Dünya likiditenin daraldığı bir döneme girdi. Bu dönemde en fazla zorlanacak olan ekonomiler dış borçları yüksek olan ekonomiler olacaktır. Söz gelimi kamu ve özel sektör olarak Türkiye’nin bir yıl ve daha kısa vadeli dış borçlarının toplamı 2013 yılı 3. Çeyrek itibariyle 125.1 milyar dolardır. Şimdilerde bu kısa vadeli borç stoku 130 milyar dolar olmuştur.
Bir yıldan daha kısa vadeli bu 130 milyar doları ödeyip borcu sıfırlamak hiçbir zaman söz konusu olmaz . Önemli olan bu borçları yeni borçlarla çevirmek ve imkanlar ölçüsünde bir miktar azaltmak olabilir. Ne var ki Türkiye kısa vadeli yeni dış borç bulmakta eskisi kadar rahat değil.
Bir…Dünyada artık borç para bulmak eskisi kadar kolay değil… Likidite daraldı. Daralmaya da devam ediyor. Sermaye daha güvenli limanlara , söz gelimi, düşük faize rağmen , ABD hazine bonolarına yöneldi.
İki … Dünyada ortalama büyüme oranları düştü. Bu paralelde dünyada talepte düşüyor. Kur artışı ihracatımızı destekliyor ve fakat dünyada toplam talebin düşmesi de ihracatı ve turizmi olumsuz etkiliyor.
Üç…Türkiye FED tarafından dünyanın en kırılgan ekonomisi olarak ilan edildi. Yetmedi , Avrupa Birliği dahil , Türkiye’deki otokratik yönetimi , demokrasi ve insan hakları ihlallerini dünya kendisi için bir tehdit olarak algılıyor. Bu tür sorunlar yabancıların bizim ekonomimize bakış açısını da negatif etkiliyor. Söz gelimi ciddi yabancı sermaye , böyle bir siyasi ortamda Türkiye ‘ye gelip ,yatırım yapmak istemiyor.
Dört … Türkiye’de büyüme oranı düştü.. Durgunluk yaşanıyor. Yüzde 2 ve yüzde 3 dolayında bir büyüme oranı ile Türkiye dış borçlarını ödemekte sıkıntı çeker. Kısaca ,büyümenin düşmesi ve durgunluk dış borç ödeme kapasitesini de düşürür.
Beş… Alınan dış borçlar, aramalı ve hammadde ithalatı yapmak
İçin kullanılmıştır. Cari açığın kapatılması için kullanılmıştır. Bu nedenle nispi anlamda , döviz kazanma potansiyeli artmamıştır. Eğer bu dış borçlar ihracata yönelik yatırımlar ile turizm yatırımlarında kullanılmış olsaydı ,döviz kazanma ve dış borç ödeme kapasitemiz artardı.
DIŞ BORÇLARIMIZ ( MİLYAR DOLAR )
KISA VADELİ UZUN VADELİ TOPLAM
KAMU
MERKEZİ YÖNETİM – 82,8 82,8
BELEDİYELER – 3,8 3,8
KİT’ LER – 1,2 1,2
TCBM 0,9 4,7 5,6
KAMU BANKALARI 16,6 7,4 24,0
TOPLAM KAMU 17,5 99,9 117,3
ÖZEL KESİM
ÖZEL BANKALAR 71,5 85,3 201,1
BANKACILIK DIŞI
FİNANSAL KURULUŞLAR 1,8 13,7 15,6
ÖZEL SEKTÖR 34,3 85,3 119,6
TOPLAM ÖZEL 107,6 147,6 225,3
GENEL TOPLAM 125,1 247,5 372,6
Altı … Devlette aynen özel sektör gibi açıklarını kapamak için dış borç aldı. Yetmedi , özelleştirme yoluyla kamu altyapı yatırımlarını yabancı sermayeye sattı. Bu satışlardan giren dövizleri , yeni altyapı yatırımlarında , döviz ve istihdam yaratacak yatırımlarda kullanmadı. O kadar ki , Başbakan Mitingte ‘’ Atatürk posteri sallama iş üret ‘’ diye vatandaşı haşlıyor. Başbakan galiba atladı… İş üretmek devlet ve devlet adına Hükümetin görevidir. Hükümetin işi poşet ve ulufe dağıtmak değil , iş üretmektir. Balık dağıtmak değil, balık tutmayı öğretmektir. Vatandaşın iş üretmesi için sermaye sahibi , yani iş adamı olması gerekir.