İktidar Neden Denetim İstemiyor ?

Sayıştay’ın bazı Kamu dairelerinde ve belediyelerdeki usulsüzlükleri meydana çıkaran raporundan sonra , denetimden sorumlu başkan yardımcısı görevden alındı.

Eylül enflasyonu da yüksek çıkınca Türkiye İstatistik Kurumu Başkan vekili görevden alınmıştı.

İktidar doğrudan ve denetimden hoşlanmıyor. Başkanlık sitemini , ‘’Başkan ne derse ve ne yaparsa doğrudur. Tek yetkili ve sorumlu başkandır. ‘’ şeklinde anlıyor.

Kaldı ki  Sayın Cumhurbaşkanı da  bu anlayışı eskiden beri açıkça dile getiriyor.

Başbakanlığı sırasında  müteahhitlere , yatırımlarda Danıştay engeliyle karşılaştığını söylemişti. Danıştay Başkanlığı da cevap olarak “hukuka bağlı olması gereken Sayın Başbakan’ın, Danıştay’ı, dolayısıyla hukuku, icraatına engel sayması kabul edilemez, maksadı aşar nitelikte talihsiz bir açıklamadır” demişti.

Yine sayın  Cumhurbaşkanı Danıştay 8. Dairesi tarafından verilen ‘Öğrenci Andı’ kararına tepki göstererek , “Vatandaş sizi tokatlamıyor, beni tokatlıyor ” demişti  ve  Ardından Danıştay kararının idareye müdahale olduğu ve  Yeni sistemin yürütmede çift başlılığı kaldırdığı şeklinde yorum yapmıştı.

Hangi sitem olursa olsun , demokratik hukuk devletinde yürütmeyi denetleme ve yürütmenin yanlışlarını engelleyen denetim mekanizmaları vardır.

Türkiye de Danıştay ve Sayıştay yetkisini Anayasadan alıyor. AKP iktidarında 2005 yılında değişen Anayasanın 160 maddesine göre ,

Sayıştay , Kamu kurumları ve Belediyelerin gelir – gider ve mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemekle yükümlüdür.

Türkiye de Meclisin yetkileri kısıtlandı ve fakat Sayıştay’ı düzenleyen madde aynen duruyor.

Dünya Adalet Projesi (WJP), Dünyadaki hukukun üstünlüğünü ilerletmek için çalışan bağımsız, çok disiplinli bir organizasyondur.

WJP’ye göre, hukukun üstünlüğü, sürdürülebilir ekonomik kalkınma, hesap verebilir hükümet ve temel haklara saygı sunan topluluklar için fırsat ve eşitliğin temelini oluşturur.

WJP’nin 2018 raporuna göre , Türkiye 2017 yılında hukukun üstünlüğü endeksine giren kriterler açısından da, ortanın altında puan aldı ve 113 ülke içinde 101 sırada, geri sıralarda yer aldı.

2017 yılında Türkiye’nin en geri kaldığı kriter, ‘’hümümet yetkilerinin denetimi ve gerektiğinde eylemlerinin kısıtlanması ‘’ kriteridir. Türkiye bu kriterde 113 ülke içinde sondan üçüncü olmuştur. Afganistan, Nikaragua, Etiyopya, Uganda gibi ülkeler daha üst sıralardadır. 

HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ ENDEKSİNDE TÜRKİYE’NİN PUANI VE SIRASI (0=EN KÖTÜ, 1=EN İYİ)
	2012 – 2013		2017 – 2018
	97 ÜLKE		113 ÜLKE
	PUAN	SIRA	PUAN	SIRA
HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ ENDEKSİ	–	–	0,42	101
HÜKÜMETİ DENETLEME VE KISITLAMA	0,47	68	0,3	111
YOLSUZLUK YOKLUĞU	0,55	35	0,5	54
ŞEFFAF HÜKÜMET	0,46	57	0,42	93
TEMEL HAKLAR	0,49	76	0,32	107
DÜZEN VE GÜVENLİK	0,63	70	0,52	106
YASAL YAPTIRIM	0,55	39	0,44	84
HUKUK UYGULAMALARI	0,55	44	0,44	94
CEZA HUKUKU UYGULAMALARI	0,42	71	0,4	74

Kaynak: World Justice Project, Rule of Law Index, 2018’den derlenmiştir.

Bu alandaki sorun, Sayıştay denetimine sınır getirilmesi, mecliste AKP çoğunluğunun her yasayı yeterli tartışmadan ve kontrolsüz çıkarması, hükümetin çıkardığı OHAL kararnamelerinin OHAL ile sınırlı değil de kalıcı olarak ve kanun yerine geçen kararlar olması niteliğinde olması, yargının yeniden düzenlenerek daha fazla siyasi etki altına alınması , Herşeyin Cumhurbaşkanı kararnamesi ile çözülmeye çalışılması Türkiye’yi, hükümeti ve hükümet yetkilerini denetlemede dünyanın en geri ülkeleri arasına soktu.