Maliye Bakanı bazı sektörler ile 3 yıl üst üste zarar gösterenlerin üzerine gidileceğini açıkladı.
Aslında kayıt dışı ekonomi ve vergi kaçağı konusunun üzerine gidilmesi, herkesin istediği bir yoldur… Ancak bunu yaparken maliyenin şu iki hususa dikkat etmesi gerekiyor:
1) Kayıtdışılığa zorlayan yasalar değişmelidir…
2) Kurunun yanında yaşın da yanması önlenmelidir.
Kayıtdışılığın zararını hepimiz çekiyoruz. Zira:
1) Kayıt dışılığın yüksek olması, vergi kaçıranlar lehine haksız rekabet yaratıyor. Vergi vereni de kayır dışılığa zorluyor.
2) Kayıt dışılık potansiyel vergi imkanlarının kullanılmasını engelliyor. Bu defa hükümet vergi kaçırmayanların vergi yükünü artırıyor.. Veya
Tüketim vergilerini artırıyor. Tüketim vergilerinin artması fiyatların artması demektir. Fiyatlar artınca birçok mala olan talep azalıyor. Talep olmayınca üretici malını satamıyor. Ya zarar ediyor.. Veya işyerini kapatıyor. Bu gün KOBİ’lerin ve küçük esnafın sıkıntı içinde olmasının nedenlerinden birisi de budur.
3) Toplumun etik değerleri aşınıyor..
4) Kayıt dışı elde edilen gelirler, genellikle yurt dışına çıkarılıyor…
Ne yazık ki kayıtdışılığı önlemeyi devlet yalnızca mükellefin üstüne gitmek şeklinde görüyor…
Örneğin ,Kayıt dışı istihdamın temel nedeni istihdam üzerindeki aşırı vergi ve prim yükleridir… Örneğin asgari ücretli bir çalışanın işyerine maliyeti 100 ise, bunun 42‘si vergi ve prim olarak gidiyor…
Bu yük, birkaç İskandinav ülkesi hariç, diğer ülkelerden daha yüksektir… Örneğin OECD ülkeleri ortalaması yüzde 30 dolayındadır… Bizde yüzde 41’dir.
1) İstihdam üzerinde aşırı yük olması aynı zamanda vergi ve prim gelirlerini de düşürüyor… Çünkü bu yük işletmeleri kaçak veya düşük ücretle işçi çalıştırmaya zorluyor… İster istemez vergi ve prim gelirleri daha düşük kalıyor… Kayıtdışılıkla savaş için devletin idari giderleri de artıyor… Eğer bu yükleri düşürürsek, kayıtdışı istihdam azalacak ve toplam gelirler artacaktır.
2) Kayıt dışı istihdam piyasa düzenini ve rekabeti de bozuyor.
3) Kaçak işçi çalıştıran veya düşük ücret gösterip, maliyetlerini düşüren firmalarla, kayıt dışı işçi çalıştırmayan firmalar arasında rekabet bozuluyor… Dürüst çalışan işyerleri aleyhine haksız rekabet ortaya çıkmış oluyor.
4) Öte yandan , bu sorun emek yoğun yatırımları da önlüyor.. Vergi, prim ve kıdem tazminatı yükünden kurtulmak isteyen firmalar, ‘’sermaye yoğun yatırım” yapıyorlar… Ve sonuçta Türkiye ‘nin işsizlik sorunu çözülmüyor…
Çözüm için Türkiye istihdam üzerindeki vergi ve prim yüklerini AB ve OECD ülkeleri ortalaması olan yüzde 30’lar düzeyine indirmelidir.
Öte yandan, Maliye yetkilileri ve vergi denetim elemanları, incelemeleri sırasında mükellefe yardımcı olmalıdırlar… Herkesin potansiyel vergi kaçakçısı gibi görülmesi tepki çeker… Vergi kaçağı vergiden kaçınma ya dönüşür.