Ekonomik istikrar sorunu; Düşük büyüme veya daralma, Yüksek işsizlik, Milli paranın aşırı değer kaybetmesi ve enflasyon, dış borçlarda temerrüt riskinin artması şeklinde alarm verir.
Bu alarmı önce hükümetin görmesi ve istikrar önlemleri alması gerekir. Maalesef bizde hükümet bu sorunları, yasaklarla ve algı yaratarak halının altına süpürüyor. Bu anlamda ‘’ Bu hükümet bu krizi çözemez ‘’algısı oluşuyor ve güven kaybı yaşanıyor. Güven sorunu ise daha da önemli ve ilave bir istikrar sorunudur.
GSYH ‘DA BÜYÜME SÜRDÜRÜLEMEDİ
IMF verilerine göre Türkiye GSYH büyüklüğü olarak, 2000 yılında dünyada 17’nci sırada yer alıyordu. AKP döneminde 2014 yılında 16’ncı sıraya yükseldi. 2017 yılında tekrar 17’nci sıraya, 2018 yılında 18’inci sıraya, 2019 yılında 19’uncu sıraya geriledi. 2020’de 20. sıraya geriledi. GSYH büyüklüğü olarak ilk 20 sıra içinde kalan Türkiye, Otokrasi tırmandıkça bu pozisyonunu kaybetti.
2021 yılında Türkiye’de GSYH 802,7 milyar dolar oldu ve Dünya’da 21.sıraya geriledi.
Dünya Bankasının 2022 Türkiye Büyüme Tahmini 1,4’tür. Nüfus artışı da 1,2 dir. Bu durumda 2022 de fert başına gelir artışı olmayacaktır. Dahası siyasi iktidar Türkiye’nin büyüme potansiyel imkanlarını önceden kullandı.
İŞSİZLİKTE DÜNYAYI İKİYE KATLADIK.
TÜİK Mart ayı işsizlik oranını yüzde 11,5 olarak açıkladı. Oysaki Dünyada İşsizlik oranı pandemi nedeni ile arttı ve fakat ortalama olarak yine bizden düşüktür. Uluslar arası Çalışma Örgütü (İLO ) verilerine göre Küresel işsizlik ortalaması yüzde 6,3’tür.
İLO ; 2022 yılı için Dünyada işsiz sayısını 207 milyon kişi olarak tahmin ediyor.2022 Dünya nüfusuna oranı yüzde 2,6’dır. Türkiye için TÜİK 3,9 milyon işsiz açıkladı. İşsiz sayısının Türkiye nüfusuna oranı yüzde 4,6’dır.
Öte yandan Avrupa’da da işsizlik ortalaması bizden çok düşük yüzde 6,8’dir.
ENFLASYON DA DÜNYADAN AYRIŞTIK.
Arjantin beş yıldır ağır kriz yaşıyor ve İMF’ ile bu krizden çıkmaya uğraşıyor.
Nisan 2022 ayında Arjantin’de yıllık TÜFE oranı yüzde 55,1 ve Türkiye de yüzde 69,97 oldu.
OECD ‘nin açıkladığı 43 ülke enflasyon ortalaması yüzde 8,92 dir. Türkiye’yi çıkarırsak kalan 42 ülke işsizlik oranı ortalaması yüzde 7,46’ya geriliyor.
G.20 ‘de enflasyon ortalaması yüzde 6,8’dir.
TL DOLARA KARŞI EN FAZLA DEĞER KAYBEDEN İKİNCİ PARA OLDU.
Dünyada dolar karşısında son dört yılda parası en fazla değer kaybeden ülke Arjantin ve ikinci sırada Türkiye oldu. 2017 Kasım ayından bugüne TL dolara karşı yüzde 74,5 oranında değer kaybetti. (Aşağıdaki Tablo)
BEŞ YILLIK TAHVİLLERİN ULUSLARARASI PİYASALARDA SİGORTA RİSK PRİMİ(CDS):
Uluslararası piyasalarda tahvilleri işlem gören 21 ülke var. Bu ülkelerin beş yıllık tahvillerinde sigorta risk primi en yüksek ülke Rusya’dır. Savaş öncesi Türkiye idi. Savaş sonrası Rusya’nın CDS oranı arttı. Türkiye ikinci sıraya kaldı.
CDS oranı en yüksek ilk beş ülke:
Rusya 7396.53 baz puan ,
Türkiye :657,38
Brezilya :243,70
Yunanistan: 158,00
Meksika :154,09
Kaldı ki Türkiye’nin CDS oranı da artıyor. Söz gelimi Mart 2022 de , 544 baz puan idi. Mayıs 2022 de 657,38’e yükseldi.
Türkiye’nin CDS oranı yüksek olduğu için yüksek maliyetle dış borç alabiliyor. Son Hazine yüzde 8,6 faizle borçlanmıştı. Şimdi dış borçları çevirebilmek için en az yüzde 9 -10 faiz vermemiz gerekiyor. Bu şartlarda Türkiye dış borçlarında temerrüt riski daha da arttı ve bu artık maalesef borçları çevirmekte zorlanacağız.
Bu verileri Dünya ve biz yayınlıyoruz ve görüyoruz. Siyasi iktidarında görmesi gerekiyor. Aksi halde kriz derinleşecektir. Tek çözümü hukuki altyapı hazırlayıp erken seçime gitmektir.