ve beklentileri olumsuz etkiledi.
Yarın devam edecek.