Şanghay İşbirliği Örgütü veya uygulamada Şanghay Beşlisi , Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan‘ın 1996 yılında oluşturdukları bir yapılanmadır. 2001‘de Özbekistan‘ın katılımıyla üye sayısını altıya çıktı. Bu örgütün altı üyesinde de demokrasi ayıbı var.
Şanghay Batı Demokrasi anlayışı ile uyuşmuyor.
ABD’ de bulunan Özgürlükler Evi 2016 raporuna göre, insan hakları ve demokratik özgürlükler açısından yaptığı anketler sonucuna göre Şanghay ülkeleri içinde yalnızca Kırgızistan kısmen özgür, diğere ülkeler ise özgür değil. (Aşağıdaki tablo )
Gerçekten bu ülkelere tek tek bakarsak, çoğunda dikta rejimler hakimdir.
Söz gelimi Rusyada Vladimir Vladimiroviç Putin 1999-2000 yılları arasında başbakanlık, 2000-2008 yılları arasında Başkanlık, 2008-2012 yılları arasında tekrar başbakanlık görevini üstlenmiştir. 7 Mayıs 2012 yılından bu yana tekrar Başkandır. Putin 2008- 2012 yılları arasında anayasa gereği üçüncü defa başkan olmadığı için, yerine gölgesi gibi başbakan Medvedev’i seçtirmiş, sonra 2012 yılında yeniden başkan olmuştur. Yani 17 senedir kendisi ve Medvedev Rusya’yı yönetmektedir.
Putin’in anti demokratik uygulamaları içinde, Rus oligarkları çeşitli suçlamalarla mahkum ettirmesi ve bir kısmını yurtdışına kaçmaya zorlaması dünya kamu oyunda çok tartışılmıştır. Ayrıca bir Rus muhalefet liderinin aydınlanmayan şüpheli ölümü de demokrasiye gölge düşürmüştür.
Çin’de siyasi anlamda demokrasi yoktur. Tek parti olan Çin Komünist parti (ÇKP ) si hakimdir. Ulusal Halk Kongresi üyeleri ÇKP tarafından seçilen temsilcilerden oluşmaktadır. Genel seçim uygulaması yoktur.
Devlet yönetiminin en yetkili organı ÇKP Merkez Komitesi’ne bağlı olan Politbüro Daimi Komitesi’dir.
Nazarbayev 24 Nisan 1990 yılında Kazak SSC Yüksek Sovyet’i tarafından Kazakistan’ın ilk Cumhurbaşkanı seçildi. 1 Aralık 1991’de Nazarbayev ilk devlet başkanı seçildi. Görev süresi 1996’da bitecek olmasına rağmen referandumla2000 yılına kadar uzatıldı.
2005 Kazakistan’da halk oylamasıyla yapılan devlet başkanlığı seçimlerini yine Nazarbayev kazandı. 2015 tarihinde yapılan seçimde de Nazarbayev kazandı. Ne var ki, 15 Ocak 2012’de yapılan parlamento seçimleri için AGİT (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı) seçimlerin yeterince demokratik olmadığını açıkladı.
Kırgızistan, 1991’den beri cumhurbaşkanı değişen ve çok partili sisteme geçerek, Jogorku Keneş’te (meclis) muhalefetin temsil edildiği tek bölge ülkesidir. Ancak insan hakları ve demokratik özgürlükler açısından eksik bir demokrasiye sahiptir.
Tacikistan 1990 ile 2000 yılları arasında, iç çatışmalar yaşadı. 1995 yılındaki seçimlerde Tacikistan Komünist partisi iktidar oldu. İktidarı 2005 yılına kadar sürdü. 2005 yılında Demokratik toplum partisi iktidar oldu.
Bu gün Tacikistan’da Yolsuzluk, suç oranındaki artış, ekonomik bozulmalar, Afganistan’dan Avrupa’ya yönelen uyuşturucu ticaretinde transit geçiş noktasında olması gibi etkenler ülkenin en önemli sorunlarıdır ve ülke demokrasisine zarar vermektedir.
2001 yılında üye olan Özbekistan’da ise, İslam Abduğanıyeviç Kerimov 1990 yılından beri, yani 26 yıldır Özbekistan Devlet Başkanıdır. Özbekistan’da Dünyayı rahatsız eden bir iddia bu ülkenin muhalif güçleri ‘terörist’ diye tanımlanması iddiasıdır.
Sonuç, çağımızda toplumlar için demokrasi, ekmek su kadar önemlidir. Dünya siyasi konjonktüründe, emperyalist ülkeler kendi çıkarları için kullansa da, demokrasi tırmanıştadır.