Cari açık ekonominin yumuşak karnıdır. Uluslararası kuruluşlar ve raiting şirketleri cari açığı sürekli risk olarak gösteriyor. Hatta başbakan yardımcısı ve bazı bakanlar da cari açığın risk olduğunu ve muhakkak çözülmesi gerektiğini açıkladılar. Yalnızca uluslar arası finansa çalışan birkaç finans spekülatörü ‘’ finansmanı yapıldığı sürece cari açıkta risk yoktur ‘’ diyor.
Çünkü cari açığın düşmesi , uluslar arası fonların işine gelmez. Cari açık olduğu sürece bunlar Türkiye ye yüksek faizle borç para verecektir. Cari açığın finansmanı için sıcak para girsin diye Merkez bankası kur artışlarını engelleyecektir. Aksi halde kur artarsa sıcak para getirdiğinden daha az çıkaracak v e kazanç oranı düşecektir.
Aslında finansmanı yapılamayan cari açık olmaz. Döviz bulmadan ithalat yapamazsınız. Veya borçla yaparsınız.
2012’in ilk dört ayında ortaya çıkan cari açık 21.2 milyar dolar olmuş. Bu açığın finansmanı aşağıdaki gibi yapılmıştır.
Milyar Dolar
Dış kredi …………………………11.0
Portföy yatırımları ………………..6.3
Doğrudan yatırım …………………2.5
Net hata ve noksan ……………..2.9
(Nerden girdiği belli olmayan )
Toplam giren döviz ……………..22.7
4 Aylık cari açık ..……………….21.7
Rezerve eklenen fazla ……………1.5
1) Cari açığın 11 milyar dolarlık kısmının finansmanı dış borçlanma ile sağlanmıştır. Türkiye nin dış borcu hızlı bir şekilde artmıştır
Özel sektörün dış borcu 230 milyar dolara, Kamu sektörünün dış borcu ise 120 milyar dolara yükselmiştir. Kısa vadeli dış borçlar toplamı 90 milyar dolar olmuştur.
Dış borçlarda borç stokunun büyüklüğünden daha önemli olan ekonominin dış borç ödeme kapasitesidir. Türkiye’ de dış borç yükünü ağırlaştıran iki handikap vardır.
· Yüksek cari açık ekonominin döviz ihtiyacını artırmıştır. Bu nedenle borç ödeme kapasitesi düşmüştür.
· Ülke riski yüksek olduğu için , Türkiye daha yüksek faizle dış borç bulabilmektedir. Üç raiting kuruluşunun da Türkiye’ye verdiği not , ‘’spekülatif , yatırım yapılamaz ‘’ şeklindedir. Bu durum ülke riskini daha da artırmış ve bu riski nedeniyle daha pahalı dış borçlanma yapmıştır.
2) Ocak nisan döneminde 6.3 milyar dolarlık net sıcak para girişi olmuştur. Sıcak parada kısa vadeli borçdur. Hatta ne zaman çıkacağı belli olmayan dış borçtur. Ayrıca sıcak paranınhızlı giriş ve çıkışı , çıkışı ekonomide kırılganlık yaratmıştır.
3) 2.5 milyar dolarlık yabancı yatırım sermayesi girişine gelince …Bu sermaye Türkiye ‘de sıfırdan yatırım yapan üretim yapan istihdam yaratan bir yabancı yatırım sermayesi değildir. Bu sermaye Türkiye’ de mevcut ve kurulu olan karlı işletmeler ile gayrimenkul satın alan sermayedir. Yani Türkiye cari açığı kapatmak için varlılarını satmaktadır. Satılan varlıklar o yıl cari açığın kapatılmasına yarar ve fakat diğer yıllar kazancını, dışarıya transfer eder. Dışarıya kar transferi ise cari açıkta kısır döngü yaratır.
4) 2.9 milyar dolarlık Net hata ve noksan kalemi , nereden geldiği belli olmayan dövizlerdir. Kaynağı belli olmayan bu döviz girişinin , toplam döviz girişi içindeki payı yüzde 13’tür. Bu dövizlerin çoğu orta doğudan gelmektedir. Ortadoğu ülkeleri ABD’ nin ve AB’ nin gerektiğinde varlıklara el koymasından korkmaktadır. Kaldı ki , Türkiye de hem sıcak para olarak , hem de mevduat olarak daha çok kazanç sağlanmaktadır. Faiz oranları da ABD ve AB’den yüksektir.