AKP kurucularından ve hükümette Başbakan yardımcılığı yapmış olan Abdullatif Şener, 2021 Aralık ayı ortasında ‘’ AKP’ nin yaptığı yolsuzluk, Cumhuriyet tarihinde yapılan toplam yolsuzluklardan daha fazladır ‘’ demişti.
Kim, nasıl yolsuzluk yaptığı bizim konumuz değil… Konu yolsuzluğun Türkiye de sosyal, siyasi ve iktisadi istikrarı bozan nedenlerin başında geldiğidir. İddia edildiği kadar yolsuzluk varsa, Türkiye’nin kalkınması mümkün değildir. Zira yolsuzluk varsa ekonomide kaynak kullanımı yetersiz kalır… Kamu hizmetlerinin maliyeti artar. Piyasada haksız rekabet oluşur.
Türkiye’nin bugün her zamankinden daha fazla yeni bir kalkınma modeline ihtiyaç var. Ancak parti devletinin olduğu ekonomilerde hiçbir model çivi tutmaz.
Dünya da hangi ekonomide olursa olsun, hangi ülke de olursa olsun fiilen yolsuzluk var. Yolsuzluk siyasi liderlerle de bağlantılı değil. Türkiye de kimse, Cumhurbaşkanı Sezer veya Başbakan Ecevit için yolsuzluk yaptı diyemez. Ama o dönemde de devlette yolsuzluk haberleri vardı. Bu nedenle önemli olan yolsuzluğu önleyecek kurumsal yapıyı oluşturmaktır.
Yolsuzlukların kaynağı devlette başlar. Bu nedenle kurumsal devlet yapısını oluşturmak önemlidir.
Kurumsal devlet, siyasi iktidarlara göre değişmeyen yapılara ve kurallara sahip olan ve siyasi iktidarlar tarafından emaneten yönetilen kurumdur.
Rahmetli Demirel, ‘’ben 7 defa geldim … Sekiz defa gittim. Devlet halkın devletidir. Halk takdir ederse yeniden gelirim.’’ diyordu
Bu anlamda Cumhurbaşkanı Erdoğan: ‘’TÜSİAD, bu gidişiyle devam ederse iktidarın kapısını hiç çalmasın’’ diyor. Böyle bir anlayış kurumsal devlet anlayışına aykırıdır. Zira TÜSİAD, AKP’ nin kapısını değil , devletin kapısını çalar. Devlette, TÜSİAD, işçi- memur, çiftçi, siyasiler ve yöneticiler kim olursa olsun herkesin ortak devletidir ve yönetimi bu günkü iktidara emaneten verilmiştir.
Devletin iyi yönetilmesi için kurumsal devlet olarak kalması gerekir. Bunun için tek başına iktidar olmak yetmez, devlet yönetiminde muhalefetin ve halkın da katılımı ve denetimi olmalıdır. Siyasi iktidarların hesap verme sorumluluğu olmalıdır. Halk adına meclis denetimi olmalıdır. Yolsuzluğun önlenmesi için denetin yanında Şeffaflığın olması gereklidir.
Türkiye de kurumsal devlet adım adım yok edildi;
1- Paralel devlet, devletin kurumsal şifrelerini bozdu.
AKP iktidarı önce Fettullah Gülen cemaatinin vesayeti kaldırmak bahanesi ile orduyu kontrol altına almak amacına bilerek veya bilmeyerek destek oldu. Ergenekon gibi sahte davalar açılmasına, askeri ve sivil okullarda soruların çalınmasına, devlette paralel devlet kurulmasına izin verdi . Devletin kurumsal şifrelerinin bozulmasına seyirci kaldı veya ses çıkarmadı.
2- Hukuk ve demokrasinin askıya alınması devleti zayıflattı.
İnsanların toplum haline geçmeleri ile devlet gereksinimi de ortaya çıkmıştır. İbn Haldun devleti ‘’Kabilelerden başlayarak, millete kadar varan her insan gurubu aynı zamanda toplumdur. Fakat her toplum bir devlet değildir.Çünkü devlet ,idari, hukuki, ve siyasi kurumların meydana getirdiği bir siyasi bütünden oluşmaktadır. ‘’ diye tarif etmiştir. (Musa Ağgül , İnb Haldun Toplum devlet ve medeniyet tasarımı , İstanbul ,2019)
Hukuki ve demokratik alt yapı olmadan devlet olmuyor. Hristiyan filozof ve tanrıbilimci Aurelius Augustinus,(Aziz Augustinus; 354-430); ‘’ Adalet olmayınca devlet büyük bir çeteden başka nedir ki ? ‘’ diyor.
Bana göre devlet ve demokrasi birlikte gelişirse, halk devleti oluşur. Zira devlet gücü ile demokratik haklar teminat altına alınır.
3- Devlet parti devleti oldu.
Siyasi iktidar baştan itibaren devlet imkanlarını siyasi alanda kullandı. Sonra da yetmedi devleti parti devleti yaptı. Kurumsal devlet ortadan kalktı. Bunun içindir ki daha önce devletle ortak iş yapanlar çıkar çatışmasına düşünce şimdi devlette çeteleşmenin nereye kadar tırmandığını anlatıyor.
Parti devleti devlet imkanlarının popülizm yolunda kullanılmasını kolaylaştırdı. Dikkat edersek, O hal ve Başkanlık sisteminden sonra , seçimlerde devlet imkanları , kamu bankaları , varlık fonu ve MB rezervleri denetimsiz ve daha kolay kullanıldı.
Son 20 yılda Türkiye’nin en büyük kaybı, devletin kurumsal devletten parti devletine dönüşmüş olmasıdır. Bu gün yaşamakta olduğumuz siyasi, sosyal ve ekonomik sorunların temelinde bu sorun vardır.