Kapitalizmin zaaflarından birisi de spekülasyona yol vermesi ve doğru görmesidir. Teknik olarak Spekülasyon menkul kıymetlerde risk alma ve kazanç sağlamak demektir. Spekülatör Kar yerine zarar da edebilir. Spekülasyon ekonomide kırılganlığı artırır. Kırılganlık ta spekülatif karları artırır. Bunun içindir ki , finansal yatırım araçlarına yatırım yapan fonlar , aşırı kırılgan ülkelere de belli oranda fon ayırmaktadır. Yüksek kar yanında yüksek zararı da göze alırlar.
Öte yandan borsa da eğilimleri iyi tahmin eden fonlar, açığa satış yaparak , borsa değeri düşecek olan hisse senetlerinden de kar elde edebiliyor. Bunun içindir ki borsanın bir kumar masası olduğunu rahatça söyleyebiliriz. Gerçekte bizim gibi ekonomilerde Borsa , küçük tasarrufların bir araya gelerek sermaye birikimi yaratması ve yatırımlara yönlendirilmesi işlevini yapmalıdır. Küçük tasarruf sahibi bu spekülatif ortamda her zaman kaybeder.
Hükümetler bazı önlemler alarak aşırı spekülasyonu ve aşırı kırılganlığı önleyebilirler. Bizde olmadı. Tersine dalgalı kur politikası ve kontrolsüz sıcak para girişi bizi dünyanın en kırılgan ekonomisi yaptı. Kırılganlık ta sonunda ekonomik istikrarı bozuyor . Maalesef ekonomi yönetimi hala işin farkında değil. Yada neden önlem almadığını biz bilemiyoruz.
Bu anlamda küreselleşmeden en fazla zarar gören ülkeyiz. GSYH oranlarsak son 18 yılda hem en yüksek cari açığı verdik , hem de ekonomik istikrarımız bozuldu. Enflasyon ve işsizlik kronikleşti.
TÜİK , Şubat ayı , aylık ve yıllık olarak , finansal yatırım araçlarının enflasyona göre düzeltilmiş reel getiri oranlarını açıkladı. Aşağıdaki grafikte son 12 ayda borsa ve altının aylık reel getiri oranları yer alıyor.
Açık tramlı olan Borsanın , koyu tramlı olanı da Altının aylık reel getiri oranlarını gösteriyor. İMKB 100 endeksine bir bakarmısınız ? Aylar itibariyle bile aşırı zig-zag’lı bir trent gösteriyor. Dünya da hiçbir borsa bu kadar kırılgan değildir. Bir yıl içinde bu kadar zig-zag yapan Borsanın , ne sermaye birikimine yararı olur , nede istikrara yararı olur.
Borsa yıllık bazda da çok değişkenlik gösterdi. İMKB 100 Endeksi 2020 Şubat ayında TÜFE ‘ye göre reel getiri oranı yüzde 10.70 oldu. Geçen sene Mart 2019 da ise tersine yılık yüzde 8.24 oranında reel kayıp getirmişti. Emme basma tulumba gibi.
Mevduat faizi Ağustos 2018 kur şokundan önce eksi reel faiz getiriyordu. 2019 Mart ayında yıllık olarak yüzde eksi 6.35 oranında reel kayıp getirdi. Merkez Bankası gösterge faizini artırdıktan bir süre sonra mevduat 2020 Şubat ayında 6.53 oranında reel getiri sağladı. 2020 senesi içinde eksi reel faiz getirecektir.
Dolar 2019 ilk üç ayında yüksek oranda aylık reel getiri sağladı … Sonrası üç ayda eksi reel getiriye döndü. Ancak yıl itibariyle Şubat 2020 de yıllık yüzde 2.33 oranında reel getiri sağladı.
Son bir yılda en yüksek reel getiriyi yüzde 24.11 oranı ile Altın sağladı. Bazı aylar , aylık yüzde 5 üstünde reel getiri sağladı. Bir yıl önce geçen sene Mart ayında da en yüksek yıllık reel getiriyi yüzde 15.40 oranı ile yine altın sağlamıştı. (Aşağıdaki tablo )
FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARINI TÜFE’YE GÖRE AYLIK REEL GETİRİ ORANLARI
| TL MEVDUAT
FAİZİ |
BİST 100 |
DOLAR |
GR ALTIN |
|
| 2019 MART | 0,37 | -2,98 | 2,53 | 1,38 |
| NİSAN | -0,21 | -6,34 | 3,65 | 2,22 |
| MAYIS | 0,59 | -9,02 | 4,12 | 3,84 |
| HAZİRAN | 1,54 | 6,00 | -3,99 | 2,15 |
| TEMMUZ | 0,13 | 5,89 | -3,79 | -0,47 |
| AĞUSTOS | 0,46 | -3,84 | -1,21 | 4,53 |
| EYLÜL | 0,20 | 3,02 | 0,14 | 1,11 |
| EKİM | -1,00 | -3,94 | -0,51 | -1,47 |
| KASIM | 0,50 | 4,77 | -1,34 | -2,83 |
| ARALIK | -0,05 | 5,17 | 1,24 | 1,95 |
| OCAK | -0,62 | 6,16 | -0,10 | 5,17 |
| ŞUBAT | 0,37 | -1,34 | 1,96 | 4,56 |