Sanayi Odası her sene , Türkiye nin en büyük 500 firmasını ve bu firmalarla ilgili işletme verilerini açıklıyor..
500 büyük firmaya bakarak , sanayinin durumunu, sektörlerin yapısını teşhis etmek imkanı doğmaktadır. Ayrıca uygulanmakta olan politikaların sanayi sektörü üzerindeki etkilerini değerlendirmek olanağı vardır.
Aşağıdaki tablo , 2004 yılına göre 2005 yılında bu beşyüz büyük firmanın performasındaki değişmeyi göstermektedir.
EN BÜYÜK 500 FİRMANIN 2005 YILI PERFORMANSI
(2004’ E GÖRE DEĞİŞME )
DEĞİŞME (YÜZDE )
Toplam satışlar (reel değişme ) 2.9
Net Kar ( reel değişme ) – 28.8
Brüt katma Değer ( reel değişme ) 1.3
Net Katma değer ( reel değişme ) – 9.6
İhracat Artışı 11.3
Dokuma ve Giyimde İhracat artışı – 5.5
Çalışanlar sayısı – 0.3
Verimlilik düşmesi ( puan ) – 13.4
KAYNAK : İSO
1) İlk göze çarpan , firaların net karlarında , önceki yıla göre yüzde 28.8 oranındaki düşmedir. 500 büyük firma içinde 84 firma 2005 yılını zararla kapatmıştır. Firmalar karlılık açısından ,son beş yılın en kötü yılını yaşamıştır. Zarar eden firmaların çoğu , kötü yönetimden dolayı değil , ekonomi yönetimin yanlışlarından zarar etmiştir. Örneğin , ihracat yapanlar kurun düşük olmasından dolayı zarar etmiştir.. Sektörel açıdan bakarsak , zarar eden sektörler tekstil , giyim , deri ve ayakkabı ağırlıklıdır. 2005 yılında dokuma ve giyim sektörlerinin yaptığı iharacat azalmıştır.
Zarar eden firmaların zararlarına yol açan başka bir neden , yatırım indirimi teşviğinin kapanmasıdır. Teşvik alan bazı firmaların müktesep hakları çiğnenmiştir.
2) Toplam satışlarda reel artış olmasına rağmen,yaratılan net katma değer yüzde 9.1 oranında gerilemiştir.. Bu beş yüz büyük firmanın bir önceki yıla göre daha az katma değer yaratmasının nedeni , ithal girdi payının artmasından ileri gelmiştir. Başka bir ifade ile firmalar Daha çok ithal girdi kullanarak daha az katma değer yaramıştır. Buna da yine döviz kurlarının düşük olması neden olmuştur. Sanayici içeride üretmek yerine kur yüzünden daha ucuza geldiği için ithal etmeyi tercih etmiştir.
3) 500 büyük firmada çalışanlar sayısı da da 16 bin 128 kişi azaldı.. Oransal olarak yüzde 3 geriledi. Bu açıdan da bakarsak sanayide Temel sorun , sanayi sektörünün ithalata bağlı bir yapı kazanmış olmasıdır.. Kurlar ucuz olmaktan çıktığında , sanayi sektöründe daralma sorunu yaşanacaktır.
4) Sanayide önemli bir sorunda verimlililiğin düşmüş olmasıdır. 1990 100 bazına göre , 2004 yılında 144.1 olan endeks değeri , 2005 yılında 124.9 ‘ gerilemiştir. Bu endeksi 2004 yılı yüz olarak çeviririsek , 2005 yılında endeks değeri 86.6 olmuştur.. Yani 2004 yılına göre 13.4 puan gerilemiştir.
5) 500 büyük kurluş içinde 63 şirket yer değiştirdi. 500 büyük kurluştan çıkanlar içinde tekstil sektörü ,Katılanlar içinde ise gıda sektörü başı çekmektedir.
Bu resim bize’’ ne yapmamız gerekir ? ‘’ konusunda da ipucu veriyor..
· Kur sistemi değişmelidir.
· Yeni bir teşvik sistemi getirilmelidir.
· Devlet altyapı yapmalıdır. Fiyat ve üretim açısından stratejik olan kamu işletmelerini özelleştirilmesi durdurulmalıdır.
· Elektrik fiyatları düşürülmelidir.
· İstihdam ve akaryakıt üstündeki vergi yükü azaltılmalıdır. Asgari ücret vergi dışı tutulmalıdır.