PROF. DR. ESFENDER KORKMAZ
CHP PARTİ MECLİSİ ÜYESİ
İSTANBUL MİLLETVEKİLİ
EKONOMİK SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
SORUNLAR:
EKONOMİK SORUNLARIN ÇÖZÜMÜ BİR BÜTÜNDÜR. İKTİSAT, MALİYE VE BÜTÇE POLİTİKALARININ, PARA POLİTİKASININ BİRLİKTE VE KOORDİNELİ BİR ŞEKİLDE DÜZENLENMESİ GEREKİR. ANCAK ÇÖZÜM İÇİN HERŞEYDEN ÖNCE, EKONOMİK KRİZİN DERİNLİĞİ VE GETİRDİĞİ SORUNLARI İYİ TESPİT ETMEK, EKONOMİNİN BİR ENVANTERİNİ ÇIKARMAK GEREKİR. HASTALIĞIN TEŞHİSİ OLMAZSA, TEDAVİSİ DE OLMAZ.
HİÇBİR ÖNLEM ALINMAZSA, EKONOMİNİN İÇ DİNAMİKLERİ, PİYASA DİNAMİKLERİ, EKONOMİYİ İSTİKRASIZ VE/VEYA YANLIŞ BİR DENGEYE TAŞIYABİLİR. TÜRKİYE İÇİN EN RİSKLİ DENGE, EKSİK İSTİHDAMDA OLUŞABİLECEK DENGEDİR. BU DURUMDA TÜRKİYE UZUN SÜRE YÜKSEK İŞSİZ SAYISI İLE BİRLİKTE YAŞAMAK ZORUNDA KALIR. YÜKSEK İŞSİZLİK SOSYAL DENGELERİ BOZAR.
DİĞER ÜLKELERLE BİR KARŞILAŞTIRMA YAPARAK, TÜRKİYEDE EKONOMİK KRİZİN NİSBİ DERİNLİĞİNİ VE TAHRİBATINI DAHA NET GÖREBİLİRİZ. BU ÇERÇEVEDE, ÜÇ TEMEL GÖSTERGE, BÜYÜME, TİCARET HACMİ VE İŞSİZLİK GÖSTERGELERİ VE GELİR DAĞILIMINDA AŞIRI BOZULMA , KÜRESEL KRİZİ EN AĞIR YAŞAYAN ÜLKELER ARASINDA TÜRKİYENİN MAALESEF İLK SIRALARDA OLDUĞUNU ORTAYA ÇIKARIYOR.
A) BÜYÜME
2008 SON ÇEYREĞİ VE 2009 İLK ÜÇÇEYREĞİN DE, OLMAK ÜZERE TÜRKİYE DÖRT ÇEYREK ÜST ÜSTE EKSİ BÜYÜME, BAŞKA BİR İFADE İLE BİR YIL SÜREN BİR RESESYON YAŞADI.
I) DÜNYADA VE TÜRKİYE DE BÜYÜME
BÜYÜME GÖSTERGELERİNE BAKARSAK, GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER İÇİNDE, G- 20’LER İÇİNDE VE ÜYESİ OLDUĞU OECD ÜLKELERİ İÇİNDE, 2008 VE 2009 EKONOMİK KRİZİNİ EN AĞIR YAŞAYAN ÜLKE OLDU. GSYH 2008 IV. ÇEYREĞİ İLE 2009 III. ÇEYREĞİ ARASINDAKİ BİR YILDA YÜZDE 8.4 ORANINDA AZALDI. 2009 YILININ SON ÇEYREĞİNDE YÜZDE 1 BÜYÜME BEKLENİYOR. BU ŞARTLARDA 2009 YILI BÜYÜME ORANIN DA EKSİ 6 OLARAK GERÇEKLEŞMESİ BEKLENİYOR.
2009 YILINDA, TÜRKİYE’ NİNDE İÇİNDE BULUNDUĞU GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER ORTALAMA YÜZDE 1.2 BÜYÜRKEN, TÜRKİYE YÜZDE 6 KÜÇÜLDÜ.
YANİ, 2010 YILINDA DA, DÜNYA BANKASININ’’ KÜRESEL EKONOMİK BEKLENTİLER 2010 RAPORUNA ‘’GÖRE, TÜRKİYE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER İÇİNDE KRİZDEN DAHA YORGUN ÇIKIYOR. AYNI ZAMANDA ÖNÜMÜZDEKİ YILLARDA DA DİĞER ÜLKELERE GÖRE DAHA AZ BÜYÜYECEK.
2010 YILINDA GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE BÜYÜME ORTALAMASI 5.2 OLARAK TAHMİN EDELİYOR İKEN, TÜRKİYE İÇİN BU ORAN 3.3 OLARAK TAHMİN EDİLİYOR.
DÜNYA BANKASI, KÜRESEL EKONOMİK BEKLENTİLER,
2010 RAPORUNDA BÜYÜME
2009 2010 2011
DÜNYA ORTALAMASI …………. -2.2 2.7 3.2
YÜKSEK GELİRLİ ÜLKELER…… -3.3 1.8 2.3
EURO BÖLGESİ………………….. -3.9 1.0 1.7
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER… 1.2 5.2 5.8
TÜRKİYE…………………………… -5.8 3.3 4.2
ABD ………………………………. – 2.5 2.5 2.7
JAPONYA…………………………… -5.4 1.3 1.8
ÇİN…………………………………… 8.4 9.0 9.0
HİNDİSTAN………………………… 6.0 7.5 8.0
MEKSİKA ………………………….. -7.1 3.5 3.6
ARJANTİN…………………………… -2.2 2.3 2.4
——————————————————————————————-
REFAH GÖSTERGESİ OLAN, SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİNE (SGP) GÖRE FERT BAŞINA GSYH ARTIŞINDA DA TÜRKİYE, SİYASİ İKTİDARIN İLAN ETTİĞİ KISA SÜREDE ZENGİNLEŞMEDİ.
NİSBİ OLARAK BAKARSAK, 2002 -2009 YILLARI ARASINDA, SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİNE GÖRE FERT BAŞINA GSYH ‘NIN EN FAZLA ARTTIĞI ÜLKE, YÜZDE 394 ARTIŞ İLE RUSYA OLDU. BREZİLYA, YUNANİSTAN ENDONEZYA GİBİ ÜLKELERDE SGP ‘YE GÖRE FERT BAŞINA GSYH BİZDEN DAHA YÜKSEK ORANLARDA ARTTI.
———————————————————————————————————
BAZI ÜLKELERİN, SGP’ YE FERT BAŞINA GSYH DEĞERLERİ –BİN DOLAR-
ÜLKE 2000 2009 2002-2009 ARTIŞ (YÜZDE)
ALMANYA 23.2 39.5 70
ABD 35.3 46.4 31
ARJANTİN 7.7 7.5 -2.6
BREZİLYA 3.8 7.7 103
ENDONEZYA 0.8 2.2 175
RUSYA 1.8 8.9 394
TÜRKİYE 4.3 8.4 95
YUNANİSTAN 11.7 30.3 259
KAYNAK: IMF, WORLD ECONOMİC OUTLOOK – OCTOBER 2009
—————————————————————————————————————–
EK: I
II) BÜYÜME NEDİR?
GSYH ‘DA BÜYÜME, TÜİK TARAFINDAN İLAN EDİLİYOR.
1) İKTİSADİ BÜYÜME, BELİRLİ BİR DÖNEM İÇİN ÖRNEĞİN ÜÇ AY VEYA BİR YILLIK DÖNEMLERDE, GAYRİ SAFİ YURT İÇİ HASILADA MEYDANA GELEN REEL ARTIŞ, FİYAT DEĞİŞMELERİNİN ETKİSİ GİDERİLDİKTEN SONRAKİ ARTIŞ ORANIDIR. BÜYÜME BİR ÜLKENİN KALKINMASININ HAYATİ ÖNEM TAŞIR.
2) GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA, (GSYH) BİR EKONOMİDE YERLEŞİK OLAN ÜRETİCİ BİRİMLERİN BELLİ BİR DÖNEMDE, YURTİÇİ FAALİYETLERİ SONUCU YARATMIŞ OLDUKLARI TÜM MAL VE HİZMETLERİN DEĞERLERİ TOPLAMINDAN BU MAL VE HİZMETLERİN ÜRETİMİNDE KULLANILAN GİRDİLER TOPLAMININ DÜŞÜLMESİ SONUCU ELDE EDİLEN DEĞERDİR. (TÜİK)
3) GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA’YA DIŞ ALEM NET FAKTÖR GELİRLERİ DEĞERİNİN EKLENMESİYLE ‘’GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA‘’ ‘’GSMH‘’ ELDE EDİLİR.
4) SAFİ MİLLİ HASILA (SMH) İSE GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA’DAN ÜRETİM SIRASINDA KULLANILAN SABİT SERMAYE KALEMLERİNDE O YIL İÇİNDE MEYDANA GELEN AŞINMA VE ESKİME PAYLARI YANİ AMORTİSMANLAR ÇIKARILDIKTAN SONRA ULAŞILAN DEĞERDİR.
GSYH, ÜRETİM YOLUYLA, GELİR VE HARCAMALAR YÖNTEMLERİ İLE VE ÜÇ AYLIK DÖNEMLER İÇİN HESAPLANIYOR.
5) HESAPLANAN BU DEĞERLE YIL ORTASI NÜFUSA BÖLÜNEREK, “ FERT BAŞINA GSYH” VE DİĞER DEĞERLER BULUNUR. BİR ÜLKEDE REFAH GÖSTERGESİ, FERT BAŞINA GSYH’ DIR.
6) HESAPLANAN BU DEĞERİN İTHALAT AĞIRLIKLI ORTALAMA DOLAR KURUNA BÖLÜNMESİYLE “DOLAR DEĞERİ İLE GSYH VE YIL ORTASI NÜFUSA BÖLÜNMESİ İLE DE FERT BAŞINA GSYH DEĞERLERİ BULUNUR’’ KURLARDAKİ İSTİKRARSIZLIK GSYH BÜYÜKLÜĞÜNÜDE ETKİLER. BİR ÜLKEDE MİLLİ PARA AŞIRI DEĞERLİ İSE DOLAR CİNSİNDEN GSYH DAHA BÜYÜK, TERSİNE KUR DEĞERLİ İSE DAHA KÜÇÜK ÇIKAR.
BU NEDENLE ÜLKELER ARASI KARŞILAŞTIRMALARDA DAHA ANLAMLI OLMASI İÇİN ‘’SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİNE GÖRE FERT BAŞINA GSYH” KULLANILMAKTADIR.
7) SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ (SGP) ,BELLİ BİR SEPETTEKİ TİCARETE KONU OLAN BENZER MAL VE HİZMETLERİN FARKLI ÜLKELERDEKİ FİYATLARINI BİRBİRİNE EŞİTLEYEN DÖVİZ KURUDUR. SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİNE GÖRE FERT BAŞINA GSYH HESAP EDİLİRKEN, ABD 100 KABUL EDİLEREK ÜLKELER MUKAYESE EDİLMEKTEDİR. ÖRNEĞİN ABD’DE 10 DOLARA ALACAĞIN MAL SEPETİNİ, TÜRKİYEDE 5 DOLARA ALIYORSAN, TÜRKİYE DE 1500 DOLAR GELİRLE, ABD DE 3000 DOLAR GELİRE EŞİT BİR YAŞAM SATNDARDI SAĞLAYABİLİRSİN
II) İSTİKRARSIZ BÜYÜME
DÜNYA BANKASININ TAHMİNİ DOĞUDUR. TÜRKİYE ÖNÜMÜZDEKİ YILLARDA DİĞER ÜLKELERE GÖRE VE GEÇMİŞE GÖRE DAHA AZ BÜYÜYECEKTİR.
