Yeni stand– by düzenlemesi ile IMF Türkiye’ye 10 milyar dolarlık yeni kredi verdi… Kredi faizleri nedir? açıklanmadı… Ancak kredi vermenin ve kredi almanın nedenleri açıktır…
Hükümet yeni kredilerle, dış borç sorununu seçim sonrasına ertelemek istiyor… Bu arada ödenecek faiz ve artacak borç yükünü dikkate almıyor.
IMF’ye gelince… IMF’nin üç amacı var…
Bir… Varlığı ile ilgili tartışmalarda, Türkiye ‘yi kullanmak…
İki… Türkiye’nin kısa vadeli dış borcunu ödemeye zorlamak… 2001 krizinde verdiği kredilerin kısa vadeli dış borcun ödenmesi şartına bağlamıştı…
Üç.. Türkiye’yi ABD yanında tutabilmek…
Osmanlı İmparatorluğunun dış borçları nedeniyle, 1878 Berlin konferansında batılı ülkeler tarafından Osmanlı devletinin bütçesini yapacak ve uygulamasını denetleyecek uluslararası bir mali kurum oluşturulması kararı alındı… Bu karar doğrultusunda da bazı vergileri bizzat toplayan “Düyunu umumiye” idaresi kuruldu.
Düyunu umumiye, Osmanlının egemenlik haklarına yapılan bir müdahaledir. Ancak meselenin temelinde Osmanlı İmparatorluğunun dış borçlarını ödeyemez duruma düşmesi yatıyordu.
1974 petrol krizinden sonra ve 1980’li yılların başında, başta Latin Amerika ülkeleri ve bazı gelişmekte olan ülkeler dış borçlarını ödemekte zorluk çekiyordu… Alacaklı olanlar “Paris Kulübü” gibi bazı kulüpler kurarak, alacakları için lobi oluşturdular…
Bu örnekler bize şunu gösteriyor…
1) Çıkar olmadan kimse kimseye borç vermez.
2) Hiçbir ülke kolay-kolay alacağından vazgeçmez.
Gelişmekte olan ülkelerin bazı fonlar, bankalar aldıkları borçlar ile uluslararası piyasada sattıkları tahviller için daha yüksek faiz ödüyorlar… Ancak devletten devlete verilen borçlar da, borç verenlerin beklentisi daha çok siyasi amaçlıdır.
Devletten devlete olan bu gibi siyasi amaçlı kredilere maliye literatüründe “politik borçlar” deniliyor.
Politik borçların son örneğini, sonradan iptal edilen ABD’nin 8 milyar dolarlık kredi kararında görüyoruz. Bu kredide “Türkiye tek taraflı olarak kuzey Irak’a giremez” şartı bulunuyordu.
Türkiye geçmiş dönemlerde de, Nato ittifakı nedeniyle uygun şartlarla dış borç almıştır.
Sonuç olarak, IMF’nin verdiği krediler, IMF’nin kuruluş amacına uygun olarak, kur istikrarı ve aynı paralelde ekonomik istikrar amaçlı olması gerekir… Oysaki artık IMF’de “iktisadi etkinlik” öncelikli değil “politik öncelik”li kredi vermeye başlamıştır.