Putin, Aliyev ve Sarkuysan 20 Haziran günü St. Petesburg’da bir araya gelerek , Ermeni işgali altındaki Dağlık Karabağ için bazı prensiplerde anlaştılar.
1) Azerbaycan’ın Ermeni İşgali altında bulunan illerinden önce beş il sonra 2 il tahliye edilecek.
2) Karabağ ile Ermenistan arasında bir koridor tespit edilecek.
3) Dağlık Karabağ’ın statüsü belirlenecek .
İşgal altındaki iller
Dağlık Karabağ veya yukarı Karabağ denilen bölge 4 bin 400 kilometrelik bir alanı kapsıyor.
Ermeniler 1991ve 1993 de işgal ettikleri Azeri yerleşim bölgeleri Hankendi , Hocalı , Şuşa , Laçın, Hocavend, Kelbecer , Ağdere, Ağdam Savaşta Azerbaycan topraklarının yüzde 20’si işgal edilirken, 1 milyona yakın Azeri de doğduğu toprakları terk etmek zorunda kaldı.
Koridor sorunu
Ermenistan ve Azerbaycan 1922 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliğine katıldı. Azerbaycan sınırları içinde kalan Karabağ’a da 1923 yılında bir otonom bölge statüsü verildi.
1832 yılı Rus Çarlığı resmi nüfus sayımında Karabağ bölgesinin yüzde 64.4’ü Müslüman yüzde 34.8’ise Ermeni olduğu kayıt altına alınmıştır. Sonraları Karabağ’a Ermeni nüfus yerleştirilmiştir. 1990 yılında sovyetlerin dağılmasından sonra , Ermenistanla Karabağ arasında bağlantı sağlamak için bir koridor açmak istemiş, 1992 savaşında Azerbaycan sınırları içinden Laçın Koridoru’nu açmıştır.
1994’te imzalanan Karabağ Savaşı‘nın ateşkes anlaşması ardında Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’nin kontrolü Ermenilere geçmişse de resmî olarak Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Laçın Rayonu‘nun bir parçasıdır.
Bu koridordan Dağlık Karabağ , Ermenistan’dan muazzam miktarda gıda ve diğer malzeme kargolarını teslim almaktadır
Dağlık Karabağa Statü
Azerbaycan ve Ermenistan 1992 başında Avrupa ,Güvenlik ve İşbirliği Konferansına ( bu günkü AGİK) üye oldular.
Bu örgüt , devletler, işgal olgusu, etnik sorunlar, sınır sorunları ve diğer konular hakkında anlaşma elde edemediği takdirde bir veya birkaç devleti sorunun çözümü için arabulucu olarak görevlendirip, sorunu çözmeye çalışıyor.
AGİK Karadağ sorunun araştırılması ve çözümü için ,Eş Başkanlığını Fransa , ABD ve Rusya’nın yaptığı , Türkiye , Almanya ,İtalya , Portekiz ,Hollanda ,Belarus ,İsviçre ve Finlandiya’nın üye olarak yer aldığı MİNSK gurubunu kurdu.
Minsk gurubu , en son olarak 2009 yılında Madrid Prensipleri olarak adlandırılan bir plan yaptı :
· Dağlık Karabağ’ın çevresindeki işgal edilmiş bölgelerin Azerbaycan kontrolüne bırakılması,
· Dağlık Karabağ’a güvenliğini ve kendi yönetimi garanti edecek şekilde ara bir statü verilmesini ve nihai statüsünün daha sonra belirlenmesi,
· Ermenistan ile Dağlık Karabağ’ın irtibatını sağlayan koridorun açılması,
· Yerlerinden edilmiş kişilerin topraklarına dönmesi,
Barış gücünün işlevini yerine getirecek şekilde uluslararası güvence sağlanması.
Maalesef Minsk Grubu Karabağ sorunu nu çözmekte isteksiz davranıyor ve hatta sorunun çözümü için Birleşmiş Milletler’de (BM) müzakere edilmesine bile karşı çıkıyorlardı.
Rusya ise öteden beri her iki ülkeyi de yeniden kontrol altına almak istiyordu. Gerçekte ise savaş sırasında Ermenistan’a destek vermişti.
ABD ve Fransa ise maalesef ne yaptıklarını bilmiyor. Meydanı her zaman Rusya ya kaptırıyorlar.
Komşu İran Ermenistan’ı tutuyor. Ermenistan’da iş yapıyor. Arazi satın alıyor. Zira İran’ın Güney Azerbaycan kısmında 30 milyon Azeri yaşıyor … İran Bunların kuzey Azerbaycan’la birleşmesinden korkuyor.
Türkiye’ye gelince … Türkiye gücü nispetinde de etkili olamamıştır. Gücünü Ortadoğu yanlışına harcamıştır. Türkiye’nin dış politika yanlışları maalesef Rusya’nın “yakın çevre”sinde yeniden alternatif
olmasını sağlamıştır.