Kamu Borç yükü Toplam Borç stokunun GSMH’ ye oranı olarak tarif edilmektedir. Türkiye’ de 2006 yılında bu yük yüzde 60,7 idi. 2007 yıl sonu için henüz Hazine tarafından Kamu toplam borç stoku açıklanmadı.
Stok ve oranlar Türkiye’ de gerçek Borç yükünü göstermiyor. Türkiye’ de Borçlanma şartları, faiz oranları, vade yapısı gibi sebeplerle borç yükü göründüğünden daha ağırdır.
1) Borç servisi içinde faizin payı yüksektir.
2007 BORÇ SERVİSİ
Milyar YTL
Toplam Borç servisi ………158.9
İç Borç servisi ……………..136.8
Anapara………………….. 96.4
Faiz ………………………….40.4
Faizin yüzde payı……………22.1
Dış borç servisi ……………22.1
Anapara ……………………..15.7
Faiz…………………………… 6.4
Faizin yüzde payı ………… 29.0
Yukarıda tabloda görüldüğü gibi 2007 yılında iç borçların yüzde 22.1’ i ve dış borçlarında yüzde 29’ u faize gitmiştir.
Kamu iç ve dış borcu, iç ve dış açıklar için kullanıldı. Eğer bu borçlar yatırım yapmak için alınsaydı, faiz yükünün bir kısmı veya daha fazlası, üretim artışı ve büyüme yoluyla ödenmiş olurdu.
BORCU BORÇLA ÖDÜYORUZ
2) Borç servisinin finansmanı vergi gelirleriyle yapılmıyor
Kamu borçlarının bir kısmı yeni borçlanmayla ve varlık satışlarıyla yapılıyor. Bu nedenle, kamu potansiyel gelirden mahrum oluyor. Mutlak anlamda borç stoğu artıyor. Örneğin 2007 yılında Hazine ödediği iç borçtan daha fazla iç borç aldı. İç borç stoku 12.4 Milyar YTL arttı.
2007 yılında borç finansmanında:
İç borç anapara Ödemesi …………96.4 Milyar YTL
İç borçlanma ………………………108.8 Milyar YTL
İç borç stoğunda artış…………… 12.4 Milyar YTL oldu.
3) Faiz dışı fazla oranı, Borçlanmaya sınır getirmiyor
İki nedenle getiremiyor…
Bir… Borç Anapara ödemeleri bütçe dışında olduğu için, hazine istediğinde borçlanmaktadır. Bu nedenledir ki borç stoğu artmaktadır.
İki… Hazine özelleştirme gelirleri gibi bazı gelirleri bütçeye gelir kaydetmiyor. Bunları Hazine hesabında nakit gelirleri içinde gösteriyor. Ayrıca bunlarla kamu hizmeti yapıyor. Örneğin KÖYDES’ e transfer ediyor. Örneğin Büyük Şehir Belediyelerine çok uzun dönemli borç veriyor. Özetle bütçeyi by- pas ediyor.
Mamafih , 2007 yılında Bütçe açığı 13.9 milyar YTL olurken , Hazine nakit açığı 19.7 milyar YTL oldu.
KAMU BORÇ STOKU ARTTI
4) AKP İktidarında Borç stoku arttı
AKP Faiz dışı fazla oranını tutturabilmek için Kamu altyapı yatırımlarını kıstı… Buna rağmen Borç stoku arttı.
MERKEZİ YÖNETİM BORÇ STOKU
Borç Stoku Artış Artış
(Milyar YTL) (Milyar YTL) %
________ ________ ______
2002 179.6
2008 336.6 157.0 87
5) Borç idaresi yetersizdir
Hazine, kamu Borç stokunu 6 ay gecikmeli açıklıyor. Bu durum borç idaresinin iyi yönetilmediğini, kamu idareleri arasında koordinasyon eksikliği olduğunu gösteriyor.
RİSK ARTTI
6) Borçlanmada risk arttı.
Hazinenin Kamu Borç raporuna göre, 2006 yılında kamu borcunda ortalama faiz oranı yüzde 18.1 iken 2007 yılında yüzde 18.4 ‘e çıktı. Buna karşılık ortalama borç vadesi 28 aydan 34 aya yükseldi. Ancak 34 ay, yani iki yıl 10 ay da devlet borcunda kısa bir vadedir.
Türkiye net dış borç ödeyen ülke konumuna geldiğinde, borç mürettebatının GSMH’ ye oranı büyüme oranından daha yüksek olursa dışarıya net kaynak çıkışı olacaktır. Fakirleşmeye neden olacaktır.
Borç sorunu, cari açık sorunu nedeniyle Fitch ve JCR 2006 yılında BB- pozitif olan Türkiye’nin Kredi notunu Durağana çevirdiler.
7) Kısa vadeli dış borçlar daha hızlı arttı
Eylül 2002 tarihinde Türkiye ’nin toplam kısa vadeli dış borcu, 15.2 milyar dolar iken, Aralık 2007 itibariyle 42.2 milyar dolara yükseldi.
Kısa vadeli dış borç, vadesi en fazla bir yıl olduğu için, kur riski daha yüksektir. Kur artışı olursa, birçok özel sektör şirketi zora girecektir.