Derecelendirme kurumu Fitch, Türkiye de ekonomik reformların yeniden canlanma getirebileceğini söylüyor. Başbakan yardımcısı Mehmet Şimşek te referandumdan önce, yapısal reformların ekonominin önünü açacağını söylüyordu, şimdi de reform gereğini vurguluyor.
Hani görende Hükümet değişti. İktidar değişti… Önceki iktidarın yapamadığı reformları bu yenileri yapar zannedecek! Ekonomide yapısal reform yapılmasını, parlamenter sitem mi önledi? Reform yapmak Hükümet tasarrufudur. AKP Gerekli yasaları çıkarma gücüne de her zaman sahipti. 15 senedir neden yapmadı?
Yapısal reform, devlette, piyasa rekabetinde, verimlilikte, mali sistemde, ekonomik yaklaşımda yapılan köklü değişiklikleri ifade eder. Reformlar Ekonomik bünyenin daha güçlü olmasını, şoklara karşı daha dayanıklı olmasını sağlar.
AKP ‘ iktidarının anladığı reform farklıdır. Söz gelimi ekonomi yönetimi KVD indirimini de reform gibi lanse ediyor.
1.Gerçekte AKP iktidarında Vergi reformu hiç yapılmadı. Vergi reformu vergi siteminin oluşturan vergilerde köklü değişikliği ifade eder. Söz gelimi bu güne kadar vergi siteminde yapılan bazı reformlar şöyledir; 1925 yılına kadar tarım ürünlerinin yüzde 25 ’i ayni vergi şeklinde aşar olarak ödeniyordu. 1925 te kazanç vergisi getirildi. 1950 sonrası kazanç vergisi kaldırıldı. Gelir ve Kurumlar vergisi getirildi. 1984 te tüketim vergileri yerine KDV getirildi.
Bu gün reform olarak, vergi sisteminin yapısını değiştirmek, vergi gelirlerinin üçte ikisini oluşturan dolaylı vergilerin payını düşürmek, dolaysız vergilerin payını artırmak, yatırımları vergi dışında tutmak, vergi sisteminde etkinliği sağlamak için sistemde değişiklik yapmak gereği vardır.
2.AKP hükümeti sosyal güvenlik reformu yaptı. Emekli sandığı, SSK ve BAĞ-KUR’u tek çatı altından birleştirdi.
3.Bu gün kur MB ve kur siteminde yapısal reform yapmak gerekir. Dalgalı kur sistemini değiştirerek, kontrollü kur sitemini getirmek gerekir. Aynı paralelde Merkez Bankası kanunun değiştirerek, Merkez Bankasının TL yanında kuru da gözetmesi ve faizleri serbest bırakması ancak yatırımlara faiz desteği sağlanması gerekir.
4.Üretimin ithalata bağımlı yapıdan kurtarılması, bu yolla cari açığın ve dış borçlanma ihtiyacının düşürülmesi gerekir. Bu anlamda devletin aramalı ve hammadde üretimine doğrudan destek vermesi ve aynı zamanda bazı kritik ara mallarını doğrudan üretmesi gerekir.
5. Devleti yeniden yapılandırmak, devlette bürokrasiyi azaltmak, liyakat sistemini getirmek, Devlet –piyasa optimal dengesi kurmak, planlama yaparak devletin piyasada rekabeti sağlamasının önünü açmak ta reformdur.
Yine devlet eğer bütçe den popülist amaçla dağıttığı paraları, iş yaratmak ve iş dağıtmak için yatırımlara yönlendirirse, bu bir reform olur. Ama bu bir yatırım süreci gerektirdiği için, aynı zamanda geçici oy kaybına neden olabilir.
Bu örnekler çoğaltılabilir. Ancak hiç birisi siyasi iktidarın işine gelmez. Çünkü siyasi iktidar, seçim sırasında vergi indirimleri yapıyor. Devlete liyakata bakmadan memur ve işçi alıyor. Üstelik bu konuda kamu oyunda çok şikayet var. Özellikle belediyelerde işe alınma, il veya ilçe teşkilatlarında belirlendiğine dair çok şikayet var.
Planlama yapmak ta işine gelmez. Aksi halde yine popülist amaçlı müdahaleleri sınırlı olur.