Savaş içindeki Rusya ve kriz yaşayan Arjantin’i saymazsak, dünyanın en kırılgan ekonomisine sahibiz.
Son yıllarda konut fiyatları spekülatif artış gösterdi. 2022 şubat ile 2023 şubat arasında, Türkiye genelinde konut fiyatları yüzde 141,5 oranında arttı. En yüksek artış Antalya da yüzde 174,3 oranında ve en düşük fiyat artışı Kilis’te yüzde 92,4 oranında oldu.
Konut fiyatlarında, finansal yatırım araçları fiyatlarının ve TÜFE’nin üç katı dolayında artış oldu.
2022 Şubat ile 2023 Şubat arasında;
- Türkiye ortalaması olarak konut fiyat artışı yüzde 141,5,
- Dolar kurundaki artış yüzde 38,
- Altın gram olarak fiyat artışı yüzde 39,6,
- Yıllık TÜFE oranı yüzde 55,8’dir.
Antalya ve yazlık bölgelerde konut fiyat artışının bir nedeni genel olarak pandemiden kaçışla başladı. İkincisi yabancı ve özellikle Ruslar ve Arapların konut alması oldu. Diğer bir nedeni de kara para aklama oldu.
Açık olarak konut fiyatları balon yaptı. Kiralar daha çok balon yaptı. Bu demektir ki, siyasi iktidarın konut politikası yanlıştır. Yalnızca rant amacıyla TOKİ kanalıyla kamu arazilerinde zenginlere lüks konu yapmak ve yaptırmak doğru bir yol değilmiş. Siyasi iktidarın konut anlayışından dolayı bundan sonra da bir çözüm bekleyemeyiz.
Piyasanın tepkisi ne olur?
TÜİK mart ayı konut satış verilerini açıkladı. Bu sene mart ayı son altı yılın en düşük seviyesinde oldu. Vatandaşlık verilmesine rağmen konut satışları düşük oldu. Aşağıdaki grafikte son altı yılda konut satış trendinin düşüş yönünde olduğu anlaşılıyor.
Aslında hükümetin konut kira artışlarını yüzde 25 ile sınırlaması, mülkiyet hakkına müdahaledir. Çünkü müdahale kamu yararı yok. Kazananlar ve kaybedenler var. Hem anayasaya aykırıdır. Hem de de piyasa düzenini bozar. Mamafih bu nedenle konut sahipleri yeni kiralar fahiş artırdı.
Hükümet iş yeri kiralarında da yanlış yaptı. Enflasyonun artış trendinde 12 aylık ortalama TÜFE daha düşük çıktığı için kira artışlarını 12 aylık TÜFE artışına bağladı. Şimdi enflasyonun düşüş trendinden 12 aylık ortalamalara göre TÜFE daha yüksek çıkıyor. Kira Artışı TÜFE’nin üstünde oluyor. Kira artışı kararı bile siyasi iktidarın günü kurtarmaya baktığını gösteriyor. Söz gelimi geçen seneyi kurtardı, ama bu seneyi kaybetti.
Yabancıya konut satışlarında, Türkiye yüzünü batıdan doğuya döndü. En fazla Ruslar ve Araplar konut aldı. Aşağıdaki grafik TÜİK’ten alındı.
