Financial Times, “Türkiye’deki mini kriz bitti”’ diye yazıyor.. Ve ilave ediyor.. Türkiye’ye tekrar sermaye giriyor.. Kurlarda düşüyor..
Bir ekonomide eğer bir ayda kriz yaşanıyor.. İkinci ayda bu kriz ve etkileri ortadan kalkıyorsa, sorun var demektir.. Bu kırılganlıktan öte bir istikrar sorunudur.
Kaldı ki , krize altyapı oluşturan şartlarda maalesef iyileşme yok ..
Tersine artma var..
Ekonomik krizler iç ve dış ekonomik , siyasi ve sosyal bir olayla patlıyor.. Ancak patlama noktasına kadar bir kriz enerjisi oluşuyor.. Önemli olan bu birikimi engellemektir.. Örneğin faiz-kur makasının açılması , sıcak para , cari açık , iç ve dış borç, bu birikimi hızlandırmaktadır.
Bu nedenledir ki , ekonomi yönetimi kur düşüşüne sevinirken , IMF bile Türkiye’nin aşırı değerli YTL’den kurtulması gerekir diyor.. Aksi halde yalnızca sıcak para yeni bir kriz yaratmaya yeter.
Sıcak para ekonomide kırılganlığı artırdığı gibi , uygulanan kur politikasını da etksisiz kılıyor.
2001 yılında sabit kur rejimi uygulandı.. 10 milyar dolara yakın cari açık verdik.. 2001 yılında tam tersi , dalagalı kur sistemine geçtik.. Yine cari açık veriyoruz.. Bunun nedeni sıcak paradır..
Sıcak para çıkınca, kurlar artıyor.. Sıcak para girince kurlar düşüyor..
Örneğin , bu sene Ocak- Nisan arasında 4 ay süreyle sıcak para girdi.. Kurlar düştü.. Mayıs ve Haziran aylarında sıcak para çıktı.. Kurlar arttı .. Şimdi yine giriyor.. Yine kurlar düşüyor..
Üstelik , sıcak paranın etkisi yalnızca kur hareketleri ile sınırlı değil.. Bizde sıcak para çıkışını önlemek için Merkez Bankası faizleri artırdı.. Faiz artınca , maliyetler arttı.. Oligopol piyasa yapısı nedeniyle bu artışta enflasyona yansıdı.. yansıyacak ta..
Öte yandan faiz artınca , içeride sabit sermaye yatırımları düşmeye başladı..
Yine İSO Başkanının açıklamasına göre , Ocak- Haziran döneminde sanayide üretim artışı oldu.. Ancak daralan firma sayısı da arttı. Geçen senenin aynı döneminde daralan işletme sayısının toplam sanayi içindeki payı yüzde 20.6 iken , bu sene bu pay yüzde 33.5’e yükseldi.. yani bu sene ilk 6 ayda üç şirketten birisi daraldı..
Firmalar neden daralıyor.. Çünkü sıcak para girişi kuru düşürüyor.. Düşük kur nedeniyle firmalar iç üretim yerine ithalatı tercih ediyor.. Bu nedenledir ki , aramalı ithalatı artıyor.. Cari açığa yansıyor.. Yine bu nedenledir ki , üretimde artış var.. ancak firmalara daralıyor.. Zira üretim önemli ölçüde ithal girdiye bağımlı bir yapı kazandı.
İthalattaki artışı iç talep artışı yaratmıyor.. İthal malının fiyatı düşünce o mala olan talep artıyor.. İthal malının fiyatını artırın bakalım , yine talep olacak mı ?
Sıcak para mini krizi hazırlayan araçlardan yalnızca birisidir.. Bu gün kullanılan araçların tamamı , kriz alt yapısı hazırlayan araçlardır.. Bu kısa vadeli politkalardan ve IMF’den kurtulmadıkça, krizler kader değil , kendi elimizle yarattığımzı canavarlardır.