Devlet memurları ve devlette çalışan işçilerin maaşı, kendi hesaplarına bankalara yatıyor. Özel sektörde sigortalı çalışan işçilerin ve personelin maaşı da yasa gereği bankalar vasıtasıyla ödeniyor. Bankalar bu maaş ve ücret ödemelerini kapmak için yarış yapıyordu. Bu vesile ile kuruma veya şirketlere promosyon olarak çeşitli imkanlar sağlıyordu.
Örneğin bir kamu kurumunun binasını yapmayı üstleniyordu. Ya da bir şirketin personeline bilgisayar dağıtıyordu. Önceleri 7 banka bir araya gelerek, bir centilmenlik anlaşması yaptı. Bu anlaşmaya sonraki yıllarda 2 banka daha katıldı.
Bu anlaşmaya göre, özel firmalara hiçbir banka promosyon vermeyecekti. Eğer bir banka bir şirketle maaş ve ücretlerin ödenmesi konusunda anlaşma yapmış ise, diğer bankalar tarafından teklif verilmeyecekti.
Rekabet Kurulu, bankalar arasındaki bu anlaşmanın, rekabeti ihlal ettiğine karar verdi… Ve 7 bankaya para cezası kesti.
Rekabet Kurulunun bankaları sorgulaması sürecinde, borsa olumsuz etkilendi.
Aslında Rekabet Kurulunun kredi kartları faizleri konusunda da Merkez Bankası ve Bankaları uyarması gerekir. Çünkü Banka ve Kredi Kartları Yasasına göre kredi kartları azami faiz oranlarını Merkez Bankası tayin ve ilan ediyor.
Bankaların tamamı, Merkez Bankasının belirlediği en yüksek faiz oranından faiz alıyorlar. Örneğin, bütün bankalar Türk Lirası avans faizi olarak yıllık yüzde 27.12 ve Türk Lirası gecikme faizi olarak da yüzde 33.12 faiz alıyorlar. Dolar avans kredilerinden ise, yıllık 24.24 ve gecikme faizi olarak da yüzde 30.24 faiz alıyorlar.
BANKALAR KREDİ KARTINDAN NE KADAR FAİZ ALIYOR?
AYLIK FAİZ YILLIK FAİZ
(YÜZDE) (YÜZDE)
TL (AVANS) 2.26 27.12
TL (GECİKME) 2.76 33.12
DOLAR (AVANS) 2.02 24.24
DOLAR (GECİKME) 2.52 30.24
Rekabet Kurulu faiz kredi kartlarındaki istismarı da görmelidir.
1) Bankalar, TL mevduata yüzde 8 faiz veriyor… MB kaynaklarını yüzde 9 faiz vererek kullanıyor. Buna karşılık tüketiciden TL gecikme faizi olarak yüzde 33 faiz alıyor. Aldığı ile verdiği faiz arasındaki fark, rekabete aykırı değil mi?
2) Dolar enflasyonu yüzde 3 dolayında iken ve kur artışı çok sınırlı iken, dolar mevduat faizi yıllık yüzde 3 iken, tüketicinin, kart sahibinin dolar avansı için yüzde 24.24 faiz ödemesi ne görülmüş, ne de işitilmiştir. Dolara yüzde 24 faiz uygulamak spekülasyon yapmak değil mi?
3) Bankaların zımni bir anlaşma ile kredi kartlarında aynı faiz oranlarını uygulaması, gizli kartel demektir. MB ve bankaların kredi kartı için uyguladıkları faiz açıkça anayasanın ihlaline neden olmaktadır.
Anayasanın 167’nci maddesi “piyasaların denetimini” düzenliyor… Bu maddeye göre,
“Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici tedbirleri alır; piyasalarda fiili ve anlaşma sonucu doğacak tekelleşme ve kartelleşmeyi önler.”
Sonuç olarak, Rekabet Kurulu tüketicinin sesine de kulak vermeli ve MB yetki veren yasanın ve bankaların kredi kartı uygulamasının da, rekabete aykırı olduğuna karar vermelidir.