Hükümetin genelgesine göre , bankaların Kur korumalı TL mevduatına vereceği faiz en az MB gösterge faizi olan yüzde 14 ve en fazla 3 puan üstünde yani yüzde 17 olabilir. Mevduatın vadesi en az 3 ay olabilir. Erken bozduran sistemden faydalanamaz.
- Dün , 28 Aralık 2021 dolar kuru :11.39 lira
- 1000 dolarını bozdurup , kur korumalı mevduat hesabına yatıranın TL mevduat hesabı 11.390 TL’ dir.
- Bir yıl sonra 24 Aralık 2022 de bir yıllık mevduatın faizle birlikte nominal toplamı 11.390 TL +yüzde 17 faiz =13,326 liradır.
- Kurların enflasyon kadar yüzde 25 arttığını varsayalım. 1000 doların 24 Aralık 2022 karşılığı 14 237 lira olur.
- 14 237 – 13 326 = hazine tarafından ödenecek fark 880 TL’dir.
- Eğer tasarruf sahibi dolarda kalsaydı , ilave olarak yüzde 2 faiz , yani 20 dolar = 275 lira karlı olacaktı. O zaman neden dolardan TL’ ye geçsin?
Öte yandan eğer bu bir yılda dolar değerinde düşme olursa , o zaman kur farkı alamayacak. Ancak dolarda kalsaydı ayrıca yüzde 2 faiz alacaktı.
Psikolojik olarak ta eksi reel faiz , tasarruf sahibini rahatsız eder. 2022 enflasyon yüzde 25 bekleniyor. Mevduat faizi yüzde 17 olursa, mevduat reel faizi eksi 6,4 olacak demektir. Eğer TL mevduatına enflasyon farkı verilseydi eksi reel faiz olmazdı.
Yine eğer kurlar bir yıl içinde mevduat maksimum nominal faizi olan yüzde 17’den fazla düşerse , o zaman kur korumalı TL mevduatı kura göre aradaki fark kadar nominal getiri sağlar. Mesele kurların bu kadar düşüp düşmeyeceğidir.
Kurlar düşmez;
29 Aralık bir dolar 11,39 TL kuru üstünden ve Aralık enflasyonu da katarak hesaplarsak , MB TÜFE bazlı reel kur endeksine göre TL yüzde 45 dolayında daha düşük değerdedir. Dolar denge kuru 6 lira dolayındadır. TL kurunun düşük olması , daha da düşmesini önler. Ama Türkiye de ülke riski yüksek olduğu ve iktidarın bir istikrar programı olmadığı için ilave olarak güven sorunu yaşandığından , TL değersiz de olsa kur artıyor.
Dahası ABD Merkez Bankası’nın da (FED) 2022 yılı içinde üç kez faiz artırması bekleniyor. Bu Türkiye ye gelecek yabancı sermaye girişi için bir risktir. Kaldı ki çıkışta olur. Kurlara artış yönünde baskı oluşturur.
Sonuç olarak Kur korumalı TL mevduat hesabına geçilmesi mevduat sahibine ilave bir getiri sağlamıyor. Neden dövizini bozdursun. O zamanda sistem çalışmayacak demektir.
Öte yandan yabancı yorumcular da sistemin çalışmayacağını söylüyor. Söz gelimi ABD Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Ekonomi Profesörü Steve Hanke ise, bu sistemin Türkiye’nin ekonomik krizine çözüm getirmeyeceği şeklinde bir yorum yaptı.
Steve Hanke göre ; Türkiye ‘de Yeni finansal ürünün, biri genel kur diğeri de mevduatlara ilişkin gölge bir kur olmak üzere ikili bir sistem oluşturduğunu; görünen cephede düşük ya da sıfır reel faiz oranı ama perde arkasında ayrı bir faiz oranının olduğunu ve bu şekilde faiz oranının arka kapıdan devreye alındı. Kur korumalı mevduat sisteminin açıklanmasından bu yana Türk Lirası’nda bir miktar toparlanma olmuş olsa da , enflasyonun çok yüksek olduğunu belirtti.
Hanke, “Bu sistem lirayı korumuyor. Riskin yükünü de vergi mükellefleri sırtlanacak. Çünkü bu farkın ödenmesi için para ya Hazine’den ya da Merkez Bankası’ndan gelecek. Sonuç olarak Türk vatandaşları bunu ödeyecek. O nedenle Türk Lirası’nın ne kadar zayıf olacağına bağlı olarak bu büyük bir mali yük getirebilir” dedi.
Temel sorun; İktidar faizle oynamadan bu işi çözebilirdi , böyle bir kolay yol varken, neden yüksek maliyetli bir yol seçti? sorusunda saklıdır.