Türk Lirasının hızlı değer kaybı piyasada panik yarattı. Siyasi yetkililer bu paniği makul gerekçelerle izah edemiyor ve çözüm getiremiyor. Kur hareketlerinin temel nedeni ekonomideki aşırı kırılganlık ve güven bunalımıdır. Nedenlerini yaratan da bu günkü siyasi iktidardır. İşin özeti siyasi iktidar ekonomiyi yönetememiştir.
1.Kırılganlığın ve güven kaybının nedenleri arasında siyasi risklerin artması başı çekiyor. OHAL altında seçime gidilmesi, hem içerde, hem de Dünyada siyasi iktidar için güven sorunu yarattı. Seçim güvenliğinden endişe ediliyor. Cumhurbaşkanı, AKP genel Başkanı olarak, muhalefete ‘’munafıklar ‘’ diyor. Toplumun en az yarısını oluşturan muhalefeti münafıkla suçlamak, ayrışma ve korku yaratıyor.
2. Şubat ayında yıllık cari açık bir yıl öncesine göre 20 milyar dolar arttı.2017 yılı Şubatında 33.7 milyar dolar iken bu sene 53.3 milyar dolara yükseldi.
Cari açığın finansmanı da zorlaştı. Gayrimenkul dışında uluslararası doğrudan yatırım sermayesi girişi 2014 yılında 14.4 milyar dolar iken 2017 yılında 5.6 milyar dolara geriledi. Bu durum cari açığın finansmanı için daha çok dış borca ihtiyaç doğurdu.
|
ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMM GİRİŞLERİ (FİİLİ GİRİŞLER) |
||||
|
YILLAR |
TOPLAM |
ULUSLARARASI DOĞRUDAN SERMAYE |
DİĞER SERMAYE (NET) |
GAYRİMENKUL (NET) |
|
2011 |
16.182 |
14.145 |
24 |
2.013 |
|
2012 |
13.744 |
10.128 |
980 |
2.636 |
|
2013 |
13.563 |
9.936 |
578 |
3.049 |
|
2014 |
13.119 |
8.371 |
427 |
4.321 |
|
2015 |
18.002 |
11.713 |
2.133 |
4.156 |
|
2016 |
13.343 |
6.913 |
2.540 |
3.890 |
|
2017 |
10.830 |
5.568 |
619 |
4.643 |
3.Dış borçlarda iki sorun var…
Kısa vadeli dış borç oranı yüksektir. Vadesi bir yıl ve daha kısa vadeli olan dış borçlarla, bir yıl içinde vadesi dolan dış borç stokunun toplam dış borçlar içindeki payı yarıya ulaşıyor.
Dış borç ödeme kapasitesi düşüktür. Dış borç stoku sürekli artıyor. Borcu borçla döndürüyoruz.
4. Bankaların sorunlu kredilerinin oranı, varlık fonuna devredilenler, yeniden yapılandırılanlar ve takipteki krediler ile toplam kredilerin yüzde 8.2’sini oluşturuyor. Kur artışı ile bankaların dış borç maiyetleri de arttı.
5. Siyasi iktidarın her seçimde uyguladığı seçim popülizmi istikrarı bozan nedenlerin başında geliyor. Dış çevreler Siyasi iktidarın seçim masraflarını bütçeden finanse etmesini, seçimde AKP propagandası için devlet imkanlarını kullanılmasını tenkit ediyor.
6. Panik, psikolojik tırmanma yarattı. Türkiye’nin dış borç sigorta risk primini gösteren CDS’ i, 26 Nisanda 194.22 iken dün 240.31’e yükseldi.
7. Siyasi iktidar faiz artırma gibi, OHAL’ ı kaldırma gibi, makul çözümler getiremiyor. Getirse önceki beyanları ile ters düşer. Merkez Bankasının döviz rezervleri yetersiz olduğu için döviz arzını ancak bir-iki milyar dolar artırmak gibi önlemler alıyor. O da yetmiyor.
Bir umut dövizin artık aşırı değer kazandığını düşünerek iktisadi ajanların döviz talep etmekten vazgeçmesidir.