Merkez Bankası Enflasyonda düşme olursa faizi düşüreceğini açıkladı ve gösterge faizini yüzde 19’da tuttu. Medya ‘’ Ekonomistler Merkez Bankasının faizi düşürmemesini Cumhurbaşkanına direnme olarak yorumladılar ‘’. Şeklinde haber yaptılar. Gerçekte ise reel faizleri Merkez Bankası değil, enflasyon sıfıra düşürdü. Merkez Bankasına gerek kalmadı. Buna rağmen beklentiler Cumhurbaşkanın faizin düşmesi gerektiği açıklamasına bağlı olarak faizlerin düşeceği yönünde idi. MB gösterge faizini düşürmeyince kurlarda azda olsa gerileme oldu. Aynı gün Güney Kore ile yapılan Swap anlaşmasının açıklanması da destek oldu. Ama korkunun ecele faydası yoktur. Bu günkü koşullarda TL kuru yüzde 40 daha düşük değerde de olsa , eksi faiz olduğu sürece artmaya devam edecektir.
Özetle ; Cumhurbaşkanı ve Merkez Bankası bu gerçeği biliyordu faizde medyayı ters köşe yaptılar.
Bundan sonra da faiz oyunları devam eder. Temmuz ayında Maliyetleri gösteren Yİ-ÜFE yüzde 44,92 oldu. Bu demektir ki bundan sonraki aylarda da TÜFE artacaktır. Ama eğer enflasyon kağıt üstünde düşerse , Merkez Bankası enflasyon düştü diye faizleri indirebilir. Yani reel faiz hesabı yapamayan medya her zaman olduğu gibi bu defa da faiz hüllesi karşısında nal toplar
Reel faizler nasıl düştü ?
Merkez Bankası Mart ayında gösterge faizini yüzde 19’a çıkarmıştı. Nisan – Temmuz arasında TÜFE artışı, Merkez Bankası gösterge faizine göre reel faizleri sıfıra indirdi.
- Nisan , TÜFE oranı yüzde 17,14 , reel faiz : 1,59
- Mayıs ; TÜFE oranı yüzde 16,59 , reel faiz 2,07
- Haziran ; TÜFE oranı yüzde 17,53 , reel faiz 1,25
- Temmuz ; TÜFE oranı yüzde 18,95 , reel faiz 0,04
Yüksek enflasyon ortamında nominal faizin bir anlamı yoktur.
Nominal faizler TÜFE ‘nin altında kalırsa , reel faiz eksi olur. Merkez bankası Başkanı da göreve geldiğinde , faizler enflasyonun altında kalmayacak demişti. Kalmadı ama reel faiz de sıfır oldu.
Aslında çift haneli enflasyon varken , faiz oranları serap etkisi yapar. Enflasyona bakmazsanız faiz yüksek görünür. Ama eğer enflasyon oranı faiz oranına eşitse reel faiz sıfır , faiz oranı enflasyonun altında ise reel faiz eksi demektir. Buna rağmen bazı gazeteler inatla aynı yanlışı yapıyor ve diğer ülkelerle mukayese yaparken , her ülkenin nominal faiz oranını alıp enflasyona bakmadan karşılaştırıyorlar.
Söz gelimi Venezuela’da faiz oranı yüzde 45’tir. Ancak İMF verilerine göre enflasyon oranı da 5 500 dür. Zimbabve de faiz oranı yüzde 40’tır, ancak enflasyon oranı da yüzde 99,3’tür. Yemen de faiz oranı yüzde 27 dir. Ancak Enflasyon oranı da yüzde 30,6’dır.
Bu durumda yemende reel faiz , eksi 2,7’dir. Avrupa Birliğinde Faiz oranı sıfır , Enflasyon yüzde 2,2 dir. Avrupa’da Reel faiz eksi 2,2 , yemende yüzde 2,7’den daha yüksektir. Yani Avrupa’da faiz oranları yemenden yüksektir.
Türkiye’yi karşılaştırırken de Venezuela , Zimbabve ile karşılaştırmak doğru değil. Fert başına geliri yakın olan gelişmekte olan ülkelerle karşılaştırmak gerekir. Kaldı ki Türkiye’nin ülke riski diğerlerinden daha yüksektir. Türkiye ‘de eksi faiz kur artışına neden oluyor , üretim ithal girdi payı yüksek olduğu için kur artışı da enflasyonu artırıyor.
Dahası Ekonomide işsizlik , enflasyon , yoksulluk gibi sorunlar varken , Cumhurbaşkanı faizi tartıştırarak, gündemi değiştiriyor. Kaldı ki eskiden Türkiye de faizleri Cumhurbaşkanları ve Başbakanlar değil , ekonomiden sorumlu bakanlar tartışırdı.
Özetin özeti ; 12 Ağustosta Merkez Bankası gösterge faizini neden düşürmediğini açıklaması yerine neden artırmadığını açıklamalıdır.