Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK ) Finansal yatırım araçlarının nominal getiri oranları ile Yİ-ÜFE ‘ye göre ve TÜFE’ ye göre reel getiri oranlarını açıkladı.
1.Brüt Mevduat faizi , Mayıs ayında TÜFE’ye göre yıllık yüzde 0.92 ‘ oranında reel kayıp getirdi. Bu faizden ortalama olarak yüzde 10’da stopaj yoluyla vergi kesintisi olduğu için , mevduat sahibinin eline geçen reel getiri oranı yüzde biri geçmiş oldu. Son 6 yıldır mevduatın yıllık reel getirisi de eksi oldu.
Mevduata eksi reel faiz ; bir takım dengeleri bozdu. Türkiye şartlarında Parasının eridiğini gören tasarruf sahibi , bu defa döviz mevduatına yöneldi. Bu nedenledir ki döviz tevdiat hesapları , TL mevduat hesaplarını geçti.
Bir kısım tasarruflar da altına ve gayrimenkule yöneldi. Bu nedenledir ki inşaat sektörü hızlı büyüdü . Gayrimenkul fiyatları balon yaptı. Sektörde geçen yıl arz fazlası oluştu.
Eksi reel faiz nedeni ile mevduat sahibinden , bankalar gelir transferi oldu. Bir bakıma bankalar tasarruf sahibinden gizli vergi aldılar.
| FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ REEL GETİRİLERİ,HAZİRAN 2019 | |
| YATIRIM ARAÇLARI |
YILLIK |
| MEVDUAT FAİZİ (BRÜT) | -0,92 |
| BİST 100 ENDEKSİ | -15,62 |
| AMERİKAN DOLARI | 8,30 |
| EURO | 4,74 |
| KÜLÇE ALTIN | 15,82 |
| DEVLET İÇ BORÇLANMA SENETLERİ | -1,30 |
| TÜFE | 15,72 |
2.Haziran ayında Borsada yıllık reel kayıp oranı yüksek yüzde 15.62 oldu. Bizim ekonomi Dünyanın en kırılgan ekonomisidir. Bu nedenle İMKB de iniş ve çıkışlar dünyadaki borsa hareketlerinin ütündedir.
Geçen ay ki bir yazımda , Nisan ayların itibariyle BİST 100 endeksinin 2014 yılından 2019 yılına kadar yıllık reel getirilerini hesaplamıştım. Endeks yıllar itibariyle zig-zaglı bir seyir göstermişti. (Aşağıdaki grafik ) Sonuçta bu 6 yılda borsada kayıplar daha yüksek oldu.
Borsada kayıplar yüksek olduğu halde , kim kazandı ? Sık sık söylerim Mano kazandı. Aracılar ve spekülatörler kazandı.
| BİST 100 ENDEKSİ | |
| YILLAR | REEL GETİRİ ORANI (YÜZDE ) |
| 2014 | -22.56 |
| 2015 | 2.86 |
| 2016 | -13.38 |
| 2017 | 9.27 |
| 2018 | – 4.69 |
| 2019 (NİSAN ) | -27.44 |
3.Haziran ayında dolar yıllık olarak yüzde 8.30 ve Euro ise yüzde 4.74 reel getiri sağladı. Geçen sene Haziran sonunda EUR/DOLAR paritesi 1.1883 iken bu sene Haziran sonunda 1.1641oldu.
4.Son bir yılda finansal yatırım araçları içinde en fazla reel getiriyi, yüzde 15.82 oranında reel getiri oranı ile altın sağladı. Altın Dünya ‘da da doğal olarak aynı şekilde arttı.
Altın fiyatlarının artmasının evrensel nedenleri arasında ;
Ticaret savaşları , sermaye hareketlerinin yavaşlaması , Euro ve dolar faizlerinin düşük tutulması ve Küresel ekonomide belirsizlik ;
Paraya olan güvenin azalması nedeniyle, merkez bankalarının, özellikle Çin döviz rezervlerinin bir kısmını altına çevirmesi , Ülkelerin daha fazla altın rezervi tutmaya başlaması ve bu nedenle altına talebin artması ‘’ ilk sıralarda geliyor.