Bu yılın ilk üç ayında,14.4 milyar dolarlık ihracat. 19.4 milyar dolarlıkta ithalat yapıldı.
IMF’ye verilen niyet mektubunda cari açığı azaltmak için, ihracatın arttırılması ve ekonominin soğutulması öngörülmüştür. Ekonomi soğuyunca ithalatta azalacaktır.
Buna karşılık 3 yıllık program için ortalama dolar kurunun 1.497 YTL olacağı hesaplanmıştır.
Bu kur 2002 yılının da altındadır… 2002 yılında ortalama dolar kuru 1.550 idi… Gerçi o günden bu güne doların da uluslararası piyasalarda değeri düştü… Ancak, içeride de enflasyon oldu.
Niyet mektubundaki kur hesabı, bugün döviz kurlarının dengede olduğunu ve YTL’nin değerlenmediğini kabul eden bir hesaptır…
YTL değerli mi? Değil mi? Bunu anlamak için herhangi bir endekse ihtiyaç yoktur. Zira,geçmişte ve bugünde görülmüştür ki, kurlar düşük olduğunda cari açık artmaktadır.
Örneğin 2000 yılında enflasyon yüzde 40 oldu. Kur artışı MB tarafından yüzde 20 artış olarak ilan edildi… Ve bu düzeyde tutuldu… Sonuçta TL değerlendi. O yıl 9.7 milyar dolar cari açık verdik.
2004 yılında da döviz kurları yerinde saydığı için 15.6 milyar dolarlık cari açık verdik.
Özetle, başka nedenlerde var… Ancak prensipte cari açık döviz kurlarının barometresidir.
Kur düşük olunca, ithalat daha hızlı artıyor. İthal malı ucuzluyor… İthal malı nasıl ucuzluyor?
Gerçek rakamlarla verelim…
2003 yılında bir çift ayakkabı 100 milyon Liraya satılıyordu…
(2003′te ortalama dolar kuru 1.495 liradır.) Ayakkabıcı bir çift ayakkabı satarak, kilosu 6.7 dolardan toplam 67 dolara 10 kilogram ithal peynir satın alıyordu…
2004 yılına geldik… Haziran ayında, bir yıl öncesine göre tüketici fiyatları yüzde 13.7 arttı… Ayakkabıcının bir çift ayakkabısı 100 milyondan 113.7 milyona yükseldi… (2004 yılı ortalama dolar kuru da 1.422 liradır.) Bu defa ayakkabıcı bir çift ayakkabı satarak, aynı maldan toplam 80 dolarlık, yani 12 kilo ithal peynir alabildi…
Yani ayakkabı yapan için ithal malı peynirin fiyatı yüzde 12 daha ucuzlamış oldu…
Buna karşılık ihracatçının satın alma gücü azaldı…
İhracatçı 2003 yılında bir ayakkabıyı 100 milyona mal ediyor… Ve Karşılığı olarakta 67 dolara ihraç ediyordu…
2004 aynı ayakkabıyı 113.7‘ye mal etti… 2004 kuru ile bu ayakkabıyı 80 dolara satması gerekiyordu… 80 dolara satarsa kimse almazdı… Çünkü diğer rakip ülkelerde ayakkabı yine 67 dolara satılıyordu… İhracatçı 67 dolara satarsa, bu defa zarar edecekti…
Bu zararın bir kısmını verimlilik artışıyla, maliyetleri düşürerek ve karından fedakarlık ederek kapatsa da, işin sonu gelmeyecektir… Yani, kurlar en az enflasyon kadar artmayınca ihracatçı daha fazla zararı göze alamayacaktır…
Sonuçta ihraç mallarımızda rekabet gücümüz azalacak… Ve ihracatçı zorlanacaktır.
Ayrıca şekilde görüldüğü üzere, dış açıklar artmaya devam edecektir.