ABD’ de FED, enflasyon yüzde 9’a çıktığında endişelerini belirtti. Büyümeden taviz verme pahasına enflasyonu düşüreceklerini açıkladı. ABD’ de enflasyon yüzde 5’e geriledi. Ama son faiz artırımı ile FED aynı zamanda dikkatli olmak gerektiğini vurguladı.
Bizde enflasyon yüzde 100’ler dolayında iken bile hükümet enflasyonu çözmek değil, algı yaratmak peşindeydi. Tenkit edip, çözüm önerenleri hainlikle suçlamıştı, halen de aynı çizgide devam ediyor. Dahası siyasi iktidar, istikrar programı – çıkış programı yapmak isteyen ekonomi yönetimini de tasfiye etti.
Sonuç; kriz derinleşti, işsizlik, yoksulluk, pahalılık, beyin göçü, yerli ve yabancı sermaye çıkışı olarak yansıdı.
TÜİK; dün işsizlik verileri açıklandı. Mart ayı olarak son üç yıllık işsizlik verileri; (2021 =12,90); (2022=11,22); (2023;10.00)
Aslında yüzde 10 işsizlik oranı da yüksektir. Çünkü halen AB’de ortalama işsizlik oranı yüzde 6,2 ve OECD ülkeleri ortalama işsizlik oranı ise yüzde 5,1‘dir.
1.Madem işsizlik oranı düştü, yoksulluk oranı neden arttı?
1.TÜİK‘in açıkladığı güncel veriler içinde, sürekli yoksulluk oranı 2018 yılında yüzde 12,7 iken, 2022 yılında yüzde 14’e yükseldi.
TÜİK GRAFİĞİ – SÜREKLİ YOKSULLUK ORANI
Yine TÜİK verilerine göre kullanılabilir fert geliri, yüzde 50 kriterine göre olursa, 2022 yoksulluk sınırı 17 bin 747 lira yüzde 60 kriterine göre olursa 21 bin 296 liradır. (Aşağıdaki Tablo)
Bu verileri 2023‘e göre endekslersek, yoksulluk sınırı ortalama 25 bin lira olur. Erdoğan ise; ”En düşük kamu işçisi ücretini 15 bin TL’ye çıkartıyoruz.‘’ dedi. Yani yoksulluğa devam dedi.
2- Sanayi üretimi düşerse işsizlik nasıl azalır?
Yine işsizlikte aynı gün açıklanan TÜİK verilerine göre; Şubat 2023’te Sanayi üretim endeksi, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 8,2 azaldı, Mart 2023’te ise yüzde 0,1 azaldı.
Yazın hizmet sektöründe istihdam artar ve fakat bu kalıcı olmaz.
3- Hükümet kamu işçisine yüzde 45 zam yaptık dedi ve fakat geçinme endeksleri daha yüksektir.
TÜİK Nisan ayı TÜFE oranını yüzde 43,68 olarak açıkladı. Ama ücretlerin TÜFE ile ilgisi yoktur. Maaş ve ücret artışını geçinme endeksine göre düzenlemek gerekir.
- İstanbul Ticaret Odası, nisan ayı ücretliler geçinme endeksi 62,46 oldu. En yakın kriter bu orandır.
- TÜİK TÜFE’ye esas harcama sepeti içinde gıdanın payını yüzde 25,32 olarak alıyor. Oysaki memur ve emekli aylığının en az yüzde 40’ını gıdaya harcıyor. Gıda fiyatları da her zaman TÜFE’nin üstünde çıkıyor. Nisan 2023’te gıda fiyat artışı TÜFE’den on puan daha yüksek yüzde 53,92 oldu. Bu durumda işçi ve memurun harcama sepetine göre geçinme endeksi yüzde 69’dur.
4- İşsizlik hesabı Türkiye şartlarına göre değil.
TÜİK, istatistik üretim ve yayımlama süreçlerinde, Avrupa İstatistikleri Uygulama Esasları (CoP)’na bağlı kalmakta olduğunu açıklıyor.
Gerçekte ise Avrupa insan yapısı ve Türkiye insan yapısı ve iş şartları farklıdır. Avrupa işsiz tarifi Türkiye şartlarına uymuyor.
Söz gelimi TÜİK 18 yaşına gelmiş ve fakat son dört hafta içinde aktif iş arama kanallarından en az birini kullanmamış olanları işsiz saymıyor.
İş arayıp bulamamış ve iş aramaktan umudunu kesmiş olanları da işsiz saymıyor.
Oysaki iş aramayıp iş bulsa çalışacak olanlar, işsiz sayısı kadardır. Bu nedenle fiili işsizlik oranı her zaman yüzde 16’ üstündedir.
Sonuç; Güneş balçıkla sıvanmaz.