Neden özelleştirme yapıyoruz… Piyasanın ve devletin yeniden yapılanmasını sağlamak için… Ekonomide kaynakların daha rasyonel kullanılması… Ve bu yolla toplum refahının daha çok artması için…
Özetle, özelleştirme bir hedef değil… Hedefe ulaşmak için bir araçtır.
Bu anlamda devletin yalnızca özel faydası olan ayakkabı üretmesi, bez üretmesi veya otel çalıştırması elbette kaynak kullanımında etkinliği bozar… Buna karşılık Telekom’ un devlet tarafından çalıştırılması ise etkinliği artırır… Başka bir ifade ile Telekom’ un yahut Ereğli Demir Çelik’ in özelleştirilmesi ekonomide kaynak dağılımını bozar… Kaynak dağılımında etkinliğin azalmasına neden olur…
Özelleştirilmesi çok tartışılan Telekom örneği, şimdiden sonrası içinde yol göstermelidir.
1) Telekom’ da sabit sermaye yatırımları büyüktür ve toplam maliyetler içinde önemli bir kısmını oluşturur. Bu nedenle bu gibi yatırımlar tekel niteliğindedir… Tekel’ i kurmak için birkaç tane daha yatırım yapmak gerekir… Ancak bu hem zaman alır… Hem de mevcut talep buna müsait değil… Kaldı ki yeni bir yatırım çok zaman alır… Dahası piyasada iki veya üç firma da olsa, bunların anlaşması gizli kartelleşmesi mümkündür.
Bu şartlarda, fiyat kontrolü de olsa, tekel olan fiyatların artması için zorlayacaktır… Zaten sonuçta, fiyatlar artmış ve tüketici zararlı çıkmıştır.
Bazıları rekabet için cep telefonunu alternatif gösteriyorlar… Ancak bu gibiler cep telefonunda fiyatları ve özellikle de asgari ücretin ne kadar olduğunu bilmiyorlar… halkın yüzde 95’ inin fakirlik sınırında olduğundan haberleri yok.
2) Telekom kârlı bir işletmeydi… Bütçeye yük değil, tersine gelir sağlıyordu… Bu kurumu alan firma elde ettiği kârları, devlete taksit olarak ödeyecek… Taksitler bittikten sonra da dışarıya kâr transferi yapacaktır…
Kârlılık oranı yüksek olan bu tür özelleştirmelerde gelen sermayeden daha fazla dışarıya kâr transferi yapılacak ve cari işlemler açığı artacaktır.
3) Gelir getiren bir işletmeyi özelleştirmek, gelecek yıllardaki geliri bugünden satmaktır… Gelecek siyasi iktidarın yolunu kesmektir. Eğer satışın tamamı peşin alınıp, bununla devlet borcu ödenseydi, o zaman “Gelecek iktidarın geliri yok, ancak borcu da yok” denilirdi.
4) Türk Telekom’ un yabancı bir firmaya verilmesi de problemin diğer bir boyutunu oluşturuyor… Yabancı yatırım sermayesinin, sıfırdan sabit sermaye yatırımı yapması, üretim, istihdam, ihracat ve verimlilik açısından ilave imkanlar getirir… Ancak, telekomünikasyon, grosmarket, gibi hazır yatırımların özelleştirilmesi ek imkânlar getirmez… Hizmet sektörünün ihracat imkanı yoktur…
Telekom için, “Bulgaristan, Arnavutluk bu işi yaptı” diyenler, neden İngiltere’ ye bakmıyorlar…
Bu şartlarda Telekom’ u özelleştirmek iktisadi olmamıştır… Ülkenin kaynak kaybına neden olacaktır.
Bu gerçeğe rağmen yapılan özelleştirme iki amaçla yapılmıştır… Birisi “Bu hükümet özelleştirme yaptı” denilsin diye… İkincisi ise, uygulanmakta olan kur politikası sonucu ortaya çıkan cari açığı kapamak için yapıldı.