Ekonomide başarı ve başarısızlık genellikle Enflasyon ve Büyüme oranlarında başarı olduğu ve fakat bu başarının ekonomik ve sosyal maliyetlerinin yüksek olduğu şeklinde yorumlanmaktadır.
Aslında bu yorum doğru değildir… AKP hükümeti , Merkez Bankası ve IMF enflasyonu önleme politikalarını iyi idare edemediler ve başarısız oldular.
Nisan ayı enflasyonu , TÜFE’ ( Tüketici Fiyatları endeksi) ‘ye göre yüzde 1.21 oldu. ÜFE ( Üretici fiyatları endeksi)ne göre ise yüzde 0.80 oldu. Bu şartlarda bu senede enflasyonun yüzde 10 üstünde olacağı belli oldu.
Kaldı ki hükümet mali disiplin sağlasa da , bütçeyi sıksa da seçim ekonomisi ortaya çıkacaktır. Çünkü siyasi partilerin ve adayların seçim harcamaları ekonomiyi ısıtacaktır. Ayrıca da AKP hükümeti hep sağ gösterip sol vuruyor.. Seçim kararından önce de seçim ekonomisi uygulamaya başlamıştı. Sonuçta bu gelişmeler de önümüzdeki aylarda enflasyona yansıyacaktır.
Enflasyonu her ay , falan malın fiyatı düştü veya falan malın fiyatı arttı… Mevsimlik etki şu oldu … Şeklinde yalnızca haber olması gereken bilgileri , yorum şeklinde vermek , ipe un sermek demektir.
Enflasyon arz- talep makasının açılması ile başlayan bir süreçtir.. Bu nedenle tek veya birkaç araçla enflasyonu ancak bir yere kadar düşürebilirsiniz . Başarı için , yapısal dengeleri , arz- talep dengelerini yeniden kurmak gerekir. Bu da tek başına para ve maliye politikası ile mümkün olmaz.. Üretim , istihdam ve verimlilik artışı ile gelir dağılımı politikalarının da koordineli bir şekilde uygulanmasını gerekli kılar.
DİNAMİK BİR KALKINMA PROGRAMI YAPILMALIYDI
2001 yılında Güçlü ekonomiye geçiş programı bir yangın söndürme programı olarak ilan edildi. Bu nedenle kısa vadeli bir programdı. Program mali sektörü kurtarma , bütçe disiplini ve reel ücretlerin düşürülmesi üstüne kurulmuştu..
Bu programın 2003 sonu ve 2004 başında devreden çıkarılması ve yerine , yapısal dönüşümü sağlayacak dinamik bir ekonomik program getirilmesi gerekirdi.
Aşağıdaki tabloda yıllık TÜFE ve ÜFE oranları verilmiştir. 2003 yılından sonra enflasyonun yüzde 10 dolayına indi.. Ve 4 yıldır bu düzeyde devam ediyor.
YILLIK ENFLASYON ORANI
|
|
TÜFE
|
ÜFE
|
|
2001 |
68,5 |
88.6 |
|
2002 |
29.7 |
30,8 |
|
2003 |
18,4 |
13.9 |
|
2004 |
9,3 |
13.8 |
|
2005 |
10,5 |
4.5 |
|
2006 |
9,7 |
11.8 |
|
2007(TAHMİNİ ) |
12.0 |
11.0 |
AKP Hükümeti dönemi olan 2003 yılı sonunda ve 2004 yılı başında 2002 yılından gelen ivme ile enflasyon yüzde 10’a indi. AKP hükümetinin Enflasyonu için kullandığı tek araç düşük kur oldu. MB reel faizleri yüksek tutarak , sıcak para girişine ve kurun baskı altında tutulmasına neden oldu. Yapısal çözümler olmadığı için ve reel faizler yüksek olduğu için ,, enflasyon kemikleşti.
MERKEZ BANKASI BAŞARISIZ OLDU
MB benim işim yasaya göre ‘’ fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmektir ‘’ diyor.. Ancak kur da dövizin fiyatıdır. MB reel faizleri yüksek tutarak, döviz ihalelerini kaldırarak kur istikrarını bozdu .
Nisan ayında döviz kurlarında düşme oldu.. Eğer düşme olmasaydı enflasyon oranı biraz daha yüksek çıkardı. Zira gıda ve giyim dahil döviz kurları , TÜFE’yi daha kısa sürede etkiliyor.
MB ‘nın asıl başarısızlığı, ‘’Enflasyon hedeflemesi ‘’ uygulamasında oldu.
MB’ enflasyon hedeflemesi ilan etmesi , iç ve dış çevrelere , piyasalara ve kamu oyuna bir taahhüttür. Bu sene MB enflasyon hedefini yüzde 4 olarak ilan etti. Oysaki daha ilk 4 ayda enflasyon yüzde 4’e yaklaştı. Bu şartlarda geçen yıl olduğu gibi bu senede MB enflasyon hedeflemesinde başarısız olacaktır.
Enflasyon hedeflemesinde başarısız olması , bankaya olan güvenin azalmasına ve Türkiye’nin riskinin neden olmuştur. Faizlerin yüksek seyretmesinin bir nedeni sıcak para , bir nedeni de MB’nın riski artırmış olmasıdır.
Öte yandan kurların da bu düzeyde gitmesi mümkün değildir.. Çünkü bu kur düzeyinde , büyüme oranı düşse bile , cari açığı sürdürmek mümkün değildir.. Ayrıca da , halkta bir devalüsayon beklentisi oluştu . Geçen sene Nisan ortasında 78.5 milyar dolar olan Döviz mevduat hesapları 24 milyar dolar artarak bu sene 82.6 milyar dolara yükseldi. Bu durum halkın kur artacak beklentisini gösteriyor.
Kur artışı , enflasyonu daha da artıracaktır.