AKP İKTİDARINDA BÜYÜME ORANI, ZİG- ZAGLI (İSTİKRARSIZ) BİR YAPI KAZANDI VE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER ORTALAMASI ALTINDA KALDI.
2003- 2009 ARASINDA 7 YILDA KÜMÜLATİF (2002 =100 ) GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE BÜYÜME ORTALAMASI YÜZDE 54, TÜRKİYE DE İSE YÜZDE 32.3 OLDU.
BAŞKA BİR İFADE İLE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER DE 7 YILDA GSYH’ DE REEL ARTIŞ YÜZDE 54, TÜRKİYE DE İSE YÜZDE 32.3 OLDU.
————————————————————————————————-GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE VE TÜRKİYE DE BÜYÜME ORANLARI
YILLAR GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER TÜRKİYEDE
DE ORTALAMA BÜYÜME BÜYÜME
———— ———————————- —————–
2003 6.20 5.3
2004 7.50 9.4
2005 7.10 8.4
2006 7.90 6.9
2007 8.30 4.5
2008 6.00 0.9
2009 1.70 -6.0
ENDEKS 154.0 132.3
(2002=100 )
(KAYNAK: IMF WORLD EKONOMİC OUTLOOK – OCTOBER 2009, RAPORUNDAN ENDEKSLER HESAPLANDI.
—————————————————————————————————————————————————–
İSTİKRARSIZ BÜYÜMENİN TEMEL NEDENLERİNE GELİNCE,
1) TEMEL SORUN PLANSIZLIK VE POLİTİKASIZLIK… HÜKÜMETİN İLAN ETTİĞİ ORTA VADELİ PROGRAM, ÜRETİME, İSTİHDAMA VE KALICI BÜYÜME SAĞLAYACAK POLİTİKALARDAN UZAK PROGRAMDIR. SON İKİ YILDIR ORTA VADELİ MALİ PROGRAMLARDA TUTMADI. KAMU KESİMİ FİNANSMAN DENGESİ BOZULDU.
MB ‘NIN İLAN ETTİĞİ ENFLASYON HEDEFLEMESİ DE, ÜÇ YIL ÜST ÜSTE BAZEN YÜZDE 100 ‘E VARAN ORANLARDA, HEDEFTEN SAPTI. EKONOMİK RESESYON NEDENİYLE ENFLASYON HEDEFİ TUTTU.
BÜTÜN BU SORUNLAR NEDENİYLE REEL KESİM VE TÜKETİCİ GÜVENİ AZALDI. GÜVEN AZALMASI BEKLENTİLERİ DE OLUMSUZ ETKİLİYOR.
2) SICAK PARA VE DÜŞÜK KUR… İTHALATIN DAHA UCUZ OLMASINA, İHRACATIN DAHA PAHALI OLMASINA NEDEN OLDU. TÜRKİYENİN REKABET GÜCÜ DÜŞTÜ VE CARİ AÇIKLARI ARTTI. ANCAK AYNI ZAMANDA, ÜRETİMDE KULLANILAN ARAMALI VE HAMMADDE ORANI YÜZDE 70’E ÇIKTI. ARAMALI ÜRETEN KOBİLER, HAMMADDE ÜRETEN TARIM KESİMİ, KURDAN DOLAYI DAHA UCUZA GELEN İTHAL MALI İLE REKABET EDEMEDİ. İŞLETMELER KAPANDI. BU NEDENLE İŞSİZLİK ARTTI.
2009 YILINDA EKONOMİK KRİZ NEDENİYLE, İTHALATTAKİ AZALMA, ÜRETİMDE DAHA BÜYÜK DARALMA YARATTI. SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ VE İMALAT SANAYİİ KAPASİTE KULLANIM ORANI DÜŞTÜ. (BAKINIZ EK: SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ VE İMALAT SANAYİ KPASİTE KULLANIM ORANI )
3) AKP İKTİDARI, DEVLETİ ZAYIFLATTI. BU NEDENLE PİYASA SPEKÜLASYONA AÇIK YAPI KAZANDI. AYNI ŞEKİLDE BU NEDENLE HÜKÜMET KAYIT DIŞILIĞI ÖNLEMEDE YETERSİZ KALDI. PİYASADA HAKSIZ REKABET ORTAYA ÇIKTI.
EĞİTİM VE SAĞLIK GİBİ SOSYAL FAYDASI AĞIR BASAN VE ÜLKENİN GELECEĞİNİ TAYİN EDEN YARI KAMUSAL HİZMETLER, ÖZEL SEKTRE DEVREDİLMEK ÜZERE PROGRAMLANIYOR. ÖRNEĞİN, DEVLET ÜNİVERSİTELERİNDE FULL-TİME UYGULMASI GETİRİLDİĞİ HALDE, VAKIF ÜNİVERSİTELERİNE GETİRİLMEDİ. OYSAKİ VAKIF ÜNİVERSİTELERİ DE ANAYASAYA GÖRE KAMUSAL ÖZELLİĞİ OLAN KURUMLARDIR.
ÖZELLEŞTİRMEDE, DEVLETİN ALTYAPI YATIRIMLARI, KARLI İŞLETMETMELERİ, BLOK SATIŞ YOLUYLA SATILDI. DEVLETİN SOSYAL TARAFI BUDANDI. GELECEK YILLARDAKİ GELİRİ, BU GÜNDEN KULLANILDI.
4) ÖZELLEŞTİRMEDE TÜYÜ BİTMEMİŞ YETİM HAKKI YENİLDİ.
ÖZELLEŞTİRMEDE SOSYAL FAYDA VE İSTİHDAM GÖZARDI EDİLDİ. BLOK SATIŞ YOLUYLA, KAMU ALTYAPI YATIRIMLARI YABANCI SPEKÜLATİF SERMAYEYE SATILDI. BU GÜNE KADAR YAPILAN ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARINDA:
a) ÖZELLEŞTİRME GELİRLERİ ÇAR -ÇUR EDİLDİ.
2008 SONUNA KADAR, TELEKOM DIŞINDA, 26.9 MİLYAR DOLAR ÖZELLEŞTİRME YAPILDI. BUNUN 18 MİLYAR DOLARI HAZİNEYE AKTARILDI. 10.3 MİLYAR DOLARI KAPSAMDAKİ KİTLERE ÖDENDİ. DEMEKKİ BU KADAR VARLIK SATIŞINDAN KALAN 18 MİLYAR DOLARDIR.
ÖZELLEŞTİRME GELİRLERİ İLE SATILAN VARLIKLARIN YERİNE OKUL, HASTANE, ALTYAPI YATIRIMLARI YAPILMASI GEREKİRDİ. YENİ YATIRIM YAPILMADI. ÖZELLEŞTİRME GELİRLERİ BORÇ ÖDEMEDE VE BÜTÇE AÇIĞINI KAPAMADA KULLANILDI.
b) ÖZELLEŞTİRMEDE KAYIRMALAR OLDU. İŞLEMLER ŞEFFAF YAPILMADI.
İKİ ÖRNEK: TÜPRAŞ’ IN SERMAYESİNİN YÜZDE 14.76 ‘SI IMKB ‘DE TOPTAN SATIŞLAR PAZARINDA İŞLEM FİYATININ ALTINDA SATILDI. YARGI ALENİYAT YOK, HALKA DUYURULMADI DİYE BU SATIŞI BOZDU.
MANİSA SÜMERBANK MENSUCAT FABRİKASI, 3 MİLYON 751 BİN DOLARA SATILDI. 4.5 AY SONRA SATIN ALAN FİRMA BU FABRİKANIN ARSASINI KİPA TESCO ŞİRKETİNE 13 MİLYON 750 BİN DOLARDAN SATTI.
c) KAMU ALTYAPI YATIRIMLARI, PEŞKEŞ ÇEKİLDİ.
TÜRK TELEKOM PEŞKEŞ ÇEKMENİN EN CANLI ÖRNEĞİDİR. TÜRK TELEKOM, 2005 YILI KASIM AYINDA, 6 MİLYAR 550 MİLYON DOLARA BLOK SATIŞ YOLUYLA, YABANCI SERMAYEYE SATILDI.
TÜRK TELEKOM SATILDIĞINDA KURUMLAR VERGİSİ ORANI YÜZDE 30 İDİ. TÜRK TELEKOM KURUMLAR VERGİSİ ORANI YÜZDE 20’YE İNDİKTEN SONRA SATILSAYDI, VERGİ SONRASI KARLILIK ORANI ARTACAĞI İÇİN DAHA PAHALI SATILIRDI.
TÜRK TELEKOMUN 4 YILDA SAĞLADIĞI NET KAR ŞÖYLEDİR:
2006 … …..3.0 MİLYAR LİRA …… 2.3 MİLYAR DOLAR
2007…. …..3. 2 MİLYAR LİRA …. 2.5 MİLYAR DOLAR
2008..…….2.7 MİLYAR LİRA…….2.2 MİLYAR DOLAR*
2009…..….2.6 MİLYAR LİRA……..1.7 MİLYAR DOLAR*
TOPLAM..11.5 MİLYAR LİRA…….8.7 MİLYAR DOLAR
AÇIKLANAN ÜÇ ÇEYREKTEN YILLIK TAHMİN, KURLAR, 2006 = 1.31 , 2007 = 1.30, 2008=1.23, 2009 =1.50
TÜRK TELEKOMUN DÖRT YILLIK TOPLAM NET KARI 8.7.MİLYAR DOLARDIR. YABANCI SERMAYENİN BU 4 YILDA YÜZDE 55 HİSSESİNE DÜŞEN NET KAR 4.8 MİLYAR DOLARDIR. 2006 VE 2007 YILLARI NET KARI ESAS ALINIRSA, 2010 YILINDA TELEKOMDA YABANCI SERMAYEYE DÜŞEN NET KAR, 1.4 MİLYAR DOLAR OLACAKTIR. BÖYLECE YABANCI SERMAYENİN GETİRDİĞİ 6.550 MİLYON DOLARA KARŞILIK 5 YILDA GÖTÜRDÜĞÜ DÖVİZ 6.2 MİLYAR DOLAR OLACAKTIR. 2010 YILINDAN SONRA, TELEKOM 15 YIL TAMAMIYLA YABANCIYA ÇALIŞACAKTIR.
EĞER 6.55 MİLYAR DOLARI TÜRK TELEKOM ADINA TAHVİL ÇIKARIP DIŞ BORÇ OLARAK ALSAYDIK, TÜRK TELEKOMUN BİR YILLIK KARI BEŞ YILLIK FAİZİ ÖDEMEYE YETERDİ. ÜLKEMİZİN 5 YILDAN SONRA HER YIL 1 MİLYAR İLE 1.5 MİLYAR ARASINDA DÖVİZ KAYBI OLMAZDI.
DERNEKLER VE VAKIFLARDA YASALAR, YÖNETİCİLERİN BASİRETLİ TÜCCAR GİBİ HAREKET ETMESİNİ ÖNGÖRÜYOR. AKSİ HALDE BU YÖNETİCİLER SORUMLU OLURLAR.
DEVLET MALINI BASİRETLİ TÜCCAR GİBİ YÖNETMEMİŞ OLMANIN SORUMLULUĞU DAHA AĞIRDIR.
TÜCCAR YANLIŞ YAPARSA VEYA BİRİSİ YANLIŞ YATIRIM YAPARSA, BU YANLIŞLIĞIN CEZASINI KENDİ ÇEKER. ZARAR EDER… İFLAS EDER.
DEVLETİ YÖNETENLER, HÜKÜMETLER YANLIŞ YAPARSA, TÜYÜ BİTMEMİŞ YETİMİN HAKKI YENİLİR. CEZASINI VE MALİYETİNİ MİLLET ÇEKER. BU GÜNE KADAR DA YAPILAN YANLIŞLARIN HESABI SORULMADI. ÇÜNKÜ BU TÜR YANLIŞLARIN TOPLUMA YAYILMASI HEMEN ANLAŞILMAZ. UZUN ZAMAN SONRA EKONOMİDE SIKINTILAR BAŞLAYINCA ANLAŞILIR.
YABANCI SERMAYEYE SATILAN ALTYAPI YATIRIMLARI, İÇ PAZARA YÖNELİK İŞ YAPIYOR. İHRACATLARI YOK. DÖVİZ GETİRMİYOR, TERSİNE İTHALAT YAPARAK VE KAR TRANSFER EDEREK DÖVİZ GÖTÜRÜYOR.
d) BU GİBİ VARLIK SATIŞLARI VE SICAK PARA NEDENİYLE AKP İKTİDARINDA TÜRKİYE’ DEN YURT DIŞINA 2003-2009 (6 YIL 7 AY) DA TOPLAM 32.1 MİLYAR DOLAR KAR GİTMESİNE YOL AÇTI.
|
YURT DIŞINA KAR TRANSFERİ (MİLYON DOLAR) |
||||
|
|
|
DOĞRUDAN YATIRIMLAR |
PORTFÖY YATIRIMLARI |
TOPLAM TRANSFER |
|
|
2002 |
401 |
2.244 |
2.645 |
|
1- |
2003 |
643 |
2.616 |
3.259 |
|
2- |
2004 |
1.043 |
2.905 |
3.948 |
|
3- |
2005 |
1.051 |
3.326 |
4.377 |
|
4- |
2006 |
1.182 |
3.463 |
4.645 |
|
5- |
2007 |
2.208 |
3.735 |
5.943 |
|
6- |
2008 |
2.738 |
3.523 |
6.261 |
|
7- |
2009 |
1.600 |
2.100 |
3.700 |
|
|
2003-2009 (OCAK-TEMMUZ) 6 YIL 7 AY |
10.465 |
21.668 |
32.133 |
KAYNAK: ANKA AJANJI (20-21 EYLÜL 2009)
BU GÜNKÜ DOLAR KURUNDAN ÇEVİRİRSEK, YURT DIŞINA KAR VE FAİZ TRANSFERİ NEDENİYLE 49 MİLYAR LİRA ALENİ KAYBIMIZ OLDU. EĞER YABANCI SERMAYE SIFIRDAN YATIRIM YAPSAYDI, İLAVE KATMA DEĞER YARATACAĞI İÇİN BÜYÜMEYİ VE İSTİHDAMI OLUMLU ETKİLERDİ.
e) AKP İKTİDARI İLTİZAM USULÜNE GERİ DÖNDÜ.
GEÇMİŞ ASIRLARDA, BAZI DEVLETLER VERGİ GELİRLERİNİ EN ÇOK PARAYI VEREN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE SATARDI. BU KİŞİLERE MÜLTEZİM DENİLİRDİ.
ŞİMDİ, AKP İKTİDARI PARALI YOLLAR VE KÖPRÜ GELİRLERİNİ ÖZELLEŞTİRME YOLUYLA 20 YIL SÜRE İLE SATACAĞINI İFADE EDİYOR. BU SATIŞ GELİRİ İLE DE ÜÇÜNCÜ KÖPRÜNÜN YAPILACAĞINI AÇIKLIYOR.
HÜKÜMETİN NİYETİNİN TAM AÇIKLADIĞI GİBİ OLDUĞUNU DÜŞÜNMÜYORUM… ÇÜNKÜ KÖPRÜ VE PARALI YOLLARIN GELİRİNİN SATILMASININ ASIL NEDEN, TIRMANAN BÜTÇE AÇIKLARINI KAPATMAKTIR.
BUNA RAĞMEN VARSAYALIM Kİ GERÇEKTEN BU SATIŞ GELİRLERİ İLE HÜKÜMET ÜÇÜNCÜ KÖPRÜYÜ YAPTI… YİNE DE YANLIŞTIR. ÇÜNKÜ KÖPRÜ VE OTOYOLLARINI SATMAK YERİNE HAZİNENİN BORÇLANARAK, ÜÇÜNCÜ KÖPRÜYÜ YAPMASI, DAHA UCUZ BİR YOLDUR.
KÖPRÜLERDEN 2008 YILINDA ELDE EDİLEN GELİR 160 MİLYON LİRADIR. BU GELİRİ 20 YIL İÇİN SATILACAĞINI DÜŞÜNELİM. BU 20 YILDA DEVLETE GELECEK GELİR, 2008 FİYATLARI İLE 3.2 MİLYAR LİRADIR.
ANCAK 20 YILLIK KÂRI SATIN ALACAK OLAN ELBETTE Kİ BU GÜN İÇİN VERECEĞİ PARANIN FAİZİNİ HESAP EDECEK… ÜSTÜNE DE KÂR KOYACAKTIR…
YANİ İŞLETMECİ, FAİZ YÜZDE 10 İSE YÜZDE 10 DA KAR KOYARAK, ÖDEYECEĞİ PEŞİNİ BULMAK İÇİN İSKONTO ORANINI YÜZDE 20 OLARAK HESAP EDECEKTİR.
BU PARAYI PİYASADAN BORÇ ALSAYDI YÜZDE 10 FAİZLE ALACAKTI. ÜÇÜNCÜ KÖPRÜNÜN TOPLUMA MALİYETİ DAHA DÜŞÜK OLACAKTI.
BORÇLANMA YERİNE KÖPRÜ VE PARALI YOLLARIN GELİRİNİ SATMAKLA HÜKÜMET DEVLET GELİRLERİNİN BİR KISMINI BİRİLERİNİN CEBİNE KOYMUŞ OLMAKTADIR.
KALDI Kİ, KÖPRÜYÜ ALAN ŞİRKET, BUNUN BAKIM VE ONARIMINI, DEVLET KADAR TİTİZ YAPMAZ. DAHA UCUZ BAKIM YOLLARI ARAR. BAKIM VE ONARIM KALİTESİ DÜŞER. KÖPRÜNÜN EKONOMİK ÖMRÜ AZALIR.
AKP HÜKÜMETİNİN GELECEK İKTİDARLARIN HİZMET YAPACAKLARI KAMU GELİRLERİNİ BU GÜNDEN İSKONTO YOLUYLA SATMAK HAKKI YOKTUR.
f) ÖZELLEŞTİRME İŞSİZLİĞİ ARTIRDI.
32 SEK ÖZELLEŞTİRİLDİ. BUNLARIN 22’Sİ KAPANDI. ÖZELLEŞTİRMEDEN ÖNCE BU KURUMLARDA 1.359 KİŞİ ÇALIŞIYORDU. ÖZELLEŞTİRMEDEN SONRA 514 KİŞİ DÜŞTÜ. KARDEMİR DE 5417 KİŞİDEN 3919 KİŞİYE, ÇİMENTO FABRİKALARINDA 6.737’ DEN 3087‘ YE, PETLASTA 1102’DEN 471’ E DÜŞTÜ. 16.000 KİŞİ İŞİNİ KAYBETTİ.
BU GÜN DEVLET VARLIKLARININ SATIŞI, TEKEL İŞÇİLERİNE KEFEN GİYDİRECEK KADAR İLERİ GİTMİŞTİR.
g) ÜRETİCİNİN MALI PARA ETMİYOR. TÜKETİCİ DAHA PAHALI YİYOR.
ET- BALIK KURUMLARI ÖZELLEŞTİRİLDİ,
BÜYÜK VE KÜÇÜKBAŞ HAYVAN SAYISI AZALDI.
TÜKETİCİ DAHA PAHALI YİYOR.
32 SEK ÖZELLEŞTİ. BUNLARIN 22’ Sİ KAPANDI. ÖZEL SEKTÖR ZARAR EDECEĞİ İŞLETMELERİ NEDEN ALDI? NEDEN KAPATTI?
ÖZET OLARAK, AKP’ NİN EKONOMİK YAKLAŞIMI, ÖZEL FAYDA ESASINA DAYANIYOR. ÖZEL FAYDA GÖRÜNEN FAYDADIR. ÖRNEĞİN ALTYAPI YATIRIMLARININ ÖZELLEŞTİRİLMESİNDE FAYDA GÖSTERGESİ YALNIZCA SATIŞ GELİRİDİR. İSTİHDAM GİBİ YATIRIMLARI TEŞVİK GİBİ SOSYAL FAYDALAR DİKKATE ALINMAMIŞTIR. BU NEDENLE, ÖZELLEŞTİRMEDE YAPILAN YANLIŞLIKLAR YANINDA, ÖZELLEŞTİRİLEN KURUMLARIN EKONOMİYE OLAN TOPLAM FAYDASI DÜŞMÜŞTÜR.
5) SEKTÖREL DENGE BOZULDU
MB, BANKALARA DOĞRUDAN UCUZ DÖVİZ KREDİSİ SAĞLADI… REESKONT FAİZLERİNİ DÜŞÜRDÜ. BANKALAR İSE, REEL SEKTÖRE KREDİ VERMEKTE NAZLANDI. HAZİNE KAĞITLARINI DAHA KARLI BULDUKLARI İÇİN PARAYI DEVLETE BORÇ VERDİLER.
VERDİKLERİ KREDİLERİ DE, REEL SEKTÖRE İŞLETME KRDEİLERİNİ YÜZDE 100 KARLA VERDİLER. BU DURUM YATIRIMLARIN AZALMASINI KÖRÜKLEDİ. TÜKETİCİYE VERDİKLERİ KREDİLERİ DE, YİNE YÜZDE 100 KARLA, KREDİ KARTLARINDA İSE YÜZDE 500 KARLA SATARAK VERDİLER.
SONUÇTA, BANKALAR EKONOMİK KRİZDEN KARLI ÇIKTILAR, ANCAK AYNI ZAMANDA, TİCARETİN CANLANMASINI VE YATIRIMLARI ENGELLEYEREK, EKONOMİK KRİZİN DERİNLEŞMESİNE YOL AÇTILAR.
İKTİSADİ FAALİYET KOLLARINA GÖRE GAYRİ SAFİ YURT İÇİHASILA (GSYH) GELİŞME HIZLARI DA, BANKACILIĞIN DİĞER SEKTÖRLERE GÖRE BÜYÜYEN TEK SEKTÖR OLDUĞUNU GÖSTERİYOR.
—————————————————————————————–
2009 İLK 9 AYINDA, BANKALAR BÜYÜRKEN, İMALAT SANAYİ KÜÇÜLDÜ.
GSYH İÇİNDEKİ BÜYÜME ORANI
PAYI –YÜZDE YÜZDE
——————— ———————
BANKACILIK SEKTÖRÜ …………14.1 8.7
İMALAT SANAYİ ………………….23.4 -12.4
—————————————————————————————–
BANKALARIN KARI SANAYİCİNİN ZARARI PAHASINA OLDU. 9 AYDA, BANKALAR YÜZDE 8.7 BÜYÜRKEN, İMALAT SANAYİ YÜZDE 12.4 KÜÇÜLDÜ. ARADA 21.3 PUAN FARK VAR. KİMSE BANKALAR DA ZARAR ETSİN DEMİYOR. ANCAK BANKALARIN KARI, SANAYİ ÇÖKERTME PAHASINA, TÜKETİCİYİ SOYMA ŞEKLİNDE OLUYORSA BU ‘’BANKACILIK BALON YAPIYOR, SANAYİ ÇÖKÜYOR, HALK FAKİRLEŞİYOR, DENGE VE İSTİKRAR BOZULUYOR DEMEKTİR.
HEMEN HEMEN BÜTÜN ÜLKELER, KÜRESEL KRİZ NEDENİYLE BANKALARA DESTEK VERDİ. ANCAK BİZ HERKESTEN DAHA ÖNCE, 2001 YILINDAN BERİ BANKALARI DESTEKLEDİK. BATIK BANKALAR NEDENİYLE TMSF’ NİN HAZİNEYE BORLARINI SİLDİK.
16 TEMMUZ 2008 TARİHLİ ‘’KAMU FİNANSMANI VE BORÇ YÖNETİMİNİN DÜZENLENMESİ HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUNUN GEÇİCİ 17 MADDESİ AYNEN ŞÖYLEDİR.
‘’TASARRUF MEVDUATI SİGORTA FONUNUN, 31.12.2007 TARİHİNE KADAR VERİLEN ÖZEL TERTİP DEVLET İÇİ BORÇLANMA SENETLERİNDEN DOĞMUŞ VE/ VEYA DOĞACAK ANAPARA, FAİZ, MASRAF VE GECİKME ZAMMINDAN OLUŞAN HAZİNE ALACAKLARININ BÜTÇENİN GELİR VE GİDER HESAPLARI İLE İLİŞKİLENDİRİLMEKSİZİN TERKİNİ BAKANIN TEKLİFİ ÜZERİNE MALİYE BAKANI TARAFINDAN YERİNE GETİRİLİR.‘’
BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN SİLİNEN TOPLAM 90 MİLYAR LİRA BORCUN 70 MİLYAR LİRASI BATIK BANKALARIN BORCU, 20 MİLYAR LİRASI İSE KAMU BANKALARININ GÖREV ZARARI İDİ. BU SİLİNEN BORÇLAR EĞER BORÇLANMAYLA KAPATILDIYSA BU MİLLET İLERİDE VERGİSİ İLE BU BORCU ÖDEYECEKTİR. ÖDENDİ İSE HALKIN VERGİSİ İLE VEYA HALKIN MALI OLAN KAMU VARLIKLARININ SATILMASI İSE ÖDENDİ.
TÜRKİYE DÜN VARINI YOĞUNU BATIK BANKALARA ÖDEDİ… BU GÜN DE, BANKALARA YÜZDE 100 İLE YÜZDE 500 ARASINDA FAİZ ÖDÜYOR. HÜKÜMET İSE HALA BANKALAR DESTEK YAPMADIK DİYOR. BUNDAN BÜYÜK DESTEĞİ HANGİ ÜLKE YAPTI?
6) BÜTÜN BU YANLIŞLAR, BÜYÜMENİN TEMEL ÖGESİ, ORTALAMA TASARRUF ORANINI VE ORTALAMA YATIRIM ORANINI DÜŞÜRDÜ.
2002 YILINDA, ÖZEL TASARRUFLARIN GSYH ‘YA ORANI YÜZDE 25.30 İKEN AKP İKTİDARINDA DÜŞE DÜŞE 16.80’ E DÜŞTÜ. (BAKINIZ EK TABLO)
TASARRUFLARIN DÜŞMESİNE BAĞLI OLARAK YATIRIM HACMİ DE DÜŞTÜ. TASARRUF – YATIRIM AÇIĞI, DIŞ KAYNAK İHTİYACINI ARTIRDI. BÜYÜME POTANSİYELİNİ DÜŞÜRDÜ.
7) 59. HÜKÜMET, MALİ DİSİPLİNİ VE BÜTÇE DİSİPLİNİNİ BOZDU. 2009 BÜTÇESİ YÜZDE 4 BÜYÜME HEDEFİNE GÖRE HAZIRLANDI. BÜYÜME -6 OLDU. YİNE, 2009 BÜTÇESİ İÇİN 10,5 MİLYAR AÇIK TAHMİN EDİLDİ ANCAK AÇIK 52 MİLYAR LİRA OLARAK GERÇEKLEŞTİ.
2009 BÜTÇESİNDE İÇ VE DIŞ BORÇLANMA ARTTI. İÇ BORÇLANMA, 2008’ E GÖRE YÜZDE 500 ORANINDA ARTTI. 50.8 MİLYAR LİRAYA YÜKSELDİ.
DIŞ BORÇLANMA 3 MİLYAR LİRA OLDU. BÖYLECE 2009 BÜTÇESİNDE TOPLAM BORÇLANMA 53.8 MİLYAR LİRAYA YÜKSELDİ.
BİR KISIM KAMU KAYNAKLARI BÜTÇE DIŞINDA KULLANILDI. BAZI KAYNAKLARIN ÇİFT SAYILMASI YOLUYLA, BÜTÇE AÇIĞI OLDUĞUNDAN DAHA DÜŞÜK GÖSTERİLDİ.
İŞSİZLİK SİGORTASI FONU HAZİNE KAĞITLARINA YATIRILDI. DEVLET İÇ BORCU OLDU… ANCAK AYNI ZAMANDA YASA ÇIKARILMALI. 2008 DE İŞSİZLİK SİGORTASI FONUNDAN GAP’ A 1,5 MİLYAR LİRA KAYNAK AKTARILDI. 2009 YILINDA, BAŞKA BİR YASA İLE İŞSİZLİK FONUNUN NEMA GELİRLERİNİN DÖRTTE ÜÇÜ BÜTÇEYE GELİR OLARAK AKTARILMAYA BAŞLANDI.
KONUT EDİNDİRME YARDIMI (KEY) HESAPLARI İÇİN YAPILAN ÖDEMELER, BÜTÇE GİDERLERİ İÇİNDE YER ALMADI.
TMSF’ YE AKTARILAN KAYNAKLAR BÜTÇEYE GELİR KAYDEDİLDİ. HAZİNENİN TMSF’ YE OLAN BORCUNDAN DÜŞÜLMEDİ. TERSİNE 2008 TEMMUZUNDA BİR YASA İLE TMSF’ NİN HAZİNEYE OLAN BORCU 90 MİLYAR LİRA SİLİNDİ.
B) İSTİHDAM VE İŞSİZLİK SORUNU BÜYÜDÜ
I) AKP İSTİHDAM YARATAMADI
TÜRKİYE’ DE ÇALIŞABİLİR NÜFUSUN ARTMASINA KARŞIN, İSTİHDAMA KATILIM ORANI DÜŞTÜ.
2009 YILINDA 15 YAŞ ÜSTÜ NÜFUSTA YÜZDE 43.5 OLAN İSTİHDAM ORANI, 2009 EKİMİNDE YÜZDE 42.4 ‘E GERİLEDİ.
(2002 = 20.287/ 46.650 =YÜZDE 43.49, KAYNAK:DİE)
DPT RAPORUNA GÖRE, 2008 YILINDA TOPLAM İSTİHDAMIN TOPLAM NÜFUSA ORANI EN DÜŞÜK ÜLKE TÜRKİYE’ DİR. TÜRKİYE DE TOPLAM İSTİHDAMIN, TOPLAM NÜFUSA ORANI YÜZDE 3.74’ TÜR. BU ORAN, RUSYADA = 52.88, G.KOREDE= 49.98, ENDONEZYADA = 48.08, MACARİSTANDA= 42.09, ARJANTİNDE= 41.22
—————————————————————————————
BAZI GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE
TOPLAM İSTİHDAMIN TOPLAM NÜFUSA ORANI, 2007 (YÜZDE)
ÇİN ………………..59.52
TAYLAND…………56.71
RUSYA ………….. 52.88
G.KORE …………49.98
ENDONEZYA ……48.08
ROMNYA …………..47.33
MACARİSTAN ……42.09
ARJANTİN ………..41.22
TÜRKİYE …………..33.74
KAYNAK: DPT- ULUSLAR ARASI EKONOMİK GÖSTERGELER, SAYFA: 74
II) İŞSİZLİK ARTTI
2002 YILINDA ORTALAMA İŞSİZLİK ORANI YÜZDE 10.3 İDİ. 2009 YILININ EKİM AYINDA BU ORAN YÜZDE 13’ E YÜKSELDİ.
TÜRKİYE G-20’ LER İÇİNDE İSPANYA’ DAN SONRA EN BÜYÜK İŞSİZLİK YAŞAYAN İKİNCİ ÜLKEDİR.
KALDI Kİ, FİİLİ İŞSİZLİK ORANI İSPANYA’ DAN DA YÜKSEKTİR.
ÇÜNKÜ:
1) TÜRKİYE’ DE EKİM 2009 İTİBARİYLE İLAN EDİLEN 15 YAŞ VE DAHA YUKARI NÜFUS SAYISI 51.933 BİNDİR. BUNLARIN BİR KISMI EĞİTİM YAPIYOR. BAZILARININ RANT GELİRİ VAR ÇALIŞMIYOR. BUNLARIN SAYISI DA FAZLA DEĞİL. BAZILARI İSE İŞ ARAMIŞ. ANCAK YILLARCA İŞ BULAMAMIŞ. İŞ BULMA UMUDU YOK. HİÇ İŞ ARAMIYOR. BUNLARI TÜİK, ‘’İŞ ARAMAYIP, ÇALIŞMAYA HAZIR OLANLAR‘’ OLARAK ADLANDIRIYOR. BUNLARIN SAYISI DA 2009 EKİM AYI İTİBARİYLE 1.897 BİNDİR. İSTATİSTİKLERDE BUNLAR İŞ GÜCÜNE KATILMIYOR. BU NEDENLE 51.933 BİN MİLYON NUFÜS İÇİNDEN İŞGÜCÜ OLARAK 25.319 BİN KİŞİ ÇIKIYOR.
2) TÜİK YİNE BU TARİFE GÖRE, EKİM 2009 İÇİN 3.299 İŞSİZ VAR DİYOR. İŞSİZLİK ORANINI DA BU SAYIYA GÖRE YÜZDE 13 OLARAK İLAN EDİYOR.
3) FİİLİ DURUMDA İSE İŞSİZ OLARAK İLAN EDİLEN 3.299 KİŞİ YANINDA, İŞ ARAMAYIP ÇALIŞMAYA HAZIR OLAN, 1.897 BİN KİŞİNİN DE İŞİ YOKTUR. İŞİ OLMADIĞI İÇİNDİR Kİ İŞ BULSALAR ÇALIŞACAKLAR. ŞU HALDE, İŞSİZ SAYISI FİİLİ OLARAK İKİSİNİN TOPLAMI OLAN 5.196 KİŞİDİR.
4) İŞGÜCÜ OLARAK İLAN EDİLEN, 25.319 BİN KİŞİYE, ÇALIŞMAYA HAZIR İŞSİZLER OLAN 1.897 BİN KİŞİYİ İLAVE ETMEK GEREKİR. YANİ, FİİLİ İŞGÜCÜ, 27.216 BİN KİŞİDİR. FİİLİ İŞSİZ SAYISI 5.196 KİŞİYİ, FİİLİ İŞGÜCÜ SAYISI OLAN 27.216 BİN KİŞİYE ORANI, 5.196 / 27.216 = YÜZDE 19.1’ DİR. YANİ TÜRKİYE DE FİİLİ OLARAK İŞSİZLİK ORANI YÜZDE 19.1’ DİR. BU FİİLİ DURUM GERÇEK İŞSİZLİK ORANIDIR.
———————————————————————————————————
GERÇEK İŞSİZ SAYISI (BİN) EKİM 2007 EKİM 2009
————————————- ————– —————–
İLAN EDİLEN 2.458 3.299
İŞ ARAMAYAN, İŞ BAŞI YAPACAKLAR 1.773 1.897
TOPLAM 4.191 5.196
ARTAN İŞSİZ SAYISI: 1.005
GERÇEK İŞSİZLİK ORANI: %19.0
——————————————————————————————————–
TÜİK, İŞSİZLİK HESABINI AB STANDARTLARINA GÖRE YAPIYOR. ANCAK, AB’ DE İŞ ARAMAYAN VE MORALİ BOZULMUŞ İŞSİZ YOK DENECEK KADAR AZDIR. ÇÜNKÜ İŞSİZLİK SİGORTASI DAHA İYİ ÇALIŞIYOR. AYRICA İŞ BULMA ORGANİZASYONLARI GELİŞMİŞTİR.
5) TÜRKİYE’ DE Kİ İŞSİZLİĞİN SOSYAL RİSKİ DAHA YÜKSEKTİR. ÇÜNKÜ GENÇ NÜFUSTA İŞSİZLİK ORANI DAHA FAZLADIR… TÜİK EKİM 2009 İÇİN, KENTLERDE GENÇ NÜFUSUN İŞSİZLİK ORANINI YÜZDE 26.6 OLARAK İLAN ETMİŞTİR.
C) DIŞ TİCARET HACMİ VE DIŞ AÇIKLAR
KÜRESEL KRİZ, DÜNYA TİCARET HACMİNİ DARALTTI. TÜRKİYE’ NİN 2009 YILINDA DIŞ TİCARET HACMİ, DÜNYA ORTALAMASI VE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER ORTALAMASINDAN DAHA FAZLA DÜŞTÜ.
I) DÜNYA DA VE TÜRKİYE DE TİCARET HACMİ
2009 YILINDA, DÜNYA TİCARET HACMİ YÜZDE 11.9 DARALDI.
TÜRKİYENİN DIŞ TİCARET HACMİ İSE YÜZDE 34.8 ORANINDA DARALDI.
2009 YILINDA GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE İTHALAT, YÜZDE 7.2 DARALDI. TÜRKİYEDE İTHALAT YÜZDE 37.8 DARALDI.
2009 YILINDA GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE İHRACAT YÜZDE 9.5 DARALDI. TÜRKİYE DE YÜZDE 30.2 DARALDI.
———————————————————————————————–
2009 DÜNYA VE TÜRKİYEDE DIŞ TİCARETTE DÜŞME (%)
TİCARET HACMİ İTHALAT İHRACAT
—————————- ————- ————-
DÜNYA – 11.9
GELİŞMİŞ EKONOMİLER ———— -13.6 -13.7
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER ———— – 7.2 -9.5
TÜRKİYE -34.8 – 37.8 -30.2
(KAYNAK: WORLD ECONOMİC OUTLOOK- OCTOBER 2009 )
————————————————————————————————-
TÜRKİYE’ DE, DÜNYA VE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERE GÖRE DIŞ TİCARET HACMİNİN DAHA FAZLA DÜŞMESİNİN ÖZEL NEDENLERİNDEN BİRİSİ, KONTROLSUZ SICAK PARA VE SPEKÜLATİF SERMAYE HAREKETLERİDİR.
TÜRKİYE, DAHA FAZLA VERGİ TEŞVİĞİ VEREREK SICAK PARA GİRİŞİNİ TEŞVİK ETTİ. KARLI KAMU ALTYAPI İŞLETMELERİNİN VE KARLI BANKALARIN YABANCI SERMAYEYE SATIŞINI TEŞVİK ETTİ. KRİZLE BİRLİKTE SERMAYE VE KAR ÇIKIŞI OLDU. LİKİDİTEYİ ARTIRMAK İÇİN MERKEZ BANKASI BANKALARA DOĞRUDAN DÖVİZ SATTI.
SPEKÜLATİF YABANCI SERMAYE HAREKETLERİNE BAĞLI OLARAK, KUR ARTTI. ANCAK BU DEFA DIŞ TALEP OLMADIĞI İÇİN İHRACAT GEREĞİ KADAR ARTMADI. İTHALAT İSE DÜŞTÜ. TİCARET HACMİ DARALDI.
BİR DİĞER NEDENİ, EKONOMİ YÖNETİMİNİN KRİZİ YANLIŞ TEŞHİS KOYMASI VE ÖNLEM ALMAKTA GEÇ KALMASIDIR. BU NEDENLE ÜRETİMDE, DİĞER ÜLKELŞERE GÖRE DAHA FAZLA DÜŞTÜ. DAHA YÜKSEK RESESYON YAŞANDI.
II) AKP İKTİDARINDA DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLERDE TÜRKİYE HEP KAYBETTİ
TÜRKİYE’ NİN DIŞ TİCARETİNDE, HÜKÜMET KANADI HEP İHRACATI TARTIŞIYOR. OYSAKİ DIŞ TİCARETTE BAŞARI VEYA BAŞARISIZLIK, TEK BAŞINA ‘’İHRACATTA 100’ LER ARASINDAYIZ’’ (YANİ YILLIK İHRACATI 100 MİLYAR DOLAR OLAN ÜLKELER ARASINDAYIZ) DEMEK YEMİYOR.
TÜRKİYE AKP İKTİDARINDA, 2003-2009 ARASINDAKİ 7 YILDA:
320 MİLYAR DOLAR DIŞ TİCARET AÇIĞI VERDİ.
· 165 MİLYAR DOLAR CARİ AÇIK VERDİ.
· DIŞ BORÇ STOKU, 2002 DE 129.7 MİLYAR DOLAR İKEN, 2009 ÜÇÜNCÜ ÇEYREKTE 273.5 MİLYAR DOLAR OLDU. 143.8 MİLYAR DOLAR ARTTI.
————————————————————————————————
DIŞ TİCARET AÇIĞI – CARİ AÇIK
YILLAR DIŞ TİCARET AÇIĞI CARİ AÇIK
MİLYAR DOLAR MİLYAR DOLAR
————– —————————- ——————–
2003 22.1 7.5
2004 34.4 14.4
2005 43.3 22.1
2006 54.0 32.1
2007 62.8 38.2
2008 69.9 41.9
2009 33.5 9.9
TOPLAM 320.0 166.1
KAYNAK: TC MERKEZ BANKASI
————————————————————————————————-
İÇ AÇIKLAR, ÖRNEĞİN BÜTÇE AÇIĞI, GSYH İÇİNDE BİR TRANSFERDİR. DEVLET BU AÇIK İÇİN İÇERİDEN BORÇLANIRSA, DEVLETTEN ÖZEL SEKTÖRE FAİZ TRANSFERİ OLUR. ANCAK DIŞ AÇIKLAR NEDENİYLE DIŞARIYA KAYNAK ÇIKIŞI OLUR… BU FARK BORÇLA VEYA VARLILARIN SATIŞI İLE KARŞILANIR. YANİ HER DURUMDA ÜLKE FAKİRLEŞİR.
BİR EKONOMİ BU GÜN İÇİN DIŞ AÇIK VEREBİLİR. BU DIŞ AÇIĞI EĞER YURT DIŞINDAN YATIRIM MALI İTHAL ETMEK İÇİN VERİYORSA, İÇERİDE YATIRIMLAR ARTACAK, TEKNOLOJİ GELİŞECEK, DEMEKTİR. YATIRIM ARTIŞI, İHRACATIN DA ARTMASINA İMKAN SAĞLAR.
OYSAKİ TÜRKİYE DE YATIRIM MALI İTHAL ETMİYOR… ARAMALI, HAMMADDE İTHAL EDİYOR. BU NEDENLE İTHALAT ARTIYOR. BU NEDENLE DIŞ AÇIĞIMIZ ARTIYOR.
İTHALATIMIZ İÇİNDE YATIRIM MALI İTHALATININ PAYI DÜŞÜKTÜR. RESESYON YILI OLDUĞU İÇİN 2009 YILI İTHALAT YAPISINI ALMIYOR, 2008 YILI İTHALAT YAPISINA BAKARSAK, TOPLAM İTHALAT İÇİNDE YATIRIM MALININ PAYI YÜZDE 13.3 OLMUŞTUR. BU İTHALATTA ANCAK MEVCUT YATIRIMLARIN AMORTİSMANI İÇİN GEREKEN YENİLEME YATIRIMLARI KADARDIR. YANİ YENİ YATIRIM YOKTUR.
2008’DE İTHALATIMIZIN YÜZDE 76’SI ARAMALI VE HAM MADDE İTHALATIDIR. EĞER BU İTHALATIN BİR KISMINI ARAMALI OLARAK TÜRKİYE DE ÜRETMİŞ OLSAYDIK, İŞSİZLİK SAYISI YARIYA DÜŞERDİ.
———————————————————-
2008 YILI İTHALATIN YAPISI
YATIRIM MALI 13.3
HAMMADDE VE ARAMALI 76.0
TÜKETİM MALI 10.4
DİĞER 0.3
———————————————————-
İHRACATIMIZDA YÜZDE 70 ORANINDA İTHALATA BAĞIMLIDIR. YANİ ÖRNEĞİN, 2009 YILINDA İHRACATIMIZ 102 MİLYAR DOLAR OLDU. BUNUN YAKLAŞIK 70 MİLYAR DOLARLIK ARAMALI VE HAMMADDESİNİ İTHAL ETTİK. BU DEMEKTİR Kİ 102 MİLYAR DOLARLIK İHRACATIN YALNIZCA YAKLAŞIK 30 MİLYAR DOLARINI KATMA DEĞER OLARAK YARATTIK. BU NEDENLEDİR Kİ, İHRACAT ARTIŞI MUTLAKA İTHALAT ARTIŞI YARATIYOR.
DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLERDE, SÜREKLİ KAN KAYBETMEK, TÜRKİYE’ NİN KADERİ DEĞİL. YANLIŞ OLAN UYGULANMAKTA OLAN İKTİSAT POLİTİKALARIDIR. DAHA DOĞRUSU POLİTİKASIZLIK VE VİZYONSUZLUKTUR.
III) SICAK PARA VE KUR POLİTKASI YANLIŞTIR.
1) UYGULANMAKTA OLANA SERBEST KUR VEYA DALGALI KUR SİSTEMİ, TÜRKİYE’ NİN EKONOMİK YAPISINA VE PİYASA YAPISINA UYGUN DEĞİLDİR. BUNUN NEDENLERİ;
· PİYASADA REKABET KOŞULLARI YETERSİZDİR.
· DOLARİZASYON YAYGINDIR. DOLARİZASYON VARSA, DÖVİZ ARZ- TALEBİ DENGEYE GELMEZ.
· VADELİ DÖVİZ İŞLEMLERİ YOKTUR. İZMİR DE SONRADAN AÇILAN VADELİ İŞLEMLER BORSASI YETERLİ ESNEKLİĞİ SAĞLAYAMADI.
BU NEDENLE DALGALI KUR SİSTEMİ, “OTOMATİK KUR DENGESİNİ” SAĞLAMAKTA YETERSİZ KALDI.
KALDI Kİ, HEM DALGALI KUR SİSTEMİ ÇALIŞMADI… HEM DE MB YANLIŞ UYGULAMA YAPTI. KUR ARTARKEN MÜDAHALE ETMEDİ. DÜŞERKEN ETTİ. SONUNDA TÜRK LİRASI AŞIRI DEĞERLENDİ. İTHALAT DAHA UCUZA GELDİ. DIŞ TİCARET AÇIKLARI ARTTI.
YAPILMASI GEREKEN, GERÇEKÇİ KUR SİSTEMİ OLAN KONTROLLÜ KUR SİSTEMİ BAŞKA BİR İSMİYLE YÖNETİLEBİLİR KUR SİSTEMİNE GEÇMEKTİR.
2) TÜRKİYE DE KONVERTİBİLİTE, KAYIT DIŞI SERMAYENİN VE SPEKÜLATİF SERMAYENİN SERBEST HAREKETİ ŞEKLİNDE ANLAŞILMIŞTIR.
3) SICAK PARAYA YERLİ SERMAYE KARŞISINDA VERGİ MUAFİYETİ GETİRİLEREK SICAK PARA GİRİŞİ TEŞVİK EDİLMİŞTİR. EKONOMİDE KIRILGANLIK ARTMIŞ VE ARAMALI VE HAMMADDE YATIRIMLARI GEREĞİ KADAR ARTMAMIŞTIR.
4) CARİ AÇIĞIN FİNANSMANI, DIŞ BORÇLANMA, YABANCI SERMAYEYE SATILAN KARLI ŞİRKETLERİN SATIŞI, ÖZELLEŞTİRMEDE KAMU ALTYAPI YATIRIMLARIININ BLOK YOLUYLA SATIŞI YAPILMIŞTIR. BU NEDENLERLE ÖDENEN FAİZLER, YURT DIŞINA ÇIKAN KARLAR, CARİ AÇIĞI BİR DEFA DAHA ARTIRMIŞTIR. YANİ CARİ AÇIKTA KISIR DÖNGÜ YARATMIŞTIR. EKONOMİ CARİ AÇIKTA KUYRUĞUNU YAKALAMAK İSTEYEN KEDİYE DÖNMÜŞTÜR.
2003-2009 YILLARI ARASINDA TÜRKİYE’ DEN 32 MİLYON DOLAR KAR TRANSFERİ OLMUŞTUR.
2003-2009 YILLARI ARASINDA, MISIR, BULGARİSTAN, ROMANYA GİBİ ÜLKELERE 10.1 MİLYON DOLAR YATIRIM SERMAYESİ ÇIKMIŞTIR. BU ÇIKIŞLAR CARİ AÇIĞI ARTIRMIŞTIR.
BU GÜNKÜ AÇIKLAR GELECEK YILLARDA, TÜRKİYE’DEN SÜREKLİ BİR KAYNAK ÇIKIŞINA YOL AÇACAKTIR. AKP İKTİDARININ DIŞ AÇIKLARI, GELECEK YILLARDA HALKIN FAKİRLEŞMESİNE YOL AÇACAKTIR.
IV) DÖVİZ İHTİYACI ARTTI
TÜRKİYE’ NİN 2010 YILINDA, DIŞ BORÇ VE FAİZ ÖDEMESİ İLE CARİ AÇIK NEDENİYLE 71.5 MİLYAR DOLAR DÖVİZE İHTİYACI VAR.
· TÜRKİYENİN 2010 DIŞ KAYNAK İHTİYACI (MİLYAR DOLAR)
· KAMU DIŞ BORÇ ANAPARA ………………..8.8
· KAMU BORÇ FAİZİ ……………………………4.0
· ÖZEL SEKTÖR DIŞ BORÇ ANAPARA ……48.3
· ÖZEL SEKTÖR DIŞ BORÇ FAİZİ……………4.3
· 2010 CAR AÇIK ( PROGRAM)……………….18.0
· 2010 DIŞ KAYNAK İHTİYACI………………..71.5
TÜRKİYENİN DIŞ KAYNAK İHTİYACI SÜREKLİ ARTIYOR. TEMEL SORUN DÜŞÜK KUR POLİTİKASIDIR.
D) GELİR DAĞILIMINDA AŞIRI BOZULMA
İKTİSAT BİLİMİNİN ALFABESİ, ÜRETİM, İSTİHDAM VE BÖLÜŞÜMDÜR. AKP İKTİDARINDA HER ÜÇ AYAKTA UNUTULDU. SPEKÜLATİF YABANCI SERMAYE GİRİŞİNE DAYANAN BİR BÜYÜME VE AKP’NİN İKTİSAT ÖNCESİ CEMAAT HAYATIN DAYALI BİĞR BÖLÜŞÜM BENİMSENDİ.
ÇİN ATASÖZÜ İLE İKTİDAR, HALKA BALIK TUTMASINI ÖĞRETMEDİ. BALIK DAĞITTTI. TOPLUMU İKTİDARIN ELİNE BAKAR HALE GETİRDİ.
ÖRNEĞİN, 2010 BÜTÇESİNDE SOSYAL YARDIMLAŞMA FONUNA AKTARILACAK KAYNAĞIN YÜZDE 26.7 ORANINDA ARTIRILMASI, İLK BAKIŞTA GELİR DAĞILIMI AÇISINDAN VE TALEP ARTIŞI AÇISINDAN OLUMLU GÖRÜNÜYOR. ANCAK BU UYGULAMA, HÜKÜMETİN GEÇMİŞ UYGULAMALARINA BAKARSAK, SİYASİ İSTİSMARA, YOLSUZLUĞA VE ADAM KAYIRMAYA AÇIKTIR. EĞER HÜKÜMET POŞET DAĞITMAK YERİNE YATIRIMLARI ARTIRIP, YENİ İŞ ALANLARI YARATSAYDI AYNI ZAMANDA İŞSİZLİK AZALIRDI. ÇİN ATASÖZÜ İLE HÜKÜMET HALKA BALIK TUTMASINI ÖĞRETMİŞ OLURDU.
KALDI Kİ, HÜKÜMET DEVLET YARDIMLARINI SİYASİ İSTİSMAR ARACI OLARAK KULLANIYOR. BU DURUM AVRUPA BİRLİĞİ 2009 İLERLEME RAPORUNDA DA YER ALIYOR… RAPORDA, ‘’DEVLET YARDIMLARIMIN ŞEFFAF OLMAYAN BİÇİMDE VERİLMESİNE DEVAM EDİLMİŞTİR.‘’ DENİLİYOR. (SAYFA: IV)
GELİR DAĞILMINDAKİ BOZULMAYI GÖRMEK İÇİN İSTATİSTİKLERE BAKMAK GEREKMEZ. RESESYONDA 1 MİLYON KİŞİ İŞSİZ KALMIŞSA, GELİR DAĞILIMI AŞIRI BOZULMUŞ DEMEKTİR.
2010 YILI İÇİN HÜKÜMETİN ÇALIŞANLARLA İLGİLİ TASARRUFLARI BİZE GELİR DAĞILIMININ GÖZETİLMEDİĞİNİ AÇIKLIYOR.
HÜKÜMET 2010 BÜTÇESİNDE, MEMURLARA İLK ALTI AY YÜZDE 2.5 ARTI İKİNCİ ALTI AY İÇİN DE YÜZDE 2.5 ZAM YAPILMASI KARARINI ALDI. BU ZAMLARIN 2010 YILI ORTALAMASI YÜZDE 3.78 DİR. MB’ DA 2010 ENFLASYON HEDEFİNİ YÜZDE 6.8 OLARAK İLAN ETMİŞTİR. YANİ DAHA İŞİN BAŞINDA MEMURUN SATIN ALMA GÜCÜ DÜŞTÜ DEMEKTİR.
TÜİK YOKSULLUK ARAŞTIRMASINDA 4 KİŞİLİK YOKSULLUK SINIRINI 2009 İÇİN 820 OLARAK AÇIKLADI. 2010 YILI İÇİN YÜZDE 6.8 TÜFE HEDEFİNE GÖRE GÜNCELLEŞTİRİRSEK:
2010 YILI 4 KİŞİLİK BİR AİLENİN YOKSULLUK SINIRI… 873.30 LİRADIR.
EŞİ ÇALIŞMAYAN 4 KİŞİLİK BİR AİLENİN
BİRİNCİ YARIDA ASGARİ ÜCRETİ ………………………… 603.90 LİRADIR.
İKİNCİ YARIDA ASGARİ ÜCRETİ.… ……………………….. 626.45 LİRADIR.
HÜKÜMET 4 KİŞİLİK AİLENİN ASGARİ ÜCRETİNİ, TÜİK ‘İN YOKSULLUK SINIRDAN 269.40 LİRA DAHA DÜŞÜK TESPİT ETMİŞTİR.
BU FARKI NASIL OKUMAK GEREKİR?
ASGARİ ÜCRET TESPİT EDİLİRKEN YOKSULLUK SINIRI DİKKATE ALINMADI. ÇÜNKÜ HÜKÜMET ASGARİ ÜCRETLİYİ YOKSUL BIRAKMAK KARARINDADIR…
ÇÖZÜMLER
A) KÜRESEL KIRILGANLIK
KÜRESEL EKONOMİNİN GELDİĞİ EN SON POZİSYON, FİNANS SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKASININ ÖN PLANA ÇIKMASI İLE SEKTÖREL DENGENİN BOZULMASI, SPEKÜLATİF SERMAYENİN HAKİMİYETİ, EMEĞİN DOLAŞIMININ SINIRLANMASI ŞEKLİNDE OLDU.
DÜNYA EKONOMİSİ DAHA KIRILGAN OLDU. EĞER YAPISAL ÇÖZÜMLER GETRİLMEZ İSE YENİ BİR PARA SİSTEMİNE GİDİLMEZ İSE KONJONKTÜREL DALGALANMALAR SIKLAŞACAK.
SPEKÜLATİF SERMAYE, SICAK PARA KÜRESELLEŞME SÜRECİNDE AŞIRI KAZANÇ ELDE ETTİĞİ İÇİN HÜKÜMETLERİN RADİKAL ÖNLEMLER ALMASINA, SERMAYE HAREKETLERİNE SINIR VE ŞAFFALIK GETİRME TALEPLERİNE KARŞI DİRENİYOR.
ÖNLEM OLARAK, ÖNCELİKLE AŞIRI KIRILGANLIK KAZANMIŞ OLAN DÜNYA PARA SİSTEMİNİ YENİDEN YAPILANDIRMAK GEREKİR.
1944 BRETTON WOODS SİSTEMİ, 1 ONS ALTIN 35 DOLAR OLARAK SABİTLENMİŞTİ. 1970 VE SONRASI PETROL KRİZLERİ İLE ABD DOLAR- ALTIN İLİŞKİSİNİN KALTIĞINI İLAN ETTİ. BU GÜNE KADAR GELEN BU GÜNKÜ SİSTEM TÖKEZLEMEYE BAŞLADI. ÖZELLİKLE KÜRESEL KRİZ, DÜNYA İÇİN YENİ BİR PARA SİSTEMİNİ ZORUNLU KILIYOR.
BRETTON WOODS TA, IMF VE DÜNYA BANKASI DA PARA SİSTEMİN BİRER PARÇASI OLARAK KURULDULAR.
ABD YAŞADIĞI KRİZLERİN MALİYETİNİ DOLAR REZERVİ TUTAN ÜLKELERE VE TÜM DÜNYAYA SOSYALİZE EDEBİLİYOR. BU YOLLA DÜNYAYI SÖMÜRÜYOR.
DÜNYA PARA SİSTEMİNİ TEK BAŞINA DOLARA BAĞIMLI OLMAKTAN ÇIKARMAK GEREKİR. DOLAR YERİNE DÜNYA PARA SİSTEMİNİ DOLAR YERİNE, DOLAR, AVRO VE YENDEN OLUŞAN BİR SEPETE BAĞLAMAK GEREKİYOR.
BU SEPETTE YER ALACAK HER ÜÇ PARA DA, ÜLKELERİN GSYH İLE ORANTILI OLACAKTIR.
ÜLKE GSYH (TRİLYON DOLAR) YÜZ İÇİNDE PAY
· ABD 14.3 47
· AB 11.5 38
· JAPONYA 4.4 15
BÖYLE BİR SEPETE BAĞLANACAK DÜNYA PARA SİSTEMİ DAHA GÜVENLİ VE İSTİSMARA İMKAN VERMEYECEK BİR SİSTEM OLACAKTIR.
ÜÇLÜ SEPETE BAĞLI PARA SİSTEMİNE GEÇİLDİKTEN SONRA, ON YILLIK BİR HAZIRLIKLA DÜNYA MERKEZ BANKASI KURULMALIDIR.
JOHN MAYNARD KEYNES 1944 YILINDA BİR DÜNYA MERKEZ BANKASI KURULMASINI ÖNERMİŞTİ. KEYNES’E GÖRE BU BANKA BÜTÜN ÜLKE MERKEZ BANKALARININ ÜSTÜNDE BİR ULUSLARARASI MERKEZ BANKASI KONUMUNDA OLACAK VE BANCOR ADLI BİR REZERV YARATABİLECEKTİ.
KEYNES’İN ÖNERİSİ BU GÜN İÇİN GEÇERLİ BİR ÖNERİDİR.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER KARARI İLE VE ARKASINDA BİRLEŞMİŞ MİLLETLERİN OLDUĞU BİR DÜNYA MERKEZ BANKASI VE BU BANKANIN YARATACAĞI REZERV PARA BANCOR (ALTIN PARA), PARA SİSTEMİNDE İSTİKRAR SAĞLAYACAKTIR.
B) TÜRKİYEDE İSTİKRARLI BÜYÜME VE KALKINMA
TÜRKİYEDE KALICI BİR İSTİKRAR İÇİN ÖNCE MEVCUT OLAN EKONOMİK YAKLAŞIM DEĞİŞMELİDİR.
ULUSLAR ARASI İLİŞKİLERDE TÜRKİYE’ NİN ULUSAL ÇIKARLARINI GÖZETEN ‘’ULUSAL POLİTİKALAR UYGULANMALDIR.
REKABETÇİ PİYASA OLUŞMASINDA, KAYNAKLARIN ETKİN KULLANILMASINDA DEVLETİN ÖNEMİ ALGILANMALIDIR.
KAMU YATIRIMLARINDA, EĞİTİM VE SAĞLIK GİBİ SOSYAL FAYDASI OLAN HİZMETLERDE, SOSYAL FAYDA VE İSTİHDAM GÖZETİLMELİDİR.
SALT İKTİSADİ BÜYÜME YERİNE, EĞİTİMDE, SAĞLIKTA, KÜLTÜREL YAPIDA, GELİR DAĞLIMINDA İYİLEŞMEYİDE İÇEREN ‘’İKTİSADİ GELİŞME’’ Yİ HEDEFLEMELİYİZ.
IMF GİBİ YABANCI UZMAN GİBİ İTHAL REÇETELER YERİNE, ÖZGÜN POLİTİKALAR ÜRETMELİYİZ. ÇÜNKÜ İKTİSAT POLİTİKALARININ ETKİNLİĞİ İÇİN ÜLKELERİN SOSYAL VE KÜLTÜREL YAPISINA, HALKIN ALIŞKANLIKLARINA, EKONOMİK KONJONKTÜRE VE DAHA ÖNEMLİSİ ÜLKENİN GELİŞMİŞLİK DÜZEYİNE GÖRE FARLI OLMAK ZORUNDADIR. İKTİSAT POLİTİKALARI İKİ TARAFI KESEN BIÇAK GİBİDİR. EĞER UYUMLU VE YERİNDE UYGULAMMAZSA, TERS TARAFI DAHA ÇOK KESER.
I) KAYNAK KULLANIMINDA PLANLAMA YAPILMALIDIR.
KALICI İSTİKRAR İÇİN YENİ BİR ULUSAL PROGRAM YAPMAMIZ GEREKİR. BU PROGRAMDA, İKTİSAT, PARA VE MALİYE POLİTİKALARINI, ETKİNLİĞİN VE YAPISAL DÖNÜŞÜMÜN SAĞLANMASI İÇİN KOORDİNELİ BİR ŞEKİLDE UYGULAMAK ZORUNDAYIZ. BU KOORDİNAYON PLANLAMA YOLUYLA YAPILABİLİR.
DEVLET VE ÖZEL SEKTÖR YATIRIMLARININ ETKİN KULLANILMASI, DAHA VERİMLİ OLMASI VE İSTİHDAM YARATMASI İÇİN DEVLET YATIRIMLARI, MERKEZİ DEVLET, MAHALLİ İDARELER, KİTLER VE ÖZERK BÜTÇELİ İDARELERİN TÜM YATIRIMLARI MERKEZİ PLANLAMA İLE YAPILMALIDIR. ÖZEL SEKTÖR YATIRIMNLARI DA BU ANLAMDA DESTEKLENMELİ VE YÖNLENDİRİLMELİDİR.
BU SEBEPLE, 1980’ DEN BERİ ASKIYA ALINAN PLANLAMAYI YENİDEN DEVREYE SOKMALIYIZ. KÜRESEL SÜREÇTE ULUSAL POLİTİKALARI KOORDİNE EDECEK “DİNAMİK BİR PLANLAMA” MODELİ GETİRMELİYİZ.
GEÇMİŞ PLANLAR STATİK PLANLARDIR. ÖRNEĞİN İKİNCİ SANAYİ PLANI, BİRİNCİSİ KADAR BAŞARILI OLMAMIŞTIR. ÇÜNKÜ İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI ŞARTLARI DEĞİŞMİŞTİR.
1963 SONRASI, İTHAL İKAMESİNE DAYALI POLİTİKALAR AŞIRI ÖLÇÜDE DÖVİZE İHTİYAÇ GÖSTERMİŞ, SABİT KUR REJİMİ ALTINDA DÖVİZ SORUNU ORTAYA ÇIKMIŞTIR. EĞER TÜRKİYE ÜÇÜNCÜ BEŞ YILLIK PLANDAN İTİBAREN, PETROL KRİZİ VE ALTIN STANDARDINA BAĞLI DOLAR UYGULAMASININ KALMASIYLA, PLANLAMA STRATEJİSİ DEĞİŞMİŞ OLSAYDI. 1978-1980 KRİZLERİNİ YAŞAMAZDIK.
2001 KRİZİNDE, ENFLASYONLA MÜCADELE İÇİN GETİRİLEN YANGIN SÖNDÜRME PROGRAMI, 2004 BAŞINDA ENFLASYONU YÜZDE 10’ LAR SEVİYESİNE İNDİRMİŞTİR. EĞER AKP HÜKÜMETİ, BU PROGRAMI BIRAKIP, SEKTÖREL DENGELERİ, FAKTÖREL DENGELERİ, DIŞ DENGEYİ SAĞLAYACAK BİR “YAPISAL DÖNÜŞÜM PROGRAMI” YAPSAYDI, BU GÜN TÜRK EKONOMİSİ EN KIRILGAN EKONOMİ OLMAZDI.
BUNUN İÇİNDİ Kİ, TÜRKİYE, ULUSAL ÇIKARLARINI KORUMAK VE ŞİMDİYE KADAR DEVAM EDEN VE BÜYÜK DIŞ AÇIKLARA VE DOLAYISIYLA KAYNAK KAYIPLARINA YOL AÇAN SPEKÜLATİF SÖMÜRÜDEN KURTULMAK İÇİN KONJONKTÜREL DEĞİŞMELERE HIZLI AYAK UYDURACAK DİNAMİK BİR PLANLAMA YAPMAK ZORUNDADIR.
PLANLAMANIN HEDEFLERİ:
İÇ TASARRUFU ARTIRMAK VE TASARRUFLARI YATIRIMLARA YÖNLENDİRMEK,
EKONOMİDE FİNANS – REEL SEKTÖR ARASINDA YENİDEN DENGE SAĞLAMAK (SEKTÖREL DENGEYİ KURMAK)
SEKTÖRLERE GÖRE SERMAYE – EMEK OPTİMAL BİLEŞİMİNİ (FAKTÖREL DENGEYİ) SAĞLAYACAK ÖNLEMLER ALMAK,
PİYASA KİRLENMESİNİ ENGELLEMEK, OLİGOPOL VE KARTEL YAPILARI ÖNLEMEK,
İSTİHDAMIN ARTIRILMASINI SAĞLAMAK,
GELİR DAĞILIMINDA İYİLEŞTİRME YAPMAK OLMALIDIR.
BU ÇERÇEDEV UYGULANACAK POLİTİKA ARAÇLARI İSE ŞÖYLE OLMALIDIR
II) PARA VE KUR POLİTİKASI DEĞİŞMELİDİR
TÜRKİYE DE DALGALI KUR SİSTEMİ, ÜLKENİN ŞARTLARI VE MB’NIN UYGULAMSI İLE DÜŞÜK KUR OLARAK SONUÇ VERDİ.
1995 BAZLI MERKEZ BANKASI REEL KUR ENDEKSİ, 2002 KASIM AYINDA 123.7 İDİ. 2009 SONUNDA 171.4 OLDU. YANİ TL, 2002 KASIM AYI İLE 2009 SONUNA KADAR GEÇEN SÜRE İÇİNDE TL, YÜZDE 38.5 ORANINDA DEĞER KAZANDI.
BU ANLAMDA, MB REEL KUR ENDEKSİNE GÖRE, ŞİMDİ BİR DOLAR EŞİTTİR 2 TL CIVARINDA OLMALIYDI.
REKABETİN TEMEL ÖGESİ KURDUR. VERİMLİLİĞİN VE KALİTENİN ARTIRILMASI İLE DIŞ REKABETİ ARTIRMAK MÜMKÜN DEĞİL. ÇÜNKÜ BÜTÜN ÜLKELER VERİMLİLİĞİ VE KALİTEYİ ARTIRMAK PEŞİNDEDİR.
TÜRKİYE İÇİN OPTİMAL KUR REJİMİ, BAŞTA REKABET GÜCÜMÜZÜ ARTIRACAK, EKONOMİK KONJONKTÜRÜ, MEVCUT RİSKLERİ, PİYASA ŞARTLARINI DİKKATE ALAN VE KURDAN DOLAYI ORTAYA ÇIKABİLEN SOSYAL MALİYETLERİ MİNİMİZE EDEN BİR REJİMDİR. BU REJİM, “YÖNETİMLİ DALGALANMA OLABİLİR’’.
POLONYA, ÖNCE MİLLİ PARASI ZLOTİ ‘Yİ SERBEST BIRAKTI. SONRA KUR İSTİKRARI HEDEFLEDİ. 2009 KRİZ YILINDA YÜZDE 1.5 ORANINDA BÜYÜDÜ.
BU ANLAMDA, ÖNCE ÖZERKLİĞİNE DOKUNMADAN MB’NIN GÖREV TARİFİNİ YENİDEN YAPMALIYIZ. MB TEK GÖREVİ ENFLASYONLA MÜCADELE OLMAMALI. ZİRA ENFLASYONU YAPISAL SORUNLARDA ETKİLİYOR.
ENFLASYON, KUR, FAİZ ÜÇGENİNDE, MB FAİZLERDE ZATEN GECİKMELİ DE OLSA PİYASAYI TAKİP EDİYOR.
MB’ NIN DÜŞÜK KURU ENFLASYONDA GİZLİ ÇIPA OLARAK KULLANMASI, KUR DENGESİNİ DAHA ÇOK BOZUYOR.
BU ÇERÇEVEDE:
MB KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILARAK, MB REEL DÖVİZ KURU HEDEFLEMELİDİR.
MB KUR DÜŞÜŞÜNDE DAHA AKTİF MÜDAHALE ETMELİ. AYNI ZAMANDA MB DÖVİZ REZERVİNİ ARTIRMALIDIR. 2009 III. ÇEYREKTE, MB BRÜT REZERVİNİN, DIŞ BORÇ STOKUNA ORANI YÜZDE 25.9’ DUR. TÜRKİYEDE MB DÖVİZ REZERVİ 70 MİLYARDIR. BUNA KARŞILIK BERZİLYADA 200 MİLYARDIR.
MB, DÖVİZ ALIMLARINI ARTIRMALI. MÜDAHALE VE REZERV ARTIŞINDA ORTAYA ÇIKAN LİKİDİTEYİ, AÇIK PİYASA İŞLEMLERİ YAPMAK, REESKONT FAİZLERİNİ ARTIRMAK, BANKALARIN ZORUNLU KARŞILIKLARINI ARTIRMAK YOLUYLA, YENİDEN EMEBİLİR.
HAZİNE YENİDEN DÖVİZ CİNSİ İÇ BORÇLANMA YAPMALI. BU YOLLA TÜRKİYEDE DOLARİZASYON KISMEN ÖNLENMELİDİR.
KUR ÜSTÜNE BASKI OLUŞTURAN, SICAK PARADAN VERGİ ALINMALIDIR.
YİNE SICAK PARADAN, YÜZDE 10 DOLAYINDA, MB’ DA KARŞILIK AYRILMASI DA DÜŞÜNÜLEBİLİR. TAYLAND’ DA KARŞILIK AYRILMASI BAŞARILI OLMADI. ANCAK, HEM ORAN YÜKSEKTİ… HEM DE O GÜN SICAK PARA İÇİN DAHA FAZLA ALTERNATİF VARDI. BU GÜN SICAK PARANIN AŞIRI KIRILGANLIK YARATARAK ÜRESELLEŞMEYİ RİSKE SOKTUĞU ANLAŞILDI.
SIFIRDAN YATIRIM YAPACAK, UZUN VADELİ YABANCI YATIRIM SERMAYESİNE, ÖZEL YATIRIM DESTEĞİ VE VERGİ İNDİRİMLERİ SAĞLANMALI.
KONVERTİBİLİTEYE SINIR GETİRİLMELİ. 10.000 DOLARIN ÜSTÜNDEKİ PARAYA, GEREKTİĞİNDE KAYNAĞI SORULMALIDIR.
KREDİ FAİZLERİNE REEL FAİZ SINIRI GETİRİLMELİ. BANKALARIN GİZLİ FAİZ ALMASI ÖNLENMELİDİR.
BANKALARIN İŞTİRAKLARINA SINIR GETİRİLMELİDİR.
BANKALARIN YABANCIYA SATIŞINA SINIR GETİRİLMELİ. MEVCUT BANKALARDA YÜZDE 20’ NİN ÜSTÜNDE KALAN YABANCI HİSSELER, HAZİNE TARAFINDAN SATIN ALINMALIDIR.
OFF- SHORE BANKACILIK ŞEFFAF KURALLARA BAĞLANMALI VEYA TAMAMIYLA KALDIRILMALIDIR.
III) MALİYE POLİTİKALARI
59 HÜKÜMETİN MALİYE POLİTİKASI YOK DENEBİLİR. ZİRA, BU HÜKÜMET DÖNEMİNDE, VERGİLER VE HARCAMALAR GÜNLÜK İHTİYAÇLARA, BÜTÇENİN DURUMUNA GÖRE GÜNLÜK KARARLAR OLARAK ALINDI. BU KARARLAR TORBA YASALARLA MECLİSTEN GEÇİRİLDİ.
AYRICA HÜKÜMET, YİNE İHTİYACA GÖRE, İŞSİZLİK FONUNU VEYA ÖZELLEŞTİRME GELİRLERİNİ KEYFİ KULLANMAYA DEVAM EDİYOR.
ÖNCELİKLE BU ANLAYIŞIN DEĞİŞMESİ VE DEVLETİN MALİ PLANI OLAN BÜTÇE PRENSİPLERİNİN UYGULANMASI, ÖRNEĞİN BÜTÇEDE BİRLİK VE ŞEFFAFLIK SAĞLANMASI GEREKİR.
VERGİ ADALETİNİN SAĞLANMASI İÇİN DOLAYLI VERGİLER DÜŞÜRÜLMELİ, GELİR VERGİSİ ORANLARI ÇALIŞANLAR İÇİN YÜZDE 10 İLE YÜZDE 25 ARASINDA OLMALIDIR. ASGARİ ÜCRETİN TAMAMI VERGİ DIŞI TUTULARAK, HALKIN SATIN ALMA GÜCÜ ARTIRILMALIDIR. BUNA KARŞILIK KURUMLAR VERGİSİ ORANLARI ARTIRILMALI, ANCAK YATIRIM YAPAN İŞLETMELERDE SÖZ KONUSU ORANLAR DÜŞÜK TUTULMALIDIR.
KENTSEL RANTLARDAN VERGİ ALINMALIDIR.
MECLİS DENETİMİ DIŞINDAKİ FONLAR VE UYGULAMALAR KALDIRILMALI. TÜM KAMU SEKTÖRÜNÜ KAPSAYACAK, “GLOBAL BÜTÇE” UYGULAMASINA GİDİLMELİDİR.
IV) İSTİHDAM POLİTİKASI DEĞİŞMELİ – İŞSİZLİK YOKSULLUK ÖNLENMELİ
DIŞ KAYNAĞA DAYANAN BÜYÜME YERİNE, İÇ TASARRUFA DAYANAN VE İSTİHDAM ODAKLI BİR POLİTİKA İZLENMELİDİR.
YÜZDE 40 OLAN İSTİHDAM YÜKÜ, AVRUPA BİRLİĞİ VE OECD ORTALAMA DÜZEYİNE İNDİRİLMELİDİR. EĞER İSTİHDAM YÜKÜ YÜZDE 25’ E İNERSE, 8.5 MİLYON KAYIT DIŞI ÇALIŞANIN EN AZ YARISI KAYIT ALTINA GİRER. ZİRA YÜZDE 37 – YÜZDE 40 İSTİHDAM YÜKÜ, KAÇAK İŞÇİ ÇALIŞTIRMAYI TEŞVİK EDEN AĞIR BİR YÜKTÜR. BU YÜK DÜŞERSE, RİSKE DEĞMEYECEĞİ İÇİN KAYITLI İSTİHDAM ARTAR. İSTİHDAM GELİRİNDE İSE KAYIT ALTINA ALINANLARIN ÖDEYECEKLERİ PRİMLER, VERGİ VE PRİM ORANINDAKİ DÜŞMEYİ TELAFİ EDER.
İŞSİZLİK SİGORTASI FONU YALNIZCA İŞSİZLER İÇİN KULLANILMALI VE UZUN SÜRELİ ÖDENEK VERİLMELİDİR.
YOKSULLUKLA MÜCADELEDE AİLE SİGORTA SİSTEMİ GETİRİLMELİDİR.
V) SEKTÖREL ÖNLEMLER
KAMU SEKTÖRÜNDE, ALTYAPI YATIRIMLARI ÖZELLEŞTİRME DIŞINDA KALMALIDIR.
MERKEZİ DEVLET VE MAHALLİ İDARELERİN, YETKİ VE SORUMLULUĞU YENİDEN TARİF EDİLMELİDİR. YETKİ ÇATIŞMASI ÖNLENMELİDİR.
HAZİNE DIŞINDA DEVLET BORÇLARINI YÖNETMEK İÇİN AYRI BİR “BORÇ AMORTİSMAN İDARESİ” KURULMALIDIR.
ÖZEL SEKTÖRDE YATIRIM VE İHRACATIN TEŞVİKİ İÇİN DAHA FAZLA KAYNAK AYIRMAK VE TEŞVİK İMKANLARINI, YATIRIMLARDA TAMAMLAMA AŞAMASINA BAĞLI OLARAK ORANTILI ARTIRMAK GEREKİR. ÖRNEĞİN, YATIRIMLAR YÜZDE 50’ YE KADAR TAMAMLANIRSA, TOPLAM YATIRIM TUTARI ÜZERİNDEN YÜZDE 10 YÜZDE 50 İLE YÜZDE 100 ARASINDA YÜZDE 20 TEŞVİK VERİLMELİDİR. AYRICA YATIRIM TEŞVİKLERİ, HAZİNEDEN ALINIP YENİDEN PLANLAMA TEŞKİLATINA VERİLMELDİR.
TARIM SEKTÖRÜNE SPESİFİK VE MÜDAHALELER YAPILMALI. TARIMSAL DESTEKLER ARTIRILMALIDIR